Kujtojmë se në fund të vitit 2022, Vuçiq këmbënguli që serbët të tërhiqen nga institucionet e Kosovës, duke pritur që një akt i tillë do të shkaktonte një krizë që do të çonte në një rezultat të favorshëm për Beogradin. Përveç kësaj, partitë serbe bojkotuan zgjedhjet në veri të Kosovës, duke besuar se zgjedhje të tilla do të ishin jolegjitime dhe se bashkësia ndërkombëtare do të detyrohej të ndërhynte.
Mësimi nga viti 2022.
Megjithatë, realiteti tregoi diçka krejtësisht tjetër: Prishtina dhe fuqitë perëndimore nuk treguan ndonjë shqetësim të veçantë, dhe zgjedhjet u mbajtën dhe rezultuan që partitë shqiptare të merrnin pushtetin në komunat me shumicë serbe.
Kur situata u përshkallëzua dhe serbët e kuptuan se kishin humbur levat kryesore të pushtetit, Vuçiqit iu desh të kërkonte një rrugëdalje dhe ta paraqiste kthimin para institucioneve si një lloj “fitoreje”, edhe pse në thelb ishte një humbje strategjike.
Dodik tani po provon të njëjtin truk, vetëm se rrethanat janë edhe më të pafavorshme për të. Pasi u dënua në shkallë të parë me një vit burg dhe gjashtë vjet ndalim të veprimtarisë politike, ai vendosi të radikalizojë situatën dhe t’u bëjë thirrje serbëve që të largohen nga institucionet shtetërore të Bosnjë-Hercegovinës – Prokuroria, Gjykata e BeH, SIPA dhe KLP.
Paralelisht, Asambleja Kombëtare e RS miratoi ligje që ndalojnë funksionimin e këtyre institucioneve në territorin e njësisë, gjë që është ligjërisht e pambrojtur dhe paraqet një shkelje indirekte të Marrëveshjes së Dejtonit. Megjithatë, këto ligje nuk kanë hyrë ende në fuqi dhe Dodik tashmë kërkon tërheqjen e tij nga organet shtetërore.
Nëse e krahasojmë situatën me Kosovën, shihet qartë se si kjo strategji është e dënuar të dështojë. Së pari, duke tërhequr serbët nga institucionet shtetërore të BeH-së, Dodik nuk po dobëson Sarajevën, por përkundrazi – po ua dorëzon postet dhe funksionet kyçe të tjerëve.
Shembulli i Vuçiqit nga Kosova tregon qartë se komuniteti ndërkombëtar nuk reagon domosdoshmërisht ndaj lëvizjeve të tilla ashtu siç presin liderët. Përkundrazi, situata stabilizohet pa to dhe ata që janë larguar nga institucionet margjinalizohen politikisht.
Së dyti, institucionet e drejtësisë dhe të sigurisë në BeH nuk do të pushojnë së funksionuari vetëm sepse në to nuk do të ketë serb. Ata do të vazhdojnë të punojnë, ndoshta edhe më efikas se më parë, sepse do të jenë të lirë nga pengesat e brendshme politike. Lëvizja e Dodik vetëm dobëson më tej ndikimin serb në strukturat kryesore shtetërore.
Së treti, kjo lëvizje mund të ketë pasoja të rënda për vetë serbët në RS. Tërheqja nga institucionet shtetërore mund të nënkuptojë humbje të vendeve të punës, pasiguri financiare për shumë familje dhe dobësim të mëtejshëm të pushtetit politik serb brenda BiH. Ky është një skenar që e kemi parë tashmë në Kosovë – tërheqja nga institucionet nuk u ka sjellë dobi serbëve, por i ka bërë ata edhe më të cenueshëm dhe të izoluar.
Më në fund, ashtu si Vuçiq, Dodikut me siguri do t’i duhet në një moment ta “rikthejë filmin” dhe ta paraqesë kthimin e serbëve në institucione si fitoren e tij të madhe. Por deri atëherë dëmi do të jetë bërë tashmë dhe besueshmëria e lidershipit politik do të jetë dëmtuar rëndë.
Manovra të tilla nuk janë gjë tjetër veçse përpjekje populiste për mbijetesë politike, pa strategji reale dhe përfitime afatgjata. Nëse historia është ndonjë udhërrëfyes, plani i Dodikut është i dënuar të dështojë, ashtu siç ishte ai i Vuçiqit në Kosovë.
