Shkruan: Ilir MUHARrEMI, kritik i artit
Nëse arti është manifestimi më i pastër i shpirtit njerëzor, një dimension ku ndërlidhen përjetësia dhe momenti, atëherë mosveprimi i artistëve që hynë në politikë është një tradhti ndaj asaj që e bën një shoqëri të mbijetojë në kohë. Për artistin, hyrja në politikë nuk është thjesht një vendim, por një angazhim moral për ta kthyer pushtetin në një vegël të krijimtarisë dhe kulturës, një mjet për t’i dhënë zë së vërtetës. Por disa nga ata që dikur bartën mbi vete dritën e artit, sot janë bërë arkitektë të heshtjes.
Artistët që u futën në politikë zero vepruan për artin. Në vend që të nxisnin evolucionin e artit pamor, të ngrinin teatrin në majat ku e meriton, apo të sjellin në jetë filmin që do të ngjizte kujtesën kolektive, ata zgjodhën heshtjen një heshtje e thellë dhe cinike. Si është e mundur që Kosova, një vend që mbart historinë dhe tragjedinë e një lufte të papërsëritshme, ende nuk ka një film të metrazhit të gjatë për këtë luftë? Si mundet që historia e familjes Jashari një akt sublim i sakrificës dhe qëndresës nuk është ende përjetësuar në artin e madh?
Nuk është mungesa e talentit, as mungesa e rrëfimeve. Në çdo cep të Kosovës, frymëzimi buçet në heshtje, duke pritur të jetë i kapur dhe i transformuar në poezi, në dramë, në film. Por ajo që mungon është vullneti. Artistët që hynë në politikë nuk ndërtuan urat e premtuara midis artit dhe shtetit. Në vend të frymëzimit, ata zgjodhën oportunizmin. Në vend të veprimit, ata zgjodhën mosveprimin.
Mosveprimi i tyre nuk është thjesht një boshllëk; është një anti-veprim, një thithje energjie që dëmton jo vetëm artin, por edhe shoqërinë në tërësi. Në logjikën e fizikës, mosveprimi ndaj një sistemi në degradim krijon entropi dhe entropia e artit në Kosovë është rezultat i drejtpërdrejtë i kësaj indiference. Teatrot që mbeten të zbrazëta, kinematografia që mbetet vetëm premtim, dhe hapësirat e artit pamor që janë lënë në harresë, janë dëshmi e kësaj rritjeje të pashmangshme të kaosit.
Ata që premtuan t’i japin artit krahë për të fluturuar në lartësitë e së mundshmes, zgjodhën të mos bëjnë asgjë. Dhe tani, me fytyra të pastra dhe fjalë të mëdha, kërkojnë votën e një populli që nuk ka harruar. Si mund të kërkojnë të drejtojnë ata që nuk mësuan as të ndjekin vizionin që dikur i bëri të veçantë?
Por arti nuk mund të shkatërrohet. Në natyrën e tij, arti është si energjia: ai nuk mund të zhduket, vetëm të transformohet. Heshtja dhe dështimi i këtyre artistëve në politikë nuk do ta ndalin lindjen e një brezi të ri krijuesish, që do të tejkalojnë këtë boshllëk. Ata që heshtën ndaj artit, që nuk ngritën zërin, ndërsa teatri dhe filmi lëngonin, do të mbeten vetëm hije të një kohe të kaluar.
Historia nuk gjykon me simpati. Si një ekuacion i ftohtë, ajo barazon mosveprimin e tyre me harresën. Por arti, si vetë universi, është i përjetshëm. Ai do të gjejë rrugën e tij, do të nxjerrë në dritë të vërtetën që të tjerët e lanë të heshtur. Dhe në këtë proces, ata që e lanë këtë boshllëk do të mbeten të pavlerë, një përmendore e indiferencës në faqet e kohës.
Cili Duhet të Jetë Qëllimi i Artistit në Politikë për Artin?
Artisti në politikë nuk duhet të shërbejë si spektator pasiv i shkatërrimit të artit, por si arkitekt i një vizioni të ri kulturor. Detyra e tij është të ndërtojë ura midis shtetit dhe krijuesve, të sigurojë që arti të jetë shtylla e formësimit të identitetit kombëtar. Ai duhet të jetë një zë i pandalshëm që kërkon financime për teatrin, për filmat, për artin pamor, për historitë që ndërtojnë kujtesën dhe krenarinë kombëtare.
Artisti në politikë duhet të jetë drita që udhëheq një komb drejt së bukurës dhe së përjetshmes, jo hija që zbeh atë që është më e rëndësishme. Ai duhet të krijojë sisteme që mbështesin brezat e ardhshëm të krijuesve, të frymëzojë një ringjallje të kulturës dhe të sigurojë që çdo akt artistik të jetë një gur ndërtues për të ardhmen. Nëse nuk arrin këtë, atëherë ai ka dështuar jo vetëm si politikan, por edhe si artist.
Artisti që hyn në politikë duhet të jetë një mbrojtës i kulturës dhe artit, jo thjesht një përfitues i pushtetit. Qëllimi i tij duhet të jetë të ndërtojë dhe të mbështesë një mjedis ku arti mund të lulëzojë, duke siguruar financime dhe mundësi për artistët e rinj dhe ata të vendosur. Ai duhet të jetë katalizator për krijimin e politikave që i japin rëndësi trashëgimisë kulturore dhe zhvillimit të artit në të gjitha format e tij teatër, kinema, art pamor dhe muzikë. Artisti në politikë duhet të krijojë mundësi që arti të jetë pjesë integrale e shoqërisë, të kontribuojë në edukimin dhe ngritjen e ndërgjegjes kolektive, dhe të shërbejë si një forcë për reflektim dhe ndryshim shoqëror.
Nëse arti nuk mbështetet dhe nuk i jepet rëndësia që meriton në politikë, atëherë ai është i destinuar të mbetet në hije, si një luhatje e humbur e shpirtit njerëzor. Artistët që hyjnë në politikë duhet të kenë një angazhim të sinqertë për ta kthyer artin në një prioritet kombëtar, duke e mbajtur atë si një pasuri dhe instrument të fuqishëm për zhvillimin shoqëror, kulturor dhe kombëtar.
