Siç shton ajo, ishte një luftë heroike kundër një regjimi të përgjakshëm që është përgjegjës për vdekjen e mijëra njerëzve si në luftërat me fqinjët ashtu edhe për krimet e shumta në shtëpi.
– Regjimi që prodhoi katër luftëra, një nga inflacionet më të mëdha në historinë e njerëzimit, grabiti kursime në valutë, grabitje me firma piramidale, hodhi të gjithë popullsinë në varfëri dhe mjerim, la pensionistët pa pensione, benzina u derdh nga shishet, vendi u përjashtua nga të gjitha organizatat ndërkombëtare dhe nën aktakuzat e Tribunalit të Hagës. Në fund, ai prodhoi një eksod të madh të serbëve nga Kroacia, kapitulluan në Kosovë dhe kryen krime masive kundër shqiptarëve dhe martirizimin e serbëve atje. Serbia ishte në gjunjë.
*Ajo shpresë e madhe, mundi dhe sakrifica e njerëzve të thjeshtë në 5 tetor… si e shihni ju si njohës i ngjarjeve sociale situatën aktuale?
– Pesë tetori ishte një moment shprese se Serbia do të merrte një rrugë tjetër nga ajo që mori Serbia në mesin e viteve ’80, me vendimin për nacionalizëm autoritar dhe luftëra të planifikuara për një Serbi të madhe (“të gjithë serbët në një shtet”). , sepse në atë kohë e gjithë Europa Lindore u fut në rrugën e demokracisë dhe shpërbërjes së regjimeve diktatoriale. Kjo nuk ndodhi me ne, megjithëse pati tentativa. Me mendje dhe energji brilante, kryeministri Zoran Gjinxhiç vendosi një vizion të ri për Serbinë – Serbinë në BE. Vrasja e Gjingjiqit tregoi se jo vetëm “Sloba i Mira” nuk e donte BE-në, por ndërkohë u krijua një klasë sunduese që kundërshtonte joshjen e një shoqërie të rregullt me dhunë. Këtu në radhë të parë kam parasysh kishën, strukturat e sigurisë që lanë jetën duke djegur dokumente, të emëruarit politikë, elitën intelektuale dhe ideologjike të nacionalizmit serb, partitë që ishin pjesë e qeverisë së Millosheviqit, si dhe ata që u pasuruan me përvetësim. ndërkohë që ishim nën sanksione.
Prandaj ato dy periudha – ajo e 5 tetorit dhe situata e sotme nuk mund të krahasohen. Historia vazhdon dhe nuk përsëritet. E megjithatë do të thoja se për 40 vjet jetojmë në të njëjtin regjim, i cili mbështetet në ideologjinë e formuluar qysh në fillim, gjatë procesit të shpërbërjes së Jugosllavisë. Serbia nuk i pranoi vlerat e shtetit ligjor, ndarjen e pushteteve, demokracinë, barazinë dhe lirinë e individit dhe medias, sepse këto vlera janë të papajtueshme me nacionalizmin radikal që ka sunduar për dekada dhe tani quhet “serb”. botë”. Mbajtja e atij plani dhe fshehja e tij, e çoi Serbinë në rënie të vazhdueshme, pavarësisht se çfarë thotë propaganda e Vuçiqit.
Si e vlerësoni sjelljen e opozitës? A veprojnë siç duhet dhe a janë në lartësinë e detyrës, pra sfidës?
– Opozita është në një gjendje entropie që duket se nuk ka fund. Është një seri grupesh të atomizuara, kryesisht të tepërta, që nuk kanë as një platformë politike koherente dhe as infrastrukturën e nevojshme për të bërë diçka. Ata nuk kanë as infrastrukturën e nevojshme për të bërë asgjë. Për të arritur çdo qëllim në politikë, duhet të kesh edhe një organizatë të fortë politike që mund të bëjë një luftë të tillë, të bashkojë përkrahësit e saj në një front. Koalicioni Serbia kundër dhunës ngjalli shpresë dhe bëri njëfarë progresi në dhjetor 2023, por u shpërbë në mënyrë katastrofike me një vendim të pakuptueshëm për të bojkotuar zgjedhjet e qershorit, me pretekstin se duhet të presim vetëm shtatorin kur Vuçiq do të japë “kushte zgjedhore”. Dhe tashmë kishte një bojkot që nuk solli asgjë, dhe këtë herë bojkoti doli të ishte një politikë katastrofike dhe katastrofike. Prishja e koalicionit ishte një goditje e rëndë për të gjithë ata që kundërshtojnë regjimin e Vuçiqit. Po të krahasojmë tashmë kohën e sotme me vitet nëntëdhjetë, më duhet të them se partitë e sotme opozitare nuk mund të krahasohen as me partitë që kishim në atë kohë, as politikisht, as organizativisht dhe për hir të Zotit, as intelektualisht. Diçka duhet bërë urgjentisht dhe bojkoti duhet vënë njëherë e përgjithmonë “ad acta”.
*A e “tradhtoi” Vuçiqi Kosovën dhe çfarë do të thotë “tradhti”?
– Ndoshta do të ishte “drejtësi poetike” nëse Vuçiq do të merrte përgjegjësinë e plotë për fiaskonë e quajtur Kosovë, por e vërteta është se aty kishte shumë mami. Nga Kisha, përmes intelektualëve, ushtrisë, policisë, politikanëve dhe nga njëra dhe tjetra anë e barrikadës dhe nga publiku në Gazimestan. Koshtunica dhe Tadiqi patën rastin ta zgjidhin atë çështje, kur Millosheviqi tashmë kishte dështuar, por e fshinë nën qilim dhe e lanë të kalbet, njëri nga nacionalizmi, tjetri nga oportunizmi. Përgjegjësia është e vetë serbëve nga Kosova sepse ata kurrë nuk arritën t’i formulojnë në mënyrë të pavarur interesat e tyre brenda kornizës së realitetit, njëri prej tyre mund të ketë tentuar, por është vrarë. Në të njëjtën mënyrë serbët në Krajina nuk kanë mundur t’i formulojnë qëllimet dhe nevojat e tyre, ndaj duket se fatkeqsisht edhe ata do të ndajnë fatin e tyre.
