NËSE ISHTE duke ecur përgjatë vijës së frontit në javët e para të luftës në Ukrainë, mund të dëgjoje britma në gjuhën ukrainase dhe ruse, ndoshta të përziera me zërat e gjuhëve rajonale si Buryat dhe Çeçen.
Sot, ushtarët në të dyja anët e konfliktit komunikojnë në spanjisht, nepalisht, hindu, somalisht, serbisht dhe koreanisht. Gjuhët e huaja në llogore janë vetëm një nga shenjat se konflikti po merr përmasa gjithnjë e më shumë ndërkombëtare, shkruan Politico , me titull “Lufta e Tretë Botërore po zhvillohet. Në Ukrainë”.
Në qiell, droni iranian Shahed mund të përgjojë sistemin e mbrojtjes ajrore amerikane, ndërsa në tokë, artileria gjermane tejkalon predhat e Koresë së Veriut. Pothuajse tre vjet më vonë, është e vështirë të quhet “rajonal” konflikti midis Rusisë dhe Ukrainës. Ajo që filloi në shkurt 2022 si lufta më e madhe tokësore e Evropës që nga Lufta e Dytë Botërore, tani po konkurron për titullin e konfliktit më global që nga Lufta e Ftohtë, me dhjetëra vende të përfshira drejtpërdrejt ose tërthorazi.
Ky aspekt i konfliktit mund të përcaktojë rezultatin e tij, pasi Ukraina rrezikon të humbasë aleatin e saj më të madh me ardhjen e Donald Trump në krye të SHBA-së, ndërsa Rusia tërheq mbështetjen e armiqve të SHBA si Koreja e Veriut.
“Hera e fundit që pamë diçka të tillë ishte ndoshta pushtimi sovjetik i Afganistanit,” vuri në dukje historiani i Luftës së Ftohtë Sergey Radchenko për Politico. “Pastaj Perëndimi, së bashku me Pakistanin, mbështetën muxhahidët dhe të gjithë u përfshinë”.
Të dyja palët janë të varura nga ndihma e huaj
Kur Moska filloi pushtimin, Kremlini e justifikoi atë si një veprim mbrojtës kundër NATO-s. Është pranuar gjerësisht se Putini priste një konflikt afatshkurtër, duke u mbështetur në pasivitetin e kaluar perëndimor ndaj veprimeve të tij në Ukrainë, Moldavi dhe Gjeorgji. Megjithatë, ukrainasit bënë një rezistencë të papritur dhe Perëndimi u përgjigj shpejt, duke dërguar armë dhe inteligjencë që ndaluan përparimin rus dhe ndërkombëtarizuan konfliktin.
“Do të kishte qenë një konflikt lokal nëse do të përfundonte shpejt,” tha Radchenko. “Por nuk ndodhi.”
Me kalimin e kohës, dimensioni ndërkombëtar u bë vendimtar. Sot, të dyja palët varen nga ndihma e huaj: Ukraina për të mbijetuar, Rusia për të ruajtur dominimin ndërsa përpiqet të minimizojë efektet e luftës mbi popullsinë e saj. Ndërsa Ukraina pretendon se po lufton për “demokraci”, Rusia e justifikon luftën e saj si një luftë kundër “hegjemonisë amerikane”.
Rusia ka fituar aleatë si Irani, i cili furnizon dronët dhe Koreja e Veriut, e cila dërgon raketa dhe ushtarë. Vendet e BRICS, të pakënaqur me institucionet financiare perëndimore, shpesh tregojnë një preferencë për Rusinë. Mbështetja kineze, e cila përfshin blerjen e naftës dhe teknologjisë ruse, është thelbësore për ekonominë ruse.
“India dhe të tjerët mund të bëjnë tregti me Rusinë, gjë që është e rëndësishme. Por asgjë nuk krahasohet me atë që sjell Kina,” tha Alexander Gabuev, drejtor i Qendrës Carnegie për Rusinë dhe Euroazinë.
Nga ana tjetër, Rusia po përdor metoda hibride për të shkaktuar telashe dhe ndarje, duke përfshirë ndërhyrjen në zgjedhje dhe mbështetjen e grupeve pro-ruse si Houthis në Jemen. Por ndryshe nga Lufta e Ftohtë, Moska nuk ka konflikte ndërmjetëse ku mund të sulmojë drejtpërdrejt NATO-n.
Ndihma dhe kufizimet perëndimore
Ndihma perëndimore, e udhëhequr nga SHBA dhe NATO, siguroi mbijetesën dhe rezistencën ushtarake të Ukrainës. Nga obuset fillestare te avionët F-16 dhe raketat ATACMS, ndihma u rrit gradualisht. BE gjithashtu ka bërë përparim në proceset e anëtarësimit të Ukrainës dhe Moldavisë.
“Pa ndihmën perëndimore, lufta nuk do të kishte mbijetuar vitin e parë dhe do të kishte përfunduar me një disfatë të rëndë për Ukrainën,” tha Gabuev.
Pavarësisht kësaj, Perëndimi u mbajt në disa kufizime për të parandaluar përshkallëzimin. Kërkesat e Ukrainës për sulme brenda Rusisë janë injoruar prej kohësh dhe Moska, ndërkohë që kërcënon me sulme bërthamore, ka shmangur konfrontimin e drejtpërdrejtë me NATO-n.
Nga ana tjetër, Rusia përdor aleatë si Koreja e Veriut për të siguruar burime dhe trupa, ndërsa Ukraina ofron stimuj financiarë dhe historikë për luftëtarët e huaj. Megjithatë, ndërsa lufta hyn në vitin e saj të katërt, asnjëra palë nuk po merr të gjithë ndihmën që dëshiron.
Ngrirja e konflikteve dhe ndikimi politik
Ideja e ngrirjes së konfliktit, e cila përfshin lëshime territoriale nga Ukraina, nuk është më një temë tabu, por po shqyrtohet seriozisht.
“Ishte e qartë që në fillim se Amerika do të dorëzohej nëse Ukraina nuk do të fitonte mjaft shpejt”, tha Nina Hrushcheva, një profesoreshë e marrëdhënieve ndërkombëtare në New School në Nju Jork dhe stërmbesa e liderit sovjetik Nikita Hrushovi.
“Që në fillim çdo gjë shihej si një serial hollivudian”, tha ajo. Në fillim, aleatët menduan se do të përfundonte pas një sezoni. Por më pas pasoi një tjetër.
Dhe tani jemi në sezonin e tretë dhe sigurisht që vëmendja është zbehur”, tha ajo. “Ne nuk duam një sezon të katërt, por do të ndodhë”.
“Për Amerikën, shmangia e një lufte bërthamore me Rusinë ka qenë gjithmonë prioriteti numër një. E dyta ishte të ndihmonte Ukrainën të fitonte. Këto dy synime duhet të pajtohen disi,” thotë Radchenko.
Rënia e mbështetjes për Ukrainën është veçanërisht e dukshme në SHBA, ku opinioni publik është i ndarë dhe ardhja e Trump mund të zvogëlojë më tej mbështetjen amerikane.
Fundi i luftës
Ndërsa konflikti hyn në vitin e katërt, asnjëra palë nuk po merr të gjithë ndihmën që dëshiron. Konflikti po i ngjan gjithnjë e më shumë një lufte rrënimi të Luftës së Parë Botërore sesa një Luftës së Tretë Botërore të teknologjisë së lartë.
“Do të ishte logjike të shihje mijëra iranianë dhe ushtri kompakte kineze që luftojnë për Rusinë në Ukrainë tani”, shkroi në tetor mendimtari ultranacionalist rus Alexander Dugin, i cili konsiderohet si një nga ideologët e luftës në Ukrainë.
“Është logjike që ata që janë kundër hegjemonisë perëndimore dhe për një botë shumëpolare të mbështesin Rusinë me veprime. Dhe Rusia më pas do t’i mbështesë ata në luftërat e tyre anti-imperialiste.”
Ukraina është në një pozitë edhe më të vështirë. Dyshimet për thellësinë e mbështetjes perëndimore po rriten pikërisht kur ukrainasit hyjnë në një dimër tjetër, të dobësuar nga morali i ulët dhe mungesa e pothuajse gjithçkaje. Sipas vlerësimeve të Pentagonit, vendi ka burime të mjaftueshme për gjashtë deri në dymbëdhjetë muaj të tjerë përpara se të përballet me probleme serioze.
Të dyja palët po përdorin gjithnjë e më shumë luftëtarë të huaj, kryesisht nga vendet e varfra. Përveç trupave të ofruara nga Pheniani, Moska ka rekrutuar luftëtarë nga Kuba, India, Nepali, Siria, Serbia, Republika e Afrikës Qendrore dhe Libia, duke premtuar paga bujare dhe shtetësi ruse.
Nga ana tjetër, Ukraina, përveç stimujve financiarë, u ofron të huajve mundësinë që të jenë në “anën e duhur të historisë”.
“Së bashku mundëm Hitlerin, do ta mposhtim edhe Putinin”, shkroi ministri i Jashtëm ukrainas Dmytro Kuleba në platformën X në 2022.
Kjo ka çuar në një situatë ku, më shumë se tre dekada pas rënies së BRSS dhe “fundit të historisë” të supozuar, kolumbianët po luftojnë kubanezët.
Përfundimi i konfliktit ka të ngjarë të varet nga vendimi i mbështetësve kryesorë. Nëse NATO tërheq mbështetjen, Ukraina nuk do të mbijetojë. Në mënyrë të ngjashme, nëse Kina tërhiqte mbështetjen e saj për Rusinë, Moska do të detyrohej të kufizonte oreksin e saj.
Tani për tani, lufta vazhdon të formësojë politikën globale, ndërsa rreziku i përshkallëzimit mbetet. Çdo faktor i ri ose i jashtëm, si konfliktet në Indo-Paqësorin ose Lindjen e Mesme, mund të ndryshojë drejtimin e konfliktit. Ndërsa lufta vazhdon, rreziku që aktorë të tjerë të përfshihen mbetet i lartë, përfundon Politico.
