Grupe masive njerëzish me sende personale ecnin përgjatë autostradës kryesore bregdetare, në një ndryshim mahnitës të eksodit masiv nga veriu në fillim të luftës, për të cilin shumë palestinezë kishin frikë se do ta bënte Izraelin të përhershëm.
Palestinezët që kanë jetuar në kampe të mjera tendash dhe shkolla të kthyera në strehimore për më shumë se një vit, janë të etur të kthehen në shtëpitë e tyre – edhe pse e dinë se ka të ngjarë të dëmtohen ose shkatërrohen.
Shumë e panë kthimin si një akt këmbënguljeje pas fushatës ushtarake të Izraelit, e cila filloi në përgjigje të një sulmi të Hamasit më 7 tetor 2023, dhe si një refuzim të sugjerimit të Presidentit të SHBA Donald Trump që një numër i madh palestinezësh të shpërngulen në Egjipt dhe Jordani.
Gëzimi i kthimit
Ismail Ebu Matter, një baba i katër fëmijëve që priti tre ditë para se të kalonte me familjen e tij, përshkroi skena gëzimi në anën tjetër, ku njerëzit këndonin, luteshin dhe qanin ndërsa ribashkoheshin me të afërmit.
“Është gëzimi i kthimit,” tha Abu Matter, të afërmit e të cilit ishin në mesin e qindra mijëra palestinezëve që u larguan ose u dëbuan nga ajo që tani është Izraeli gjatë luftës së vitit 1948. “Ne menduam se nuk do të ktheheshim, as paraardhësit tanë.”
Hapja u vonua me dy ditë për shkak të një mosmarrëveshjeje midis Hamasit dhe Izraelit, i cili pretendonte se grupi militant kishte ndryshuar rendin e pengjeve të liruara në këmbim të qindra të burgosurve palestinezë. Ndërmjetësuesit e zgjidhën mosmarrëveshjen gjatë natës.
Hamasi e quajti kthimin “një fitore për popullin tonë dhe një deklaratë të dështimit dhe humbjes së planeve të pushtimit (izraelit) dhe zhvendosjes”.
Armëpushimi synon t’i japë fund luftës më vdekjeprurëse dhe më shkatërruese të zhvilluar ndonjëherë midis Izraelit dhe Hamasit dhe të sigurojë lirimin e dhjetëra pengjeve të marra gjatë sulmit të 7 tetorit 2023 nga Hamasi.
Izraeli urdhëroi një evakuim masiv nga veriu në ditët e para të luftës dhe mbylli zonën menjëherë pasi trupat tokësore hynë brenda. Rreth një milion njerëz ikën në jug në tetor 2023, ndërsa qindra mijëra mbetën në veri, i cili pësoi disa nga shkatërrimet më të këqija të luftës.
Ministri i mbrojtjes i Izraelit, Israel Katz, tha se Izraeli do të vazhdojë të zbatojë armëpushimin dhe se kushdo që e shkel atë ose kërcënon forcat izraelite do të “paguajë çmimin e plotë”.
“Nuk do të lejojmë kthimin në realitet nga 7 tetori”, ka shkruar ai në rrjetin social X.
Mosmarrëveshja e pengjeve ka tronditur armëpushimin shtatëditor
Izraeli vonoi hapjen e kalimit, i cili do të bëhej gjatë fundjavës, duke thënë se nuk do t’i lejonte palestinezët të ktheheshin në veri derisa pengu Arbel Yehoud të lirohej. Ai gjithashtu akuzoi Hamasin se nuk ka dhënë informacion nëse pengjet e mbetura që do të liroheshin në fazën e parë ishin gjallë apo të vdekur.
Nga ana tjetër Hamasi akuzoi Izraelin për shkeljen e marrëveshjes duke mos hapur vendkalimin.
Katari, një ndërmjetës kyç me Hamasin, njoftoi herët të hënën se ishte arritur një marrëveshje për lirimin e Yehoud së bashku me dy pengje të tjerë para të premtes.
Kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu tha se lirimi i pengjeve, përfshirë edhe ushtaren Agam Berger, do të bëhej të enjten. Ky lirim do t’i shtohet atij të planifikuar tashmë për të shtunën, kur tre pengjet duhet të lirohen.
Hamasi paraqiti gjithashtu një listë të informacionit të kërkuar për pengjet që do të liroheshin në fazën e parë të armëpushimit gjashtë-javor.
Që nga ora 7:00 e mëngjesit, palestinezët u lejuan të kalonin në këmbë pa inspektim përmes një pjese të të ashtuquajturit Korridori Netzarim, një zonë ushtarake që kalon nëpër territorin në jug të qytetit të Gazës që Izraeli ndërtoi në fillim të luftës. Pika e kontrollit të automjeteve do të hapej më vonë, me një mekanizëm kontrolli, detajet e të cilit nuk diheshin menjëherë.
I indinjuar në Izrael
Ish-ministri izraelit i Sigurisë Kombëtare, Itamar Ben-Gvir dënoi kthimin e mijëra palestinezëve të zhvendosur të hënën në shtëpitë e tyre në Gazën veriore si një “dorëzim total”.
“Kjo nuk është se si duket ‘fitore totale’ – kështu duket dorëzimi total,” shkroi Ben-Gvir në llogarinë e tij X.
Dhjetëra mijëra palestinezë filluan të kthehen në Gazën veriore herët të hënën, nën një marrëveshje armëpushimi dhe shkëmbimi të të burgosurve që hyri në fuqi më 19 janar midis grupit palestinez Hamas dhe Izraelit.
Ben-Gvir, i cili dha dorëheqjen nga qeveria për kundërshtimin e marrëveshjes, tha se kthimi i palestinezëve të zhvendosur ishte “një pjesë tjetër poshtëruese” e asaj që ai e quajti “marrëveshja e pamatur e Gazës”.
“Ne duhet të kthehemi në luftë – dhe të shkatërrojmë!” tha Ben-Gvir, kreu i partisë së ekstremit të djathtë Otzma Yehudit.
