Shumë, përfshirë Uashingtonin, janë të kujdesshëm ndaj një takimi midis Presidentit të SHBA Donald Trump dhe homologut të tij rus, Presidentit Vladimir Putin. Udhëheqësi amerikan ka treguar një afërsi me sundimtarin autoritar të Kremlinit që ka ngatërruar kritikët dhe madje disa aleatë, duke lënë shumë të pyesin nëse ish-koloneli dinak i KGB-së po përdor lajka dhe mjete të tjera për të arritur rrugën e tij me presidentin amerikan.
Tani, ndërsa Trump përgatitet për një bisedë kyçe me Putinin më 18 mars për përfundimin e luftës në Ukrainë, bota po pret të shohë nëse ai do të qëndrojë në këmbë dhe do të kërkojë një armëpushim të përkohshëm të pakushtëzuar apo do t’i dorëzohet disa prej kërkesave të Rusisë. Ka shumë në rrezik për Ukrainën, duke përfshirë integritetin e saj territorial.
“Është e rëndësishme që Presidenti Trump t’i përmbahet armëve të tij dhe të insistojë në një armëpushim të plotë. Dhe nëse rusët nuk e bëjnë këtë, ai duhet të jetë i përgatitur të zbatojë premtimet e tij për të rritur presionin ndaj Moskës,” i tha Radios Evropa e Lirë John Hardy , zëvendësdrejtor i programit të Rusisë në Fondacionin për Mbrojtjen e Demokracive.
Ukraina pranoi ofertën e Trump për një armëpushim pa kushte 30-ditore më 11 mars, duke i dhënë Putinit të drejtën për të ndërmarrë hapin tjetër drejt përfundimit të më shumë se tre viteve të luftës në shkallë të plotë.
Në një konferencë shtypi në Moskë tre ditë më vonë, lideri rus tha se megjithëse ishte dakord në parim me propozimin e presidentit amerikan, ai do të donte të zgjidhte disa çështje përpara se të binte dakord për ndonjë marrëveshje. Putin tha se ishte i shqetësuar se Ukraina mund të përdorte qetësinë në luftime për t’u mobilizuar, stërvitur dhe riarmatosur. Ai gjithashtu vuri në pikëpyetje se si do të ushtrohej kontrolli mbi frontin prej më shumë se 1000 kilometrash gjatë armëpushimit dhe donte që bisedimet e paqes të merrnin parasysh “realitetin në terren”, domethënë kontrollin e Rusisë mbi një pjesë të territorit ukrainas.
Ekspertët kanë paralajmëruar prej kohësh se Putini është i interesuar t’i japë fund luftës vetëm me kushtet e tij, duke përfshirë pushtimin e plotë të katër rajoneve të Ukrainës që Rusia shpalli të aneksuara në vitin 2022, çarmatimin e Kievit dhe refuzimin e Ukrainës për t’u bashkuar me NATO-n.
Trump e ka bërë përfundimin e shpejtë të luftës një nga prioritetet kryesore të administratës së tij, dhe me Moskën dhe Kievin aq larg njëri-tjetrit në kërkesat e tyre, disa kanë frikë se Trump mund të bëjë presion ndaj Presidentit ukrainas Volodymyr Zelensky për të bërë lëshime më të mëdha se Putini.
Përpara fillimit të bisedimeve për armëpushimin, presidenti amerikan tha se ai kundërshtoi anëtarësimin e Ukrainës në NATO dhe tha se Kievi do të duhet të heqë dorë nga territori. Duke vepruar kështu, ai dukej se i kishte pranuar Putinit për dy çështje kyçe, megjithëse ai nuk u pajtua me to si parakusht për një armëpushim.
Udhëheqësi rus beson se po e fiton luftën dhe ka kohë në anën e tij, kështu që ai do të kërkojë të zvarritë bisedimet e armëpushimit në vend që ta refuzojë ofertën drejtpërdrejt për të shmangur acarimin e Trump, thonë ekspertët.
Megjithatë, Trump shprehu optimizëm për bisedimet përpara, duke u thënë gazetarëve vonë më 16 mars se “shumë punë u bë gjatë fundjavës” drejt një armëpushimi. Javën e kaluar, Trump dërgoi të dërguarin e tij të posaçëm Steve Witkoff në Moskë për t’u takuar me Putinin në përgatitje për bisedën e 18 marsit.
Trump tha se do të diskutonte si “tokën” dhe “centralet” me Putinin. Kjo e fundit mund të nënkuptojë termocentralin më të madh bërthamor në Evropë, Zaporizhia, të cilin Rusia e kontrollon në Ukrainë. “Unë mendoj se shumë nga këto janë diskutuar tashmë nga të dyja palët, Ukraina dhe Rusia. Ne tashmë po flasim për të, për ndarjen e aseteve të caktuara,” tha Trump “Unë mendoj se kemi një shans shumë të mirë” për t’i dhënë fund luftës.
John Herbst , ambasadori i SHBA në Ukrainë nga 2003-06 dhe një analist i Këshillit Atlantik, beson se retorika që del nga Kremlini nuk përkon me pikëpamjen optimiste të Shtëpisë së Bardhë. Rusia nuk tregon asnjë shenjë se është gati të bëjë lëshime, vëren Herbst.
Ian Bremmer , themeluesi i konsulencës për rrezikun politik Eurasia Group, tha në një video të postuar në X më 17 mars se thirrja e Trump për një armëpushim ishte “një gjë e rëndësishme” duke pasur parasysh vështirësitë e Ukrainës në fushën e betejës.
Rusia ka qenë në ofensivë në Ukrainën lindore që nga fundi i vitit 2023, pas një kundërofensive të dështuar të Ukrainës, pavarësisht se pësoi humbje masive në njerëz dhe pajisje. Duke pasur parasysh avantazhin e konsiderueshëm të Rusisë në fuqi punëtore, disa ekspertë ushtarakë thonë se nuk shohin asnjë mënyrë që Ukraina të rimarrë territorin e saj.
“Do të kishte qenë më mirë sikur [ish-presidenti Joe] Biden të kishte treguar më shumë gatishmëri për të ushtruar presion mbi Zelensky dhe aleatët evropianë dhe të tregonte se Amerika e kuptoi se Ukraina po dobësohej dhe se lufta vetëm çoi në kosto dhe humbje më të mëdha nga të dyja palët”, tha Bremmer. Duke përdorur terminologjinë e preferuar të lojës së letrave të Trump, ai vuri në dukje se presidenti amerikan, i mbështetur nga aleatët e tij, mban kartat më të forta në këto negociata, por paralajmëroi se Putini mund të luajë mirë një dorë të dobët.
John Hardy ndan këto shqetësime, duke thënë se Putini do të përpiqet të përdorë thirrjen e sotme për të “formësuar” pikëpamjet e Trump për luftën në Ukrainë me dezinformata. Hardy kujtoi se javën e kaluar Trump përsëriti pretendimin e pakonfirmuar të Putinit se forcat ukrainase në Kursk ishin të rrethuara nga trupat ruse. Dhe kjo nuk është hera e parë që Trump përsërit pikat e Putinit pas bisedave me liderin e Kremlinit.
Në të njëjtën kohë, Trump foli ashpër për Rusinë. Ai kërcënoi se do të vendoste tarifa dhe sanksione të reja kundër tij nëse Kremlini nuk binte dakord për një armëpushim. Megjithatë, presidenti nuk specifikoi një kornizë kohore për këto hapa, gjë që i jep Kremlinit një sasi të caktuar lirie veprimi për negociata.
Sipas John Hardy, mjeti kryesor në arsenalin e Uashingtonit janë sanksionet e naftës. Trump mund të ulë kufirin e çmimit prej 60 dollarësh të vendosur nga SHBA dhe BE në vitin 2022 për eksportet ruse të naftës të dërguara duke përdorur anije perëndimore. Presidenti i SHBA-së mund të vendosë gjithashtu sanksione për më shumë cisterna ruse. Eksportet e naftës ushqejnë ekonominë e Rusisë dhe shpenzimet e mbrojtjes, duke përbërë rreth një të tretën e të ardhurave të buxhetit federal.
Trump mund të përdorë 3.8 miliardë dollarë mbështetje ushtarake për Ukrainën e mbetur nga paketa e ndihmës prej 61 miliardë dollarësh e miratuar prillin e kaluar, thotë Hardy. Sipas tij, presidenti amerikan mund të organizojë gjithashtu ndihmë për Kievin në formën e një kredie.
