Në ditët në vijim do të mbahen zgjedhjet në MOLDAVI dhe Gjeorgji, ku do të vendoset për statusin e tyre të ardhshëm në Evropë. Të dy vendet ndjenë hijen e luftës ruse në Ukrainë dhe të dyja janë ish-republika sovjetike.
Dhe ndërsa presidentja pro-evropiane e Moldavisë, Maia Sandu është favoritja për të fituar dhe bisedimet për anëtarësimin në Bashkimin Evropian tashmë kanë filluar, qeveria në Gjeorgji është akuzuar për “rrëshqitje demokratike” dhe largim nga Evropa. Të dielën, moldavët do të shkojnë në një referendum për futjen e rrugës moldave drejt anëtarësimit në BE në kushtetutën kombëtare.
Zgjedhjet mund të çimentojnë statusin e Moldavisë si një vend që përballet me Perëndimin
Suksesi i referendumit do të forconte statusin e Moldavisë si një vend properëndimor që përballet me BE-në. Kjo do të nënkuptonte gjithashtu se ajo duhet të fillojë reformat demokratike dhe gjyqësore për të siguruar respektimin e standardeve të BE-së.
Një sondazh i shtatorit sugjeron se më shumë se 63% e votuesve do të mbështesin orientimin evropian të Moldavisë. Megjithatë, shumë në kampin pro-evropian dënuan përhapjen e dezinformatave dhe ndikimin e Rusisë në votim.
Popullsia e Moldavisë është pak më shumë se 2.5 milion, dhe 1.2 milion moldavë jetojnë jashtë vendit. Presidentja aktuale është Maia Sandu, themeluesja 52-vjeçare e Partisë liberale të Veprimit dhe Solidaritetit, e cila erdhi në pushtet në vitin 2020 dhe është një avokate e rrugës evropiane.
Kundërshtarët e presidentit properëndimor janë socialistë pro-rusë
Ai do të përballet me Alexander Stoianoglo, ish-kryeprokurorin e Moldavisë, i cili befasoi shumë kur shpalli kandidaturën e tij për presidencën në korrik. Ai mbështetet nga Partia Socialiste pro-ruse, lideri i së cilës është ish-presidenti dhe lideri i opozitës popullore Igor Dodon.
Pjesëmarrja të dielën parashikohet të jetë e lartë – mbi 80%. Sondazhet e fundit sugjerojnë se Sandu mund të fitojë mbi 35% të votave të dielën, ndërsa Stoianoglo do të vijë i dyti me 9%. Disa kandidatë të tjerë, shumica e të cilëve janë pro-rusë, po konkurrojnë për zgjedhje. Megjithatë, sipas sondazheve, pothuajse 30% e votuesve janë ende të pavendosur. Nëse asnjë kandidat nuk merr më shumë se 50% të votave, raundi i dytë i zgjedhjeve presidenciale do të mbahet më 3 nëntor.
Megjithëse Sandu duhet të fitojë të dy raundet, zgjedhjet parlamentare në korrik 2025 duken më pak pozitive për partinë e saj, e cila mund të duhet të punojë me forca më pak entuziaste pro-evropiane.
Një biznesmen pro-rus do të ndikojë në zgjedhje edhe pse nuk është kandidat
Një figurë do të ndikojë në zgjedhje edhe pse nuk është kandidat – Ilan Shor, sipërmarrës dhe politikan. Partia e tij ȘOR u ndalua në Moldavi vitin e kaluar pas akuzave për bashkëpunim me Rusinë në minimin e sigurisë dhe rendit kushtetues të Moldavisë.
Shor iku në Izrael në vitin 2019 pasi u dënua për mashtrim dhe pastrim parash dhe tani jeton në Rusi. Ai nuk e fsheh se në anën e kujt është. Në shtator, ai ofroi para për të bindur sa më shumë njerëz që të votojnë kundër ose të abstenojnë në referendumin e BE-së.
“Fushata më shkatërruese e Rusisë që nga pavarësia”
Forcat pro-evropiane në Moldavi kanë paralajmëruar prej kohësh për ndërhyrjen ruse në zgjedhje dhe referendum. Rusia ka ende një bazë ushtarake në rajonin separatist moldav të Transnistria, i cili shtrihet përgjatë kufirit të Moldavisë me Ukrainën, dhe ekziston gjithashtu një rajon autonom rusofoni i quajtur Gagauzia. Guvernatori atje, Eugenia Gutul, mbështet Vladimir Putinin dhe u sanksionua nga BE për kërcënimin e pavarësisë së Moldavisë.
Një faqe interneti moldave shkroi se fushata zgjedhore u shënua nga “fushata më shpifëse, e dhunshme dhe shkatërruese e destabilizimit e Rusisë që nga pavarësia e vendit”. Autoritetet kanë lidhur disa raste të vandalizmit dhe fushatave dezinformuese në mediat sociale me Shor dhe klientët e tij të dyshuar të Kremlinit.
Miliona nga Rusia për vota
Në shtator, shefi i policisë moldave Viorel Cernauteanu tha se 130,000 moldavë kishin marrë transferta parash nga Rusia – në shumën prej 15 milionë dollarësh – si ryshfet për të votuar për kandidatët pro-rusë dhe kundër BE-së. Të enjten, Cernauteanu pretendoi se dhjetëra moldavë kishin udhëtuar kohët e fundit në Moskë, gjoja për të marrë pjesë në “programet e shkëmbimit kulturor”, por në të vërtetë po trajnoheshin për të nxitur dhunën përpara zgjedhjeve.
Kremlini pohon se nuk ndërhyn në punët e njerëzve të tjerë dhe ka akuzuar autoritetet moldave se u mohojnë shumë qytetarëve të drejtën për të mbajtur marrëdhënie të mira me Rusinë.
Cila është situata në Gjeorgji?
Ka shumë në rrezik edhe për gjeorgjianët kur votojnë në zgjedhjet parlamentare të shtunën (26 tetor). Ky vend me 3.7 milionë banorë është polarizuar shumë. Partia në pushtet Ëndrra Gjeorgjiane është akuzuar për shkatërrimin e shoqërisë civile dhe miratimin e ligjeve të modeluara sipas Rusisë. Partitë opozitare dhe presidenti pro-perëndimor i Gjeorgjisë u përpoqën ta paraqesin votën si një zgjedhje midis Evropës dhe Rusisë – gjë që Ëndrra Gjeorgjiane e kundërshton me vendosmëri.
Në dhjetor të vitit të kaluar, gjeorgjianët festuan dhënien e statusit të një kandidati zyrtar për anëtarësim në BE dhe sondazhet sugjeruan mbështetjen e rreth 80% të gjeorgjianëve. Deri në verë, BE e ngriu atë proces për shkak të miratimit të një “ligji të ndikimit të huaj” të modeluar sipas Rusisë, i cili çoi dhjetëra mijëra protestues në rrugët e kryeqytetit, Tbilisi.
Ligji kërkon që mediat dhe organizatat joqeveritare të financuara nga jashtë të regjistrohen si “agjentë të huaj”. Ndërkohë, Ëndrra Gjeorgjiane miratoi gjithashtu një ligj që kufizon të drejtat LGBT. BE dhe SHBA paralajmëruan për rënien e demokracisë. Ambasadori i BE-së në Tbilisi paralajmëroi se regjimi pa viza me Gjeorgjinë mund të pezullohet përkohësisht nëse votimi nuk rezulton të jetë i lirë dhe i drejtë.
Rritja e presionit rus
Presidenti i SHBA Joe Biden tërhoqi në mënyrë specifike ftesën e tij të fundit drejtuar kryeministrit gjeorgjian Irakli Kobahidze. Rusia ka akuzuar Perëndimin se po përpiqet të ushtrojë presion mbi Gjeorgjinë, por Ëndrra Gjeorgjiane thotë se ajo është ende në rrugën evropiane. Kryeministri premton forcimin e marrëdhënieve me Perëndimin dhe anëtarësimin në BE deri në vitin 2030, si dhe bashkëpunim më të mirë me NATO-n.
Partia ka qenë në pushtet që nga viti 2012 dhe nëse Ëndrra Gjeorgjiane fiton zgjedhjet e katërta radhazi, themeluesi i partisë Bidzina Ivanishvili, një miliarder që e bëri pasurinë e tij në Rusi, është zotuar të ndalojë grupet opozitare. Që kjo të ndodhë, kushtetuta duhet të ndryshohet me një shumicë prej 75 për qind në mesin e 150 anëtarëve të parlamentit.
Opozita është mjaft e ndarë, ndaj edhe pse Ëndrra Gjeorgjiane ka humbur popullaritetin, ajo ende kryeson në sondazhe. Katër grupe opozitare kanë shansin për të siguruar 5% të votave të nevojshme për të hyrë në parlament. Partia më e madhe opozitare – Lëvizja e Bashkuar Kombëtare ose UNM – konsiderohet gjithashtu si më e diskutueshme.
Partia në pushtet po e portretizon votimin si një zgjedhje midis luftës ose paqes nën një parti pro-ruse
Shumë votues kanë ende kujtime të këqija nga nëntë vitet e tyre në pushtet përpara se Ëndrra Gjeorgjiane të merrte pushtetin, kështu që tre forcat e tjera opozitare nuk janë përmbajtur nga formimi i një fronti të bashkuar. Koalicioni për Ndryshim, Gjeorgjia e Fortë dhe Gakharia për Gjeorgjinë po bëjnë mirë në sondazhe, por edhe nëse do të gjenin një bazë të përbashkët, do t’u duheshin muaj për të formuar një qeveri.
Që kur Gjeorgjia humbi një luftë jetëshkurtër me Rusinë në vitin 2008, dy rajonet e shkëputura Abkhazia dhe Osetia e Jugut, të cilat përbëjnë 20% të territorit të Gjeorgjisë, kanë qenë nën kontrollin efektiv të Rusisë.
Në prag të zgjedhjeve, Kremlini foli për “normalizimin e marrëdhënieve” me Tbilisi. Qeveria gjeorgjiane shmangu vendosjen e sanksioneve ndaj Rusisë dhe përdori postera zgjedhor për të portretizuar votimin si një zgjedhje midis vuajtjeve si lufta në Ukrainë ose paqes nën Ëndrrën Gjeorgjiane.
