Koalicioni rebel SIRIAN arriti një sukses mahnitës në më pak se 10 ditë. Në një periudhë të shkurtër kohe ata pushtuan qytetin më të madh sirian të Alepos, ndërsa dje Hama, qyteti i katërt më i madh në vend dhe vendimtar në rrugën për në Damask, kryeqyteti i vendit dhe selia e pushtetit të diktatorit sirian Bashar al- Assad, ra në duart e tyre.
Siç tha lideri militant i rebelëve, Abu Mohammad al-Jolani, në një intervistë ekskluzive për CNN, gjithashtu intervista e parë në shumë vite, qëllimi përfundimtar është përmbysja e regjimit të Asadit. Intervista u regjistrua në një vend të panjohur në Siri, dhe në të Al-Jolani foli për krijimin e një qeverie të bazuar në institucione dhe një “këshill të zgjedhur nga populli”.
“Qëllimi i revolucionit mbetet përmbysja e këtij regjimi. Është e drejta jonë të përdorim të gjitha mjetet në dispozicion për të arritur këtë qëllim,” tha Al-Jolani për CNN.
“Iranianët u përpoqën ta ringjallnin, rusët u përpoqën ta mbështesnin, por regjimi ka vdekur”
“Farat e disfatës së regjimit ishin gjithmonë në të… Iranianët u përpoqën të ringjallën regjimin, duke i blerë kohë, dhe më vonë edhe rusët u përpoqën ta mbështesin atë. Por e vërteta mbetet: ky regjim ka vdekur,” tha ai.
Që nga shpërbërja nga enklava e tyre territoriale në veriperëndim të vendit më shumë se një javë më parë, rebelët kanë avancuar me shpejtësi marramendëse, duke marrë nën kontroll qytetin e dytë më të madh të vendit, Aleppo, përpara se të pushtonin qytetin strategjik të Hamës dje. Ofensiva tronditëse i dha një goditje të rëndë Assadit dhe mbështetësve të tij në Iran dhe Rusi dhe rindez një luftë civile që kishte qenë kryesisht e fjetur për vite me rradhë.
Forcat e opozitës siriane janë të decentralizuara dhe të përbëra nga ideologji të ndryshme, megjithëse i bashkon qëllimi i përbashkët për të përmbysur regjimin e Asadit. Por rrënjët e HTS dhe Al-Jolanit në lëvizjet ekstremiste islamike hedhin një hije mbi ambiciet e tij.
Pavarësisht përpjekjeve të Al-Jolanit për të distancuar grupin e tij të ri nga Al-Kaeda, Shtetet e Bashkuara e përcaktuan HTS si një organizatë të huaj terroriste në vitin 2018 dhe po ofrojnë një shpërblim 10 milionë dollarë për arrestimin e tij.
Ai operonte ne hije. Tani ai po përpiqet të lërë përshtypjen e një politikani modern
Për dikë që dikur vepronte nga hijet, Al-Jolani nxirrte besim dhe u përpoq të jepte një atmosferë moderne në intervistën për CNN, e cila u zhvillua në mes të ditës dhe me siguri minimale. Ndërsa CNN po intervistonte Al-Jolani, u përhap lajmi se forcat nën komandën e tij kishin pushtuar qytetin e Hamës.
Në territorin e mbajtur nga rebelët në Siri, ai vepron më pak si një person i kërkuar nga Amerika për terrorizëm dhe më shumë si një politikan. Pasi forcat besnike të tij morën kontrollin e Alepos, ai bëri një paraqitje publike në thelbin e lashtë të qytetit.
Al-Jolani thotë se ka kaluar nëpër episode të transformimit ndër vite. “Një person në të njëzetat e tyre do të ketë një personalitet të ndryshëm nga dikush në të tridhjetat ose të dyzetat, dhe sigurisht nga dikush në të pesëdhjetat. Kjo është natyra njerëzore,” thotë ai.
Ai filloi si një luftëtar i ri për Al-Kaedën kundër SHBA-së në Irak. Pas kthimit në atdheun e tij gjatë luftës civile siriane, ai drejtoi degën e grupit terrorist në Siri kur quhej Jabhat al-Nusra. Ai ndërpreu lidhjet me al-Kaedën dhe organizata e tij u shndërrua në Hayat Tahrir al-Sham në fillim të vitit 2017, e njohur gjithashtu si Organizata për Çlirimin e Levantit.
SHBA, Turqia, Kombet e Bashkuara dhe disa vende të tjera perëndimore ende e konsiderojnë HTS një organizatë të huaj terroriste, pavarësisht përpjekjeve të grupit për t’u distancuar nga rrënjët e tij.
Një zhvendosje nga retorika e vijës së ashpër
Intervista e Al-Jolanit me CNN të enjten ishte një largim nga retorika e vijës së ashpër që ai përdori gjatë intervistës së tij të parë televizive në 2013, kur ai u intervistua nga Al-Jazeera. Fytyra e tij u fsheh më pas në hije. Në atë kohë, deklaratat e tij synonin zhvillimin e mëtejshëm të degës së Al-Kaedës në Siri.
Ndërsa koalicioni rebel zgjeron me shpejtësi territorin nën kontrollin e tij, Al-Jolani këmbëngul se civilët nuk kanë asgjë për t’u frikësuar në zonat e kontrolluara nga rebelët në Siri. “Njerëzit që i frikësohen sundimit islamik ose e kanë parë atë të zbatuar gabimisht ose nuk e kuptojnë siç duhet,” pohoi ai.
Ata sigurojnë krishterët dhe pakicat e tjera fetare: “Askush nuk ka të drejtë t’i eliminojë ata”
HTS thotë se po punon për të qetësuar civilët dhe grupet që kanë vuajtur nga persekutimi nga grupet ekstremiste dhe xhihadiste në luftën civile dhjetëvjeçare të Sirisë. Ata gjithashtu pretendojnë se kanë bërë të pamundurën për t’u thënë publikisht të krishterëve dhe pakicave të tjera fetare dhe etnike se do të jetojnë të sigurt nën sundimin e tyre.
“Kishte disa shkelje të të drejtave të pakicave gjatë periudhës së kaosit, por ne i kemi adresuar ato çështje”, tha Al-Jolani kur u pyet për shqetësimet për sigurinë e tyre. “Askush nuk ka të drejtë të zhdukë një grup tjetër. Këta njerëz kanë bashkëjetuar në këtë rajon për qindra vjet dhe askush nuk ka të drejtë t’i eliminojë ata,” tha ai.
Megjithatë, grupet e të drejtave të njeriut dhe vëzhguesit lokalë kanë ngritur alarmin lidhur me trajtimin e fundit të HTS ndaj disidentëve politikë në Idlib, duke pretenduar se grupi ka shtypur ashpër protestën dhe ka torturuar dhe abuzuar disidentët. Al-Jolani i tha CNN se incidentet e abuzimit në burgje “nuk ishin bërë sipas urdhrave apo udhëzimeve tona” dhe se HTS kishte sanksionuar tashmë përgjegjësit.
Një largim nga taktikat brutale të xhihadistëve
Al-Jolani kundërshtoi gjithashtu përcaktimin e përhershëm të HTS si terroriste, duke e quajtur përcaktimin “kryesisht politik dhe, në të njëjtën kohë, të pasaktë”, duke argumentuar se disa praktika ekstreme islamike “krijuan një ndarje” midis HTS dhe grupeve xhihadiste.
Kur CNN vizitoi Alepon më herët gjatë ditës, qyteti u shfaq i qetë, pavarësisht se forcat opozitare morën papritur pushtetin javën e kaluar. Tregjet ishin të hapura, njerëzit ecte në rrugë dhe jeta vazhdoi, edhe pasi bombardimet ruse vranë dhjetëra njerëz në zonat e kontrolluara nga rebelët.
Aktualisht në Siri ka iranianë, rusë, amerikanë, turq…
Regjimi i Asadit mbijeton kryesisht falë aleatëve të tij të huaj – Rusisë dhe Iranit. Ndërsa forcat anti-qeveritare u rritën pas Pranverës Arabe të vitit 2011, Korpusi i Gardës Revolucionare të Iranit, si dhe aleatët e tij Hezbollah, ndihmuan në luftimin e grupeve të armatosura rebele në terren. Në qiell, forcat ajrore siriane janë përforcuar nga avionët luftarakë rusë.
Al-Jolani shprehu dëshirën e tij që forcat e huaja të largohen nga Siria. Aktualisht, në vend ka forca nga SHBA, Turqia, Rusia dhe Irani, si dhe përfaqësues iranianë. “Unë mendoj se kur të bjerë ky regjim, ajo çështje do të zgjidhet dhe nuk do të ketë më nevojë që forcat e huaja të qëndrojnë në Siri”.
Regjimi i Asadit ka vrarë qindra mijëra njerëz
“Siria meriton një sistem institucional qeverisjeje, jo një sistem në të cilin një sundimtar merr vendime arbitrare,” shtoi ai. Dinastia e Asadit ka qenë në pushtet për 53 vjet, që nga viti 1971. Për të ruajtur sundimin e tij prej dekadash, regjimi ka vrarë qindra mijëra njerëz, ka burgosur disidentë dhe ka zhvendosur brutalisht miliona brenda dhe jashtë vendit.
“Ne po flasim për një projekt më të madh – po flasim për ndërtimin e Sirisë”, vazhdoi Al-Jolani. “Hayat Tahrir al-Sham është vetëm një pjesë e këtij dialogu dhe ai mund të ndërpritet në çdo kohë. Ai nuk është një qëllim në vetvete, por një mjet për të përmbushur detyrën: përballjen me këtë regjimi.”
