Zgjerimi dhe rinovimi i fundit i objekteve të Rusisë për prodhimin e motorëve të raketave me lëndë djegëse të ngurta përfaqëson një hap të rëndësishëm në forcimin e kapacitetit të prodhimit të raketave.Sipas zyrtarëve amerikanë, Rusia aktualisht është e angazhuar në “zgjerimin më ambicioz të prodhimit ushtarak që nga koha sovjetike”. Imazhet satelitore tregojnë se prodhimi i motorëve të raketave me lëndë djegëse të ngurtë është një nga fokuset kryesore të këtij procesi.
Punimet zhvillimore janë të dukshme në pesë lokacione që lidhen me prodhimin e lëndëve djegëse të ngurta. Imazhet e fundit satelitore zbulojnë aktivitetin e ndërtimit në shumë vende, duke përfshirë rinovimin e objekteve ish-sovjetike dhe ndërtimin e infrastrukturës së re.
Kjo është domethënëse, duke pasur parasysh se nuk ka pasur dëshmi të zgjerimit apo rinovimit të konsiderueshëm në tre dekadat e fundit. Vetëm në vitin 2023, tre dekada pas rënies së Bashkimit Sovjetik, filluan investimet serioze në këtë fushë, shkruan Instituti Ndërkombëtar për Studime Strategjike (IISS).
Sistemet e raketave me lëndë djegëse të ngurtë kyç për arsenalin rus
Sistemet me motorë raketash me lëndë djegëse të ngurtë janë një pjesë qendrore e arsenalit strategjik të Rusisë, si dhe armët taktike me rreze të shkurtër veprimi. Rusia përdori gjerësisht raketat balistike me rreze të shkurtër veprimi (SRBM) gjatë luftës në Ukrainë. Forcat e Armatosura Ruse përdorën lloje të shumta të raketave tokë-tokë, duke përfshirë 9K720 Iskander-M (RS-SS-26 Stone) dhe raketa të lëshuara nga lëshuesit me shumë tytë Tornado-S, duke synuar asetet dhe infrastrukturën kryesore ushtarake të Ukrainës.
Përveç kësaj, sistemet tokë-ajër si S-300P (RS-SA-20 Gargoyle) dhe S-400 (RS-SA-21 Growler) përbëjnë bazën e mbrojtjes kundërajrore të Rusisë dhe janë përdorur herë pas here. për sulme dytësore tokësore. Motorë më të mëdhenj të përbërë me lëndë djegëse të ngurtë përdoren gjithashtu në një numër të konsiderueshëm të raketave balistike ndërkontinentale të Rusisë (ICBM) dhe në raketat e reja balistike të lëshuara nga nëndetëse, të cilat janë shtylla kurrizore e parandalimit bërthamor të Rusisë.
Të gjitha këto sisteme fuqizohen nga motorë të përbërë me lëndë djegëse të ngurtë, proceset komplekse të prodhimit dhe pajisjet e specializuara të të cilëve përfaqësojnë një pengesë të mundshme në kapacitetin e prodhimit.
Aktivitete misterioze në qendrat e prodhimit
Ndërsa Rusia shpesh vlerëson zyrat e saj të projektimit të raketave dhe integruesit e sistemeve, dihet shumë më pak për kompanitë e motorëve.
Informacioni mbi llojet e motorëve të prodhuar aktualisht në zonën më të gjerë Biysk II është i kufizuar. Një prezantim përmend se ky kompleks është i përfshirë në prodhimin e modeleve më të vjetra sovjetike SLBM, si dhe atyre më të reja si Bulava (RS-SS-N-32). Dokumentet e deklasifikuara të CIA-s tregojnë se vendi ishte i lidhur me prodhimin e frëngjive përfundimtare të motorit për RT-2PM Topol (RS-SS-25 Sickle).
Objekti i Kamensky ishte historikisht i lidhur me prodhimin e motorëve për RT-23 Molodets (RS-SS-24 Scalpel), i çmontuar në 2005, dhe për Topol ICBM. Ai gjithashtu bashkëpunoi me NPO Splav, prodhuesi i lëshuesve me shumë fuçi si Uragan, Smerch dhe Tornado.
Burimet ruse pretendojnë se siti është i lidhur me zhvillimin e lëndëve djegëse të ngurta për ICBM-të Topol-M dhe RS-24 Yars (RS-SS-27), Iskander-M SRBM, Bulava SLBM dhe lëshuesin Smerch. Në vitin 2023, Presidenti Vladimir Putin i dha drejtorit të qendrës, Yuri Milekhin, çmimin “Hero i Punës i Federatës Ruse”.
Sfidat dhe pasiguritë rreth zgjerimit
Megjithëse dokumentet ruse dhe të deklasifikuara të CIA-s ofrojnë njëfarë pasqyre në prodhimin historik dhe aktual të motorit në këto vende, qëllimi i saktë i zgjerimeve të fundit mbetet i paqartë.
Ekziston mundësia që disa objekte të marrin pjesë në zhvillimin dhe prodhimin e motorëve për një sistem raketash, gjë që e bën të vështirë t’i atribuohet një zgjerimi specifik një programi specifik.
Çështje të tjera kanë të bëjnë me prodhimin e kimikateve kryesore të lëndëve djegëse të ngurta, të tilla si perklorati i amonit. Mediat ruse raportojnë se vendi ka vetëm një prodhues të kësaj substance – Ndërmarrja Federale Shtetërore “Anozit” në rajonin e Novosibirsk. Megjithëse planet për rinovimin e linjës së prodhimit u njoftuan në vitin 2022, imazhet satelitore ende nuk tregojnë ndryshime të rëndësishme.
Importet ruse të raketave balistike nga Irani dhe Koreja e Veriut sugjerojnë se prodhimi vendas i SRBM-ve nuk është i mjaftueshëm për nevojat e luftës në Ukrainë. Zgjerimi i kapacitetit të prodhimit të motorëve me karburant të ngurtë mund t’i lejojë Rusisë të rinovojë dhe përmirësojë arsenalin e saj të sistemeve kryesore. Në terma afatgjatë, ky zgjerim mund të forcojë aftësinë e Rusisë për të zhvilluar sisteme që përbëjnë një kërcënim për anëtarët e NATO-s.
