NË DITËN kur Rusia nisi një pushtim të plotë të Ukrainës në shkurt 2022, Anton pretendon se baza bërthamore ku ai shërbente ishte vënë në gatishmëri të plotë luftarake. “Para kësaj ne kishim vetëm stërvitje. Por ditën që filloi lufta, armët ishin plotësisht gati,” tha një ish oficer i forcave bërthamore ruse për BBC. “Ne ishim gati të nisnim forcat drejt detit dhe ajrit dhe të kryenim një sulm bërthamor”, shton ai.
Anton ishte një oficer në një bazë të fshehtë bërthamore në Rusi. Ai i tregoi dokumentet e BBC-së që konfirmonin njësinë, gradën dhe bazën e tij. Tre ditë pasi trupat kaluan kufirin në Ukrainë, Vladimir Putin njoftoi se forca parandaluese bërthamore e Rusisë ishte vënë në “modalitet special të shërbimit luftarak”. Anton pretendon se gatishmëria luftarake ishte në fuqi në ditën e parë të luftës dhe se njësia e tij ishte “e mbyllur në bazë”.
“Ne kishim vetëm televizion shtetëror rus”, thotë ish-oficeri. “Unë nuk e dija se çfarë do të thoshte e gjithë kjo. Unë automatikisht vazhdova detyrat e mia. Ne nuk ishim të përfshirë në një luftë, ne ishim vetëm duke ruajtur armët bërthamore.” Ai shtoi se gjendja e gatishmërisë u hoq pas dy deri në tre javë.
“Kemi pasur vazhdimisht ushtrime”
Dëshmia e Antonit ofron një pasqyrë të operacionit top-sekret të forcave bërthamore të Rusisë. Është jashtëzakonisht e rrallë që pjesëtarët e shërbimit të flasin me gazetarë. “Ka një proces shumë të rreptë përzgjedhjeje atje. Të gjithë janë ushtarë profesionistë – nuk ka rekrutë,” shpjegon ai. “Ka kontrolle të vazhdueshme të sfondit dhe teste poligrafike për të gjithë. Pagat janë shumë më të larta dhe ushtarët nuk dërgohen në luftë. Ata janë atje për të zmbrapsur ose kryer një sulm bërthamor.”
Ish-oficeri thotë se jeta kontrollohej rreptësisht. “Përgjegjësia ime ishte të siguroja që ushtarët nën komandën time të mos sillnin asnjë telefon në bazën bërthamore,” shpjegon ai. “Është një shoqëri e mbyllur, aty nuk ka të huaj. Nëse doni që prindërit t’ju vizitojnë, duhet të bëni një kërkesë në FSB tre muaj përpara.
Anton ishte pjesë e njësisë së sigurisë së bazës – një njësi e reagimit të shpejtë që ruante armët bërthamore. “Kemi pasur ushtrime gjatë gjithë kohës. Koha e reagimit tonë ka qenë dy minuta”, thotë ai me një ndjesi krenarie.
Sipas Federatës së Shkencëtarëve Amerikanë, Rusia ka rreth 4,380 koka bërthamore operacionale, por vetëm 1,700 janë të vendosura ose të gatshme për përdorim. Të gjithë anëtarët e NATO-s së bashku kanë një numër të ngjashëm. Ekzistojnë gjithashtu shqetësime se Putini mund të vendosë të përdorë armë “jostrategjike”, të quajtura shpesh taktike, bërthamore. Këto janë raketa më të vogla që në përgjithësi nuk shkaktojnë kontaminim radioaktiv të përhapur.
Megjithatë, përdorimi i tyre do të çonte në një përshkallëzim të rrezikshëm të luftës. Javën e kaluar, Putin ratifikoi ndryshimet në doktrinën bërthamore – rregullat zyrtare që përcaktojnë se si dhe kur Rusia mund të lëshojë armë bërthamore. Doktrina tani thotë se Rusia mund të lëshojë armë bërthamore nëse përballet me një “sulm masiv” me raketa konvencionale nga një shtet jo-bërthamor, por “me pjesëmarrjen ose mbështetjen e një shteti bërthamor”.
A është plotësisht funksional arsenali bërthamor i Rusisë?
Disa ekspertë perëndimorë kanë sugjeruar se armët datojnë kryesisht nga epoka sovjetike dhe mund të mos jenë as funksionale. Një ish-oficer bërthamor e hodhi poshtë pikëpamjen si “një pikëpamje shumë të thjeshtuar nga të ashtuquajturit ekspertë”.
“Mund të ketë disa lloje armësh të vjetruara në disa zona, por vendi ka një arsenal të madh bërthamor, një numër të madh kokash luftarake, duke përfshirë patrulla të vazhdueshme luftarake në tokë, det dhe ajër.” Armët bërthamore të Rusisë ishin plotësisht funksionale dhe të gatshme për luftim, pretendon ai. Puna për ruajtjen e armëve bërthamore kryhet vazhdimisht, pa u ndalur për asnjë minutë.
Menjëherë pas fillimit të luftës në shkallë të gjerë, Anton thotë se atij iu dha ajo që ai e përshkruan si një “urdhër kriminal” – të ligjëronte ushtarët duke përdorur udhëzime të shkruara shumë specifike. “Ata thanë se civilët ukrainas ishin luftëtarë dhe se ata duhet të shkatërrohen!” Bërtiti ai. “Kjo është një vijë e kuqe për mua – është një krim lufte. Unë thashë se nuk do ta përhap atë propagandë.”
Oficerët e lartë e ndëshkuan Antonin duke e transferuar në një brigadë të rregullt sulmi në një pjesë tjetër të vendit. I thanë se do të dërgohej në luftë. Këto njësi janë shpesh të parat që dërgohen në betejë dhe disa dezertorë rusë i kanë thënë BBC-së se “ngatërrestarët” që kundërshtojnë luftën po përdoren si “ushqim për top”.
Ai nuk pranoi të zbatonte urdhrin, donin ta dërgonin në fushën e betejës
Para se të dërgohej në fushën e betejës, Antoni nënshkroi një deklaratë duke refuzuar të merrte pjesë në luftë dhe kundër tij u hap një çështje penale. Ai na tregoi dokumentet që konfirmonin transferimin e tij në brigadën e sulmit dhe detajet e çështjes penale. Më pas ai vendosi të largohej nga vendi me ndihmën e një organizate vullnetare për dezertorët.
“Nëse do të isha arratisur nga baza bërthamore, FSB-ja lokale do të kishte reaguar me vendosmëri dhe ndoshta nuk do të kisha mundur të largohesha nga vendi,” tha ai. Por ai beson se që kur u transferua në një brigadë të rregullt sulmi, sistemi i sigurisë së nivelit të lartë dështoi. Anton thotë se dëshiron që bota të dijë se shumë ushtarë rusë janë kundër luftës.
Organizata vullnetare që ndihmon dezertorët “Idite Lesom” [Shko në pyll] i tha BBC-së se numri i dezertorëve që kërkojnë ndihmë është rritur në 350 në muaj. Rreziqet për ata që ikin gjithashtu janë në rritje. Të paktën një dezertor u vra pasi u arratis jashtë vendit dhe u regjistruan disa raste të burrave që u kthyen me forcë në Rusi.
Edhe pse Antoni është larguar nga Rusia, ai thotë se shërbimet e sigurisë atje janë ende në kërkim të tij: “Këtu marr masa paraprake, punoj nëntokë dhe nuk paraqitem në sistemet zyrtare”.
Ai thotë se ndaloi së foluri me miqtë në bazën bërthamore sepse mund t’i vinte në rrezik: “Ata duhet të bëjnë teste poligrafike dhe çdo kontakt me mua mund të çojë në një çështje penale”.
Por ai nuk ka iluzione për rrezikun që po merr duke ndihmuar ushtarët e tjerë të arratisen. “Unë e kuptoj që sa më shumë ta bëj këtë, aq më shumë ka gjasa që ata të përpiqen të më vrasin.”
