Nga Ymrr Hysa
Gjatë vizitës në Abbazia di Praglia, një ndër ndër abacitë më të bukura e më të rëndësishme të zonës dhe pse nuk e kisha shoqërues fizik, në çdo hap që hidhja do të ndjeja praninë e studiuesit dhe albanologut Kastriot Marku. -“Ymer aty gjendet një ndër laboratorët më të mirë e të gjithë Italisë për restaurimin e librave” do të më sygjeronte ai.
Kaq do të mjaftonte për të më nxitur për të shkuar e vizituar sa më shpejt. Radmiri, sapo e mori vesh bisedën time më fton të shkojmë ta shohim. -“Vetëm 3 km është larg nga këtu, ndaj eja të shkojmë. Rrugën e përshkuam shumë shpejt dhe vetëm në pak minuta do të gjendeshim brënda rrethimit të abacisë gjigande. Një mjedis i gjelbërt me drurë dekorativë gjigandë dhe shekullorë si një oaz qetësie midis një pylli gjelbërues. Makina të shumta të parkuara dhe vizitorë të shumtë të krijojnë në çast idenë se aty vizitorët shkojnë për turizëm kulturore dhe religjioz. Vizitore të të gjitha moshave, pa dallim, intelektualë dhe njerëz të thjeshtë.
Orari për tu futur brënda më linte kohë mjaftueshëm për të vizituar dhe soditur mjediset përreth. Në anën nga mali ku shtrihej pylli i harlisur nuk do të mungonin as kosheret e shumta të bletëve që në këtë fillimpranverë do tē putheshin me lulet për tju marrë nektarin dhe pjalmin dhe për tua këmbyer bujarinë me pllenimin. E rrallē do ishte edhe kopështi me perime, me bimë medicinale, dhe vreshtat për rreth. Mbase kjo është edhe arsyeja që këtu pranë gjendet një dyqan ku blihen likerna, parfume, ëmbëlsira etj. Të dhëna historike të mbledhura për Abbacia Praglia. Ajo është një manastir benediktin i vendosur në fshatin Paduan, rrëzë malit Lonzina (Kodrat Euganean) në komunën e Teolos dhe pranë Abano Terme. Aktualisht aty ndodhet Biblioteka Kombëtare, e cila është një monument kombëtar italian. Qeveriset nga igumeni At Don Stefano Visintin dhe komuniteti ka rreth tridhjetë murgj. Kisha e abacisë e Santa Maria Assunta u ngrit nga Papa Piu XII në shkurt 1954 në dinjitetin e bazilikës së vogël. E themeluar në vitin 1080 nga Maltraverso për urdhrin benediktin, abati fillimisht njihej me emrin Pratalia (livadhe) dhe ishte për një kohë të gjatë thelbësore për mirëmbajtjen bujqësore të fshatit Paduan. Në vitin 1124 ajo u grumbullua në manastirin benediktin të Polirone dhe më 1304 u bë autonome. Më 1412 u bë një abaci lavdëruese, ndërsa në 1448 kaloi nën juridiksionin e bazilikës abaci të Santa Giustina dhe iu përmbajt reformës monastike benediktine. E gjithë abacia u rindërtua duke filluar nga viti 1469 dhe në 1490 kohë kur benediktinët shtuan “kishën e Zonjës”, e ndërtuar sipas një dizajni nga Tullio Lombardo, por më vonë u transformua rrënjësisht nga Andrea Moroni.
Në vitin 1864 në Pralia u ndërtua një Institut Bujqësor, i pari i këtij lloji i krijuar në Itali, i cili më vonë u zhvendos në Brusegana, në ish oborrin e Praglia. Në vitin 1904 Antonio Fogazzaro vendosi në abaci disa pjesë të romanit të tij Piccolo Mondo Moderno. E veçantë është se Abacia është kthyer në një qendër ekselence në sektorin e restaurimit të librave antikë.
