Gjashtë ushtarë rusë që ikën nga lufta në Ukrainë u janë dhënë viza të përkohshme në Francë, ndërsa ata presin miratimin e kërkesave të tyre për azil politik. Aktivistët e të drejtave të njeriut e përshkruajnë atë si rastin e parë të madh në të cilin një grup dezertorësh u lejua të hynte në një vend të BE-së, shkruan Guardian .
Burrat mbërritën në Paris me fluturime të ndryshme gjatë muajve të fundit, pasi u larguan nga Rusia për në Kazakistan në 2022 dhe 2023, tha një organizatë që ndihmon ushtarët që ikin.
“Kur zbrita në Francë, ndjeva paqe dhe liri”
“Kur zbrita në Francë, munda të merrja frymë plotësisht për herë të parë. Ndjeva paqe dhe liri. Më e keqja ishte pas meje,” tha Alexander, një ish-ushtar rus që u dërgua në Ukrainë dhe u dezertua gjatë verës së 2023. një intervistë me Guardian.
Që nga fillimi i pushtimit rus të Ukrainës, dhjetëra mijëra ushtarë rusë kanë dezertuar ose kanë refuzuar urdhrat për të luftuar, sipas aktivistëve të të drejtave të njeriut dhe grupeve që ndihmojnë ushtarët që po largohen.
Megjithatë, Perëndimi është përballur prej kohësh me vendimin nëse do të pranojë ushtarë rusë që kanë dezertuar, së bashku me pyetjet nëse ata duhet të konsiderohen heronj, kërcënime të mundshme të sigurisë apo kriminelë lufte. Megjithëse BE-ja dhe anëtarët e saj diskutuan publikisht mundësinë e dhënies së azilit për dezertorët rusë, nuk u mor asnjë vendim dhe ishte e vështirë për dezertorët të merrnin azil.
Ata nuk kishin dokumente apo pasaporta
“Kjo është hera e parë që një vend i BE-së liron një grup dezertorësh që nuk kishin asnjë dokument udhëtimi apo pasaportë të huaj,” tha Ivan Chuviljaev, një zëdhënës i Go By The Forest, një organizatë që ndihmon ushtarët rusë në dezertim dhe e cila punoi në rastin e këtyre gjashtë ushtarëve.
Shumica e dezertorëve u larguan në vendet në kufi me Rusinë, si Armenia dhe Kazakistani, ku mund të hyjnë pa pasaportë, por mbeten të bllokuar pa mundësinë e udhëtimit të mëtejshëm.
Moska bëri përpjekje të mëdha për t’i gjetur ato. Nga rruga, ka gjithnjë e më shumë incidente në të cilat dezertorët e fshehur në vendet post-sovjetike brenda mundësive të Kremlinit rrëmbehen ose deportohen përsëri në Rusi. Situata e tyre e pasigurt ka nxitur thirrje më të forta nga aktivistët e paqes për t’u dhënë ushtarëve një strehë të sigurt duke i lejuar ata të kërkojnë azil në perëndim.
“Ne e kuptojmë se ka frikë në Perëndim”
“Nuk mund të ndihesh kurrë i sigurt në Kazakistan, duhet të jesh i padukshëm gjatë gjithë kohës”, tha Alexander, i cili përshkroi të jetuarit pa një kartë SIM ose llogari bankare për të mos u gjurmuar nga Rusia. Nga Kazakistani, Aleksandar filloi të drejtonte një kanal anonim në YouTube duke u kërkuar ushtarëve të tjerë të dezertojnë.
Mbrojtësit e paqes si Chuviljaev tani besojnë se gatishmëria e Francës për të pranuar dezertorët mund të krijojë një precedent dhe të dërgojë një sinjal të fortë për vendet e tjera perëndimore, duke përshpejtuar potencialisht procesin.
“Vendimi francez është rezultat i bashkëpunimit të gjerë midis autoriteteve franceze dhe një grupi organizatash të të drejtave të njeriut,” tha Chuviljaev, organizata e të cilit ka ndihmuar më shumë se 2,000 ushtarë të largohen jashtë vendit.
Chuviljaev tha se secili prej dezertorëve u kontrollua tërësisht për muaj të tërë për shkak të “qëndrimit të tyre të fortë dhe të qëndrueshëm kundër luftës” përpara se të lirohej në Francë. “Ne e kuptojmë se ka frikë në perëndim se disa mund të mos jenë ata që thonë se janë,” tha ai.
Në mesin e atyre që u dhanë viza të përkohshme ishin burra që morën pjesë në luftën kundër Ukrainës, si dhe rekrutët dhe oficerë që arritën të shmangnin dërgimin në fushën e betejës. Chuviljaev besonte se ardhja e tyre në Francë mund të shërbente si një nxitje për rusët e tjerë që të braktisnin ushtrinë.
“Është thelbësore të kemi një vizion për të ardhmen në një vend të lirë”
“Për dikë që mendon për dezertim, është thelbësore të ketë një vizion për një të ardhme në një vend të lirë, në vend që të përballet me burg ose një ekzistencë të pasigurt në një vend në kufi me Rusinë, duke jetuar në frikën e vazhdueshme të dëbimit,” tha ai.
Kremlini ka shtuar kohët e fundit përpjekjet për të goditur dezertimet, duke gjuajtur dhe burgosur ushtarë brenda dhe jashtë vendit, ndërsa përpiqet të plotësojë nevojën e vazhdueshme të Ukrainës për fuqi punëtore. Për të dekurajuar dezertimin, Putin nënshkroi një sërë ligjesh që ashpërsojnë dënimet, duke përfshirë dënimet me burgim deri në 15 vjet dhe konfiskimin e pasurive të ushtarëve dezertues.
Gjithashtu, raportimet e mediave dhe dëshmitë personale për të ashtuquajturat “gropa dhe gropa”, bodrume ku mbahen me ditë kundër dëshirës së tyre oficerë dhe ushtarë të thjeshtë për shkak të refuzimit për të luftuar, janë përhapur gjerësisht.
Media e pavarur Mediazone raportoi se autoritetet kanë hapur të paktën 7,400 raste kundër ushtarëve rusë të akuzuar për largimin e njësive të tyre pa leje në dy vitet e fundit. Shifrat reale ka të ngjarë të jenë më të larta duke pasur parasysh përpjekjet sistematike të Kremlinit për të fshehur informacionin rreth ushtrisë.
Piloti që dezertoi u vra para banesës
Rusia ka ndjekur gjithashtu dezertorët që fshihen jashtë vendit, duke ushtruar presion mbi vendet fqinje për t’i dorëzuar ata. Në dhjetor 2022, Kazakistani deportoi oficerin rus të inteligjencës Mikhail Zhilin, i cili kishte dezertuar. Në mars 2023, një gjykatë ruse e dënoi Zilinën me gjashtë vjet e gjysmë burg.
Në shkurt, Maksim Kuzminov, një pilot rus që kishte dezertuar në Ukrainë, u vra jashtë banesës së tij në qytetin bregdetar të Alicante, Spanjë, ku po qëndronte, në një operacion që i atribuohet gjerësisht inteligjencës ruse.
I vetëdijshëm për gjatësinë që Rusia ishte e gatshme të shkonte për të ndëshkuar dezertorët, Aleksandri shprehu shpresën e tij për të ndihmuar më shumë ish-ushtarë të lëviznin drejt perëndimit. “Unë e di se çfarë po kalojnë këta njerëz. Ne nuk duhet t’i zhgënjejmë ata,” tha ai.
