Ngushtica e Hormuzit është rruga më e rëndësishme e tranzitit në botë për naftën dhe gazin nga vendet kryesore eksportuese. Përafërsisht 20 për qind e konsumit global të produkteve të naftës kalon nëpër ujërat e saj çdo ditë, pra 21 milionë fuçi në ditë
Ngushtica e Hormuzit, një nga rrugët ujore më të rëndësishme në botë, është pjesërisht nën kontrollin iranian dhe mund të luajë një rol të rëndësishëm në rast të një konflikti të armatosur në shkallë të gjerë midis Teheranit dhe Tel Avivit.
Në vitet e fundit, Teherani ka kërcënuar vazhdimisht se do të bllokojë tranzitin përmes ngushticës, duke i bërë kështu presion SHBA-së për të hequr sanksionet ose si një paralajmërim për komunitetin botëror për opsionet e tij në rast të një lufte me atë vend hebre, shkruan RT Balkans.
” Ne mund të mbyllim ngushticën e Hormuzit, por nuk e kemi bërë ende. Megjithatë, nëse armiku vjen të na pengojë, ne do të rishqyrtojmë politikën tonë,” paralajmëroi më herët komandanti i Marinës së Gardës Revolucionare Islamike të Iranit (IRGC), Alireza Tangsiri.
Kjo ngushticë lidh Gjirin Persik me Gjirin e Omanit dhe lejon anijet nga Arabia Saudite, Iraku, Irani, Kuvajti, Katari, Emiratet e Bashkuara Arabe (EBA), Bahreini dhe Irani të hyjnë në Detin Arabik dhe Oqeanin Indian.
Bregdeti jugor i ngushticës i përket Emirateve të Bashkuara Arabe dhe Omanit, ndërsa bregu verior është nën kontrollin e Iranit.
Domethënë, ajo rrugë ujore është mjaft e ngushtë, kështu që pika më e ngushtë e saj është 21 milje detare (rreth 40 kilometra) e gjerë, kështu që anijet kalojnë në një distancë prej dy miljesh (rreth pesë kilometra) nga njëra-tjetra.
Në të njëjtën kohë, thellësia e saj prej më shumë se 100 metra lejon kalimin e anijeve të mëdha të naftës.
Sa e rëndësishme është ngushtica e Hormuzit?
Ngushtica e Hormuzit është rruga më e rëndësishme e tranzitit në botë për naftën dhe gazin nga vendet kryesore eksportuese. Përafërsisht 20 për qind e konsumit global të derivateve të naftës kalon nëpër ujërat e saj çdo ditë, pra 21 milionë fuçi në ditë , sipas Administratës së Energjisë të SHBA-së, dhe pjesa më e madhe e naftës bruto të eksportuar përmes kësaj rruge shkon në tregjet aziatike. Në të njëjtën kohë, eksportuesi më i madh në botë i gazit natyror të lëngshëm (LNG), Katari, gjithashtu transporton pjesën më të madhe të këtij hidrokarburi përmes ngushticës, përmes së cilës kalon deri në 30 për qind e furnizimeve të LNG në botë.
Pikërisht për shkak të frekuencës së lartë të trafikut dhe rregullsisë së tij, çdo ndërprerje do të kërcënonte të tronditte tregun global të energjisë dhe të kishte një ndikim të fortë në ekonominë globale.
Pasojat do t’i bartin si eksportuesit ashtu edhe importuesit, si India dhe Kina, që janë në zhvillim aktiv, apo vendet perëndimore, të udhëhequra nga SHBA, të cilat, pas vendosjes së sanksioneve ndaj gazit dhe naftës ruse, rritën blerjen e hidrokarbureve nga vendet e Gjirit Persik.
A do ta mbyllin iranianët ngushticën?
Pavarësisht asaj që përcakton ligji ndërkombëtar, pyetja mbetet nëse Irani do të ketë sukses në mbylljen e ngushticës. Deri më sot, nuk ka ndodhur kurrë, por kjo nuk do të thotë se kërcënimet e Teheranit nuk do të bëhen një ditë realitet.
Në të njëjtën kohë, ka pak probabilitet për një mbyllje të plotë të ngushticës në terma afatgjatë, sepse kjo do të ndikonte jo vetëm në ekonominë e vendeve të tjera, por edhe në atë të Iranit. Po kështu, Teherani do të rrezikonte të dëmtonte marrëdhëniet e tij me vendet fqinje, të cilat i ka përmirësuar së fundmi, dhe kjo nuk do të përfitonte as Iranin.
Prandaj, nëse Irani vendos të mbyllë ngushticën, ka të ngjarë ta bëjë këtë vetëm nëse shpërthen lufta me Izraelin dhe më pas vetëm për një kohë të kufizuar.
Por edhe një mbyllje afatshkurtër do të godiste çmimet e naftës së papërpunuar, të cilat ekspertët thonë se mund të arrijnë deri në 400 dollarë për fuçi dhe të minojnë ekonominë globale, duke e shtyrë potencialisht komunitetin ndërkombëtar të detyrojë Izraelin të bëjë paqe.
Rrugët alternative të tranzitit
Ka rrugë alternative për furnizimin me energji nga vendet e Gjirit Persik. Megjithatë, ato janë mjaft të kufizuara dhe do të duhej kohë për të krijuar një furnizim përmes tyre duke shmangur ngushticën e Hormuzit.
Në këtë skenar, vetëm Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Arabia Saudite kanë rrugë alternative. I pari ka tubacionin e naftës së papërpunuar në Abu Dhabi, dhe i dyti tubacionin Lindje-Perëndim dhe tubacionin Abkaik-Janbu NGL, me të cilin ka kapacitet të eksportojë si naftë ashtu edhe LNG.
Megjithatë, kapaciteti transportues i këtyre tubacioneve është shumë më i ulët se kapaciteti i transportit të rrugës detare dhe varion nga 1.5 deri në 7 milionë fuçi në ditë.
