Pothuajse një vit pas përfundimit të mandatit të parë pesëvjeçar të presidentit ukrainas Volodymyr Zelensky, SHBA dhe Rusia bien dakord që ukrainasit duhet të shkojnë në zgjedhje.
Rusia ka këmbëngulur se nuk do të nënshkruajë një marrëveshje paqeje derisa Ukraina të pranojë të mbajë zgjedhje, ndërsa presidenti i SHBA Donald Trump sugjeroi dje se zgjedhjet në Ukrainë do të ishin një kusht për paqen.
“Ne kemi një situatë ku nuk ka pasur zgjedhje në Ukrainë, ku kemi një gjendje të jashtëzakonshme, në fakt një gjendje të jashtëzakonshme në Ukrainë, ku lideri në Ukrainë, dua të them, e urrej ta them atë, por ai ka vetëm katër për qind miratim”, tha Trump.
“Nëse Ukraina dëshiron një vend në tryezë, a nuk duhet të thonë njerëzit se ka kaluar një kohë e gjatë që nuk ka pasur zgjedhje? Kjo nuk është çështje e Rusisë, kjo është diçka që vjen nga unë dhe vjen nga shumë vende të tjera gjithashtu,” tha ai.
Mandati i Zelenskit do të përfundonte në maj të vitit të kaluar dhe zgjedhjet fillimisht ishin planifikuar për në prill 2024. Por ndihmësit e tij kanë thënë se zgjedhjet nuk do të mbahen deri në gjashtë muaj pas përfundimit të gjendjes së jashtëzakonshme, në përputhje me kushtetutën e Ukrainës, e cila ndalon mbajtjen e zgjedhjeve gjatë gjendjes së jashtëzakonshme.
Sondazhi: 52% e të anketuarve i besojnë Zelenskyt
Megjithëse Trump thotë se Zelensky ka vetëm katër për qind mbështetje midis votuesve, sondazhet e fundit tregojnë se, pavarësisht rënies, Zelensky ka ende mbështetjen e më shumë se gjysmës së popullsisë.
Një sondazh i fundit nga Instituti Ndërkombëtar i Sociologjisë në Kiev tregon se në dhjetor të vitit të kaluar, 52% e ukrainasve thanë se i besojnë Zelenskit. Sondazhi u krye në një kampion prej 2000 personash, në territorin e kontrolluar nga autoritetet ukrainase. Qytetarëve iu drejtuan dy versione të pyetjes.
“Kremlinit i do zgjedhjet, jo në vendin e tij, por gjetkë, sepse ato ofrojnë një mundësi për të destabilizuar gjërat”, tha D’Anieri për Fox News.
Kushtetuta ndalon zgjedhjet gjatë gjendjes së jashtëzakonshme.
Ish-presidenti ukrainas Petro Poroshenko gjithashtu pretendoi se autoritetet ukrainase do të mbanin zgjedhje para fundit të vitit. “Shkruaj – 26 tetor të këtij viti”, tha ai në një intervistë të fundit.
Por David Arakhamia, kreu parlamentar i partisë së Zelensky, Shërbëtori i Popullit, mohoi pretendimin e Poroshenkos në një postim në Telegram.
“Gjatë gjendjes së jashtëzakonshme, zgjedhjet janë të pamundura për t’u mbajtur […] Udhëheqësit e të gjitha partive kanë rënë dakord që zgjedhjet nuk do të mbahen për të paktën gjashtë muaj pas përfundimit të gjendjes së jashtëzakonshme,” tha Arakhamia.
Poroshenko, presidenti ukrainas nga viti 2014 në 2019, i cili fitoi pasurinë e tij në biznesin e ëmbëlsirave, humbi garën për një mandat të dytë ndaj Zelensky.
“Gjithçka varet nga kushtet e armëpushimit”
“Shanset e Zelensky për të fituar zgjedhjet varen nga kushtet e sakta të armëpushimit, domethënë nëse ato do të perceptohen nga publiku si një ‘fitore’, një ‘barazim i nderuar’ ose një ‘humbje’,” tha Ivan Gomza, profesor i politikave publike në Shkollën Ekonomike të Kievit. “Një ndërprerje e armiqësive nuk ka gjasa të ndodhë në 2025. Për më tepër, zgjedhjet kërkojnë përgatitje dhe nuk ka gjasa të paktën deri në vitin 2026,” tha ai.
Kundërshtari kryesor i Zelensky pritet të jetë Valery Zaluzhny, një gjeneral me katër yje dhe ambasador aktual në Mbretërinë e Bashkuar. Zelensky e largoi Zaluzhny nga posti i tij si kreu i forcave të armatosura vitin e kaluar në një ndryshim të madh – dhe politikisht jopopullor -. Zaluzhny pretendoi se lufta me Rusinë kishte arritur në një ngërç deri në fund të vitit 2023.
Rusia, ndërsa këmbëngul për zgjedhje si pjesë e negociatave, nuk ka gjasa të ketë një qeveri ukrainase më të favorshme, pro-ruse në ndonjë rezultat zgjedhor.
“Të gjithë kandidatët kryesorë në zgjedhje do të jenë kandidatë pro-perëndimorë, pro-evropianë, të cilët duan të mbrojnë vendin nga Rusia dhe ndoshta janë dakord për shumicën e çështjeve, duke përfshirë çështjet e jashtme dhe mbrojtjen, por kanë çështjet e tyre politike të brendshme ku ato ndryshojnë”, tha D’Anieri.
Gjenerali Zaluzhny si kundërshtari më i fortë
“Të vetmit njerëz që afrohen me Zelensky në sondazhe janë njerëz si gjenerali Zaluzhny, me kredenciale vërtet të vendosura, patriotike në Ukrainë,” tha Henry Hale, një profesor në Universitetin George Washington, i specializuar në opinionin publik në Ukrainë.
“Asnjë nga forcat pro-ruse nuk ka vërtet shumë mbështetje,” tha ai.
Hale parashikoi se nëse zgjedhjet do të mbaheshin përpara nënshkrimit të marrëveshjes së paqes, kjo do të rriste shanset e Zelensky për rizgjedhje.
“Megjithëse ka shumë njerëz në Ukrainë që nuk mendojnë se ai bëri punën më të mirë në menaxhimin e përpjekjeve të luftës, ka ende presion të fortë midis popullatës për të mbledhur mbështetjen rreth tij si një simbol i rezistencës.”
“Shumë njerëz që janë në të vërtetë kritikë ndaj tij do të votojnë për të, vetëm që të mos rrezikojnë të ndryshojnë kuajt para përfundimit të garës,” vazhdoi Hale.
“Nëse arrini një marrëveshje paqeje që përmban garanci të besueshme sigurie, atëherë mund të shihni një konkurrencë vërtet të fortë në zgjedhjet më pas. Dhe mendoj se në atë pikë bëhet një pyetje shumë e hapur nëse Zelensky fiton apo jo,” tha Hale.
