MES 34,000 banorëve të qytetit Oswiecim, ka vetëm një hebre – e reja izraelite Hila Weisz-Gut.
Gjyshja e saj i mbijetoi qëndrimit të saj në kampin më famëkeq nazist të përqendrimit, Aushvic, dhe Hilla (34) beson se do të “kthehej” në varrin e saj nëse do ta dinte se ku jetonte mbesa e saj. “Nëse ajo do të ishte gjallë, do të ishte shumë e zemëruar që unë jetoj këtu,” tha studiuesja e Holokaustit, e cila u transferua në Oswiecim me burrin e saj polak një vit më parë.
Pothuajse të gjithë anëtarët e familjes së gjyshes së saj u goditën me gaz në Aushvic sapo mbërritën me tren mallrash nga Hungaria. Weisz-Gut i tha agjencisë franceze AFP se pothuajse të gjithë studentët izraelitë që vijnë për të bërë nderimet e tyre në vendin e vdekjes së njerëzve të tyre e pyesin atë “si mund të jetojë atje”.
Kryebashkiaku: Oswiecim dhe Auschwitz janë dy botë të ndara
“Auschwitz është ndërtuar 80 vjet më parë, por Oswiecim është më i vjetër se 800 vjet. Sot, Oswiecim është një vend i mirë për të jetuar,” tha ajo për Agence France Presse në një intervistë të mbajtur në një kafene vetëm dy kilometra larg kampit famëkeq.
Emri i tij u gjermanizua në Aushvic nga nazistët gjatë Luftës së Dytë Botërore kur ata pushtuan Poloninë. Para Luftës së Dytë Botërore, hebrenjtë përbënin mbi 60 për qind të popullsisë së qytetit. Sot, Hila Weisz-Gut është e vetmja grua hebreje që jeton në Oswiecim.
Janusz Chwierut, kryebashkiaku i atij qyteti, i cili do të presë përkujtimin e 80-vjetorit të çlirimit të kampit të hënën, beson se Oswiecim dhe Aushvic janë “dy botë të ndara”. Ai beson se gjermanët e ndërtuan kampin e përqendrimit atje “vetëm për logjistikën e transportit”.
“Ata mund ta kishin bërë atë kudo në Evropë: Francë, Belgjikë apo Itali. Ne, qyteti dhe banorët e tij, jemi bërë kështu rojtarët e kujtimit tragjik që ruajmë me kujdes,” tha ai. Ai shtoi se qyteti ka të drejtën të “zhvillohet normalisht si çdo qytet evropian”.
Witold Urbanski, një 44-vjeçar i lindur në Oswiecim, tha se qyteti vetëm tani po del nga hija e Aushvicit. Deri vonë, njerëzit flisnin për të vetëm në kontekstin e kampit dhe “të gjitha tabelat rrugore drejtoheshin vetëm në atë drejtim”. “Sot qyteti po zhvillohet dhe gjendja ekonomike dhe sociale e banorëve të tij po përmirësohet”, tha ai për France Presse, duke shtuar se bashkëqytetarët e tij janë më pak të “rënduar nga historia” sesa brezat e vjetër.
Dritaret e shefit kanë pamje nga kampi Aushvic 2
Urbanski vuri në dukje se muzeu i Aushvicit, i cili punëson gjithsej rreth 850 njerëz, shihet në qytet si “vetëm një vend tjetër pune”. Dritaret e kreut të Brzezinka, një fshat fqinj që nazistët e quajtën Birkenau, shohin kampin e njohur si Aushvic II.
Teli me gjemba është i mbuluar me një shtresë bore të freskët. Andrzej Ryszka e ndërtoi shtëpinë në vitet 1970 dhe tha se kurrë nuk kishte menduar të lëvizte. “Në atë kohë, ndërtimi bëhej kudo që ishte e mundur”, shpjegon ai. Kryebashkiaku i Brzezinka rriti atje tre fëmijë, të cilët ende vijnë tek ai për drekë të dielave. Vetëm vizitorët ndonjëherë habiten nga mjedisi i zymtë me të cilin ai është mësuar.
“Gjëja më e rëndësishme është të kujtojmë atë që ndodhi këtu, të nderojmë ata që vdiqën dhe ta përcjellim atë kujtim brez pas brezi në mënyrë që një tragjedi e tillë të mos përsëritet më kurrë”, tha ai.
Çdo vit, Ryszka merr pjesë në një seri përkujtimoresh për viktimat e kampit nazist të përqendrimit. Por ai thotë se është një vend i mirë për të jetuar sot. “Është paqësore dhe ne kemi të gjithë infrastrukturën e nevojshme”, tha ai.
Për Hila Weisz-Gut, lëvizja në Oswiecim është një “haraç” dhe një fitore e jetës mbi vdekjen. “Nazistët u përpoqën të vrisnin familjen time, të vrisnin njerëzit e mi, dhe jo vetëm hebrenj, të gjitha llojet e njerëzve. Por nuk ia dolën. Për mua është një sukses që jetoj këtu”, tha 34-vjeçari. grua.
“Më duhet të pranoj se edhe më parë kam qenë dyshuese, por tani mendoj se këtu mund të krijoj familje. Ky është një vend shumë i mirë për të krijuar një brez të ri dhe për t’i edukuar ata për tolerancën dhe antidiskriminimin”, përfundoi ajo.
