By using this site, you agree to the Privacy Policy and Terms of Use.
Accept
Kosova TimesKosova Times
Notification Show More
Latest News
Plani i masave për ndeshjen Shqipëri-Serbi, bllokohen rrugët
June 5, 2025
FSK demonstroi kapacitetet në Shqipëri, Kroaci dhe Maqedoni të Veriut
June 5, 2025
Tërnava për Kurban Bajram: Paqja e mëshira e Zotit qoftë mbi ju
June 5, 2025
Seanca gjyqësore për Banjskën mbahet më 9 qershor
June 5, 2025
Spahiu uron besimtarët: Të forcojmë lidhjet me njëri-tjetrin
June 5, 2025
Aa
  • Ballina
  • Politikë
    • Lajme
    • Tema
    • Gjeopolitikë
    • Opinion
  • Rajon / Botë
  • Ekonomi
    • Lajme
    • Tema
    • Financa
    • Turizëm
    • Bujqësi
  • Kulturë
    • Lajme
    • ShowBiz
    • Moda
  • Shëndetësi
  • Sport
  • Hi-tech
    • Teknologji
    • Shkencë
Reading: Kush është specia më e studiuar e majmunëve që u dërguan në hapësirë?
Share
Aa
Kosova TimesKosova Times
Search
  • Home
    • Home News
    • Home 2
    • Home 3
    • Home 4
    • Home 5
  • Categories
  • Bookmarks
    • Customize Interests
    • My Bookmarks
  • More Foxiz
    • Blog Index
    • Sitemap
Have an existing account? Sign In
Follow US
Kosova Times > Blog > Hi-tech > Shkencë > Kush është specia më e studiuar e majmunëve që u dërguan në hapësirë?
Shkencë

Kush është specia më e studiuar e majmunëve që u dërguan në hapësirë?

Kosova Times
Last updated: 2024/11/10 at 9:46 PM
Kosova Times Published November 10, 2024
Share
SHARE

43 majmunë të species që njihet si “rhesus macaque”, të cilët gabimisht dolën nga një laborator në Karolinën e Jugut këtë javë, janë ndër kafshët më të studiuara në planet. Hulumtimet mbi njëshekullore të kësaj specie kanë ofruar një pasqyrë për njerëzimin, duke zbuluar pikat e forta dhe të dobëta tek njeriu përmes sjelljeve të tyre, studimit të organeve dhe kodit gjenetik.

Ky lloj i majmunëve janë dërguar në hapësirë me raketa. Ata madje kanë qenë yje të një emisioni televiziv.

Organizatat që mbrojnë të drejtat e kafshëve theksojnë se ky lloj i majmunëve i janë nënshtruar studimeve mbi vaksinat, transplantimin e organeve dhe ndikimin që ka ndarja e foshnjës nga nëna. Në të njëjtën kohë, shumë shkencëtarë theksojnë rëndësinë e studimeve që janë bërë me këtë specie majmuni për të luftuar SIDË-n, poliomielitin dhe COVID-19.

Në vitin 2003, mungesa e këtij lloji majmunësh rrezikoi ngadalësimin e vazhdimit të studimeve shkencore. Shkencëtarët paguanin deri në 10,000 dollarë për një majmun të këtij lloji, për të vazhduar hulumtimet.

“Çdo universitet i madh amerikan, që zhvillon kërkime shkencore, ka të ngjarë të ketë disa majmunë ‘rhesus macaque’ në qendrën e shkollës së tij mjekësore”, sipas librit “Macachiavellian Intelligence: How Rhesus Macaques and Humans Have Conquered the World” të botuar në vitin 2007.

“Ushtria amerikane dhe NASA gjithashtu zhvillojnë hulumtime me majmunë të këtij lloji”, shkroi autori i librit, Dario Maestripieri, shkencëtar në Universitetin e Çikagos.

“Për vite me radhë, ushtria dhe NASA i stërvitën majmunët në lojëra elektronike për të parë nëse mund të mësonin të drejtonin aeroplanë dhe lëshonin raketa”.

Hulumtimet filluan në vitet 1890

Njerëzit e kanë përdorur specien ‘rhesus macaque’ për kërkime shkencore që nga fundi i viteve 1800, kur teoria e evolucionit filloi të pranohet më shumë, sipas një punimi kërkimor të vitit 2022 nga revista “eLife”.

Studimi i parë mbi këtë lloj majmuni u botua në vitin 1893 ku përshkruhet “anatomia e shtatzënisë së avancuar”, sipas gazetës “eLife”.

Deri në vitin 1925, Instituti i Shkencave ‘Carnegie’ kishte krijuar një grup të madh të majmunëve për të studiuar embriologjinë dhe pjellorinë për këtë specie që ishte e ngjashme me njeriun.

Një arsye e rritjes së popullaritetit të kësaj specie ishte numri i lartë i tyre.

“Tjetër arsye është se ‘rhesus macaque’ janë një specie mjaft e fortë”, thotë Eve Cooper, autore e studimit që u publikua në revistën ‘eLife’ dhe profesore biologjie në Universitetin e Kolorados në Boulder. “Ata mund të jetojnë dhe të shumohen në kushte që nuk janë të vështira për t’u mirëmbajtur”

NASA dhe vaksina kundër poliomielitit

Në vitet 1950, veshkat e këtij lloji të majmunit u përdorën për të bërë vaksinën kundër poliomielitit, Salk. NASA gjithashtu i përdori kafshët gjatë garës hapësinore, siç e thotë edhe një histori e shkurtër mbi majmunët në hapësirë që gjendet në faqen e internetit të agjencisë.

Për shembull, një majmun i species ‘rhesus macaque’ i gjinisë femërore e quajtur ‘Miss Sam’, në vitin 1960 u vendos në anijen hapësinore ‘Mercury’ që arriti shpejtësinë prej 1,900 kilometrash në orë dhe një lartësi prej 14.5 kilometrash. ‘Miss Sam’ u kthye në tokë në gjendje të mirë shëndetësore.

“Ajo u kthye në koloninë e saj të trajnimit ku jetoi deri në vdekjen e saj”, shkruan NASA.

Harta e kodit gjenetik

Në vitin 2007, shkencëtarët zbuluan se ADN-ja e species ‘rhesus macaque’ ishte rreth 93% e ngjashme me atë të njeriut.

Për krahasim, njeriu dhe shimpanzeja evoluan veçmas që nga ndarja një paraardhës i përbashkët rreth 6 milionë vjet më parë, por kodi i tyre gjenetik ka një ngjashmëri prej rreth 99%.

Krijimi i hartës së kodit gjenetik njerëzor në vitin 2001 shtoi përpjekjet për të deshifruar në mënyrë të ngjashme ADN-në e kafshëve të tjera.

“Ata janë shumë të zgjuar”

Për ata që kanë studiuar sjelljen e species ‘rhesus macaque’, konkluzuini është po aq interesant.

“Ata kanë disa ngjashmëri të habitshme me njeriun për sa i përket inteligjencës së tyre sociale”, thotë Dario Maestripieri, profesor në Universitetin e Çikagos, i cili shkroi një libër mbi këtë specie majmunësh.

Për shembull, ata janë shumë të orientuar nga familja, duke mbështetur të afërmit e familjes kur shpërthejnë zënkat, tha ai për agjencinë e lajmeve ‘Associated Press’, të premten. “Ata gjithashtu rekrutojnë aleatë kur sulmohen”.

“Ata janë shumë politikë” tha profesoi Maestripieri. “Pjesën më të madhe të jetës së tyre të përditshme e kalojnë në thurjen e aleancave politike me njëri-tjetrin”.

Zoti Maestripieri ishte konsulent i një emisioni televiziv në Indi të quajtur “Monkey Thieves”.

“Ata filluan të gjurmonin grupe të mëdha të species ‘rhesus macaque’ dhe t’u vinin emrin”, tha profesori Maestripieri. “Ishte gjë e bukur sepse këta majmunë herë pas here sillen si njerëz . Kështu që është magjepsëse të ndjekësh historitë e tyre.” /Associated Press/

You Might Also Like

Astronomët zbulojnë një objekt të pazakontë hapësinor që pulson çdo 44 minuta

Akullnajat po shkrihen më shpejt se kurrë më parë

Viti 2024 regjistroi temperatura rekord, rritet me 1.5°C ngrohja globale

E ardhmja e NASA-s e lidhur ngushtë me firmat komerciale hapësinore

Sonda e NASA-s dërgon sinjal pas misionit afër Diellit

TAGGED: #Hapësirë, #Majmuët
Kosova Times November 10, 2024
Share this Article
Facebook Twitter Email Print

Follow US

Find US on Social Medias
Facebook Like
Twitter Follow
Youtube Subscribe
Telegram Follow

Weekly Newsletter

Subscribe to our newsletter to get our newest articles instantly!

[mc4wp_form]
Popular News
Lajme

Moti sot në Shqipëri i kthjellët, temperatura deri në 27 gradë

Kosova Times Kosova Times April 30, 2025
Nga kulmet, ukrainasit shikojnë shkatërrimin e Harkivit
Shpallen rezultatet përfundimtare të konkursit për Shkollimin Specialistik
Kosovës nuk i duhen hapa prapa!
Ceferin i përgjigjet Bobanit: Nuk e meriton komentin tim
- Advertisement -
Ad imageAd image
Global Coronavirus Cases

Confirmed

0

Death

0

More Information:Covid-19 Statistics

Kategoritë

  • Politikë
  • Rajon / Botë
  • Ekonomi
  • Kulturë
  • Shëndetësi
  • Sport
  • Hi - tech

About US

Kosova Times We influence 20 million users and is the number one business and technology news network on the planet.

Subscribe US

Subscribe to our newsletter to get our newest articles instantly!

[mc4wp_form]

© Kosova Times. All Rights Reserved.

Removed from reading list

Undo
Welcome Back!

Sign in to your account

Lost your password?