OLEG Orlov, një laureat dhe biolog rus 71-vjeçar, ka luftuar për të drejtat e njeriut për katër dekada. Sot jeton në mërgim në Berlin.
Në vitet ’70, ai njihej si kritik i regjimit sovjetik dhe shpërndante fletëpalosje kundër pushtimit të Afganistanit. Në vitin 1989, ai ndihmoi në themelimin e Memorial, një organizatë për të drejtat e njeriut që fitoi Çmimin Nobel për Paqen 2022.
Pavarësisht kësaj, ai nuk kishte asnjë akuzë penale deri në vitin 2022, por më pas publikoi një artikull për “fashizmin e ri rus” dhe u arrestua në vitin 2023 dhe u dënua me dy vjet e dy muaj burg. Më 1 gusht të vitit të kaluar, ai u lirua nga burgu si pjesë e një shkëmbimi të madh të të burgosurve mes SHBA-së dhe Rusisë. Për shkak se ai nuk pranoi të kërkojë falje, ai nuk mund të kthehet në Rusi dhe që atëherë jeton në Berlin.
“Dëshira ime më e madhe është të kthehem në Rusi. Më mungon bora, pyjet, të dashurit e mi. Por nëse kthehem, do të arrestohem dhe kjo do të ishte e papërgjegjshme për shkëmbimet e ardhshme të të burgosurve,” tha Orlov në një intervistë për Italinë. Corriere della Sera.
Më poshtë intervista:
A do të ketë (shkëmbime të reja të burgosurish)?
Është një shpresë e bazuar.
Sa ka ndryshuar Putini në 25 vjet?
Që në fillim e kisha të qartë për mua dhe për njerëzit që më rrethonin se ai ishte diktator. Por ne kishim një sy të stërvitur për shkak të viteve të përfshirjes politike dhe ishim në Rusi. Aty u shkelën menjëherë të drejtat. Evropa pa shenja shqetësuese, por tha “të mos e teprojmë” dhe vazhdoi të blejë gaz.
Cilat ishin momentet kyçe kur regjimi ndryshoi drejtim?
I pari ishte fjalimi i Putinit në Mynih në vitin 2007, në një konferencë sigurie. Gjithçka ishte tashmë e qartë atëherë. Zemërimi ndaj Shteteve të Bashkuara, vëmendja ndaj Ukrainës dhe Gjeorgjisë, armët… Më pas në 2014, pushtimi i Krimesë. Dhe protestat e vitit 2012. Kur mori sërish presidencën, shumë njerëz dolën në rrugë. Kjo rezistencë e trembi dhe vendosi ta thyente.
Si kanë ndryshuar rusët në ato 25 vjet?
Ata janë shkatërruar. Fillimisht zuri rrënjë ndjenja se një individ nuk mund të ndryshojë asgjë dhe më pas një tërheqje nga politika, një tërheqje në sferën private. Ndërkohë, zgjedhjet bëhen farsë, lufta merr të afërmit dhe miqtë, ekonomia shembet… dhe frika mbetet.
Me çfarë po punoni tani?
Për një sërë masash praktike që do të ndërmerren nëse Putini vdes. Amnisti, ligji i ri zgjedhor. Çelësi është të mos qëndrojmë indiferentë, veçanërisht pasi jemi tashmë në prag të katastrofës.
Cilës fatkeqësie e keni fjalën?
Pas Putinit, një Putin i ri mund të vijë shumë lehtë. Dikush që nuk bie në sy deri më tani, një person pa emër që mund të ketë mbështetur në heshtje diktaturën dhe mund të vijë në pushtet me mbështetjen e fuqive të huaja, vende që zyrtarisht do të vazhdojnë të thonë se janë për lirinë në Rusi, por në realitet do Ji i lumtur ta marrësh sërish gazin me çmim të ulët, naftën me çmim të ulët, me një çmim të papërfillshëm për disa disidentë të burgosur.
Opozita mund të mos ketë sukses edhe nëse Putini vdes. Dhe ju, të dashur miq perëndimorë, do t’ju duhet të përballeni me një luftë të re.
Keni qenë gjithmonë kaq pesimist?
Jo, por muajt e fundit gjithçka ka shkuar në atë drejtim. Zgjedhja e Donald Trump, kthimi i politikës ndërkombëtare djathtas, vdekja e Navalny. Po të kishte mbetur gjallë, mund ta bashkonte opozitën dhe ta çonte në fitore. Edhe nga jashtë.
Burg, shkëmbim, jetë e re jashtë… Si i mbijetuat këto muaj?
Burgu ishte poshtërues, mizor. E frikshme. Të burgosurit politikë shpesh ndodhen në izolim, me trajtim çnjerëzor. Por jam i habitur që dola më mirë nga sa prisja.
