Pornografia e hakmarrjes shkatërron jetën e grave dhe vajzave. Por institucionet e shpërfillin problemin dhe shoqëria ende refuzon të kuptojë shkallën e pasojave. Pse nuk ka një dënim të vetëm dhe deri kur viktima do të jetë fajtore?
Siç shkruan Deutsche Welle , shpërndarja e paautorizuar e fotove eksplicite pa pëlqim, e njohur më mirë si pornografi hakmarrëse, është një problem i ndezur në Serbi. Megjithatë, përveç aktivistëve për të drejtat e grave dhe të njeriut, duket se askush nuk po merret me këtë problem. Institucionet nuk reagojnë, autoritetet heshtin dhe ndërsa fotot e fëmijëve, grave dhe vajzave shkëmbehen në grupet e Telegramit çdo ditë, shoqëria kryesisht ia hedh fajin viktimës dhe pyet rastësisht – “pra çfarë bëri ajo foto?”
Shpërndarja dhe shitja e paautorizuar e këtyre fotove cenon intimitetin e vajzave dhe grave, njollos reputacionin e tyre në shoqëri dhe rrezikon dinjitetin e tyre. Përveç statusit social, kjo mund të ketë pasoja të mëdha për shëndetin e tyre mendor dhe fizik. Si e percepton shoqëria problemin e pornografisë hakmarrëse dhe a e kupton shtrirjen e pasojave të saj?
Çfarë është pornografia hakmarrëse?
Pornografia hakmarrëse është një formë e dhunës me bazë gjinore, viktima të së cilës në 90 për qind të rasteve janë gra. Instituti Evropian për Barazinë Gjinore e përkufizon atë si pornografi pa pëlqim, që nënkupton shpërndarjen në internet të fotove ose videove me përmbajtje seksuale pa pëlqimin e personit të paraqitur në to. Autorët nuk duhet të jenë gjithmonë (ish) partnerë, imazhet mund të merren edhe duke hakuar kompjuterë, telefona apo llogari në rrjetet sociale dhe qëllimi është dëmtimi i viktimës në jetën reale.
Gratë nga Ballkani në grupin Telegram në nofullat
Një sondazh tre-mujor i grupeve të Telegram-it, i kryer nga themeluesit e Shoqatës OsnaZene, tregoi se në këto grupe, të cilat kanë disa dhjetëra mijëra anëtarë, shkëmbehen çdo ditë pornografi me incest, fëmijë dhe hakmarrje. Situata rëndohet edhe më shumë nga përdorimi gjithnjë e më i shpeshtë i “deepfakes” – foto dhe video të krijuara nga inteligjenca artificiale, ku duke ndryshuar imazhin apo zërin e një personi krijohet përmbajtje false që cenon privatësinë e dikujt.
Nikolina Tomašević nga Shoqata OsnaŽene thotë se, përkundër dëshmive të tmerrshme që kanë gjetur, shumica e shoqërisë ende e fajëson viktimën, duke e konsideruar fajin e saj për fotografimin dhe dërgimin e fotografive. Ai thekson se njerëzit nuk janë të vetëdijshëm për pasojat psikologjike dhe fizike që mund të lënë te viktima rastet e tilla.
“Njerëzit shpesh e objektivizojnë viktimën. Nëse është një vajzë e veshur nga koka te këmbët, ka shkuar në kishë, atëherë ajo meriton ndjeshmëri. Nëse nga ana tjetër ka veshur një fund të shkurtër, pamja dhe mënyra e të veshurit ka shkaktuar dhunuesin. të reagojë dhe ajo e meriton të bëhet viktimë”, thotë Tomasevic për DW.
“Po firmos sepse edhe mua më ka ndodhur, më ka shkatërruar jetën”
Në fillim të vitit, anëtarët e Qendrës Autonome të Grave u bënë peticion institucioneve kompetente që pornografia hakmarrëse të përfshihet si vepër penale në Kodin Penal, gjë që në Serbi – ndryshe nga Kroacia dhe Mali i Zi – ende nuk është kështu. Në më pak se një muaj ata mblodhën mbi 20 mijë firma, çka tregon se një pjesë e shoqërisë e njeh këtë problem dhe kërkon ndryshime institucionale.
“Këto janë kryesisht vajza të reja, gjimnazistë, studentë – një brez i ri që është i vetëdijshëm dhe nuk dëshiron të vuajë. Në këtë grup bëjnë pjesë edhe gra që i kanë mbijetuar kësaj forme dhune, si dhe prindër të rinj, mbi të gjitha prindër vajzash. , të cilët e kuptojnë se në çfarë lloj bote po rriten vajzat e tyre dhe duan ndryshim”, thotë Pavlović nga AŽC.
Mirëpo, ata u pritën edhe me komente të shumta që ua kalonin përgjegjësinë vajzave dhe grave të cilave u ndodhi kjo gjë që tregon se “nuk kuptohet pse është dhunë”. “Thelbi i problemit është urrejtja ndaj grave (mizogjinia) dhe edukimi patriarkal i lidhur me të, por edhe një ndjenjë e shtrembëruar dhe perverse e përgjegjësisë në nivele të shumta të shoqërisë”, shpjegon Pavlović për DW. Ajo shton se këta janë “kryesisht burra të rinj ose të moshuar që ende besojnë se një grua nuk duhet të jetë një qenie seksuale e vetëdijshme, por se ajo duhet të jetë e disponueshme për të kënaqur nevojat e tyre”.
Mosreagimi i autoriteteve si model
Edhe pse anëtarët e OsnaZeni para disa muajsh i kanë dorëzuar të gjitha provat e mbledhura në Prokurorinë kompetente për krimin e teknologjisë së lartë, ende nuk është bërë asgjë. Kjo dërgon mesazhin se nuk është një problem serioz dhe se, megjithëse një pjesë e madhe e shoqërisë kërkon ndryshimin, “institucionet refuzojnë të merren me të, ata e nënvlerësojnë atë. Kështu po u thonë të gjitha grave se nuk janë të rëndësishme dhe se problemet e tyre që nga mosha e hershme nuk janë të rëndësishme”, thotë Pavlović.
“Institucionet janë të plogësht, të rrënjosura në paragjykime dhe ato përbëhen nga njerëz që janë vetë pjesë e një shoqërie që jeton në modele patriarkale,” shton Tomašević nga OsnaŽeni. Akoma më e rrezikshme është që shoqëria, për shkak të mungesës së reagimit të institucioneve, “fillon të normalizojë një sjellje të tillë dhe mendon se nuk ka asgjë të keqe me atë që po bën”.
Çfarë më pas?
Pavloviq beson se ky problem kërkon ndryshime institucionale, por jo vetëm në aspektin e ndryshimit të ligjit, por edhe në aspektin e zbatimit të tij. “Është një humbje e një ligji që nuk do të zbatohet ose nëse gratë që raportojnë aktin përballen me tallje, ofendime dhe mosbesim,” shpjegon ajo.
Përveç kësaj, shoqëria ka nevojë për “një ndryshim në diskursin mbi seksualitetin – që konceptet e seksit, seksualitetit, pëlqimit, kënaqësisë, roleve gjinore, stereotipeve të jenë të qarta” dhe që këto tema të trajtohen në kohën e duhur dhe në një mënyrë të përshtatshme për moshave të ndryshme përmes sistemit arsimor. “Mendoj se kjo është mënyra e vetme që gjeneratat e reja të ndërgjegjësohen dhe të respektojnë më shumë femrat”, përfundon anëtarja e KSHC-së.
