Ukraina dhe aleatët e saj evropianë nuk e besojnë këtë, dhe presidenti rus nuk ka ofruar asnjë provë për të mbështetur fjalët e tij – megjithëse ai ka pohuar publikisht se dëshiron paqe, ai refuzoi të nënshkruajë një marrëveshje paqeje kur iu ofrua.
Por ajo që Putini dëshiron me të vërtetë është shumë më e madhe, raporton CNN pas një bisede me analistët.
Presidenti rus nuk e ka fshehur kurrë se beson se Ukraina nuk duhet të ekzistojë si një shtet i pavarur. Ai ka deklaruar vazhdimisht se dëshiron që NATO të tërhiqet nga kufiri i Luftës së Ftohtë.
Por më shumë se çdo gjë, ai dëshiron një rend të ri botëror – me Rusinë në rolin kryesor, sipas CNN.
Putin dhe disa nga bashkëpunëtorët e tij më të ngushtë vijnë nga KGB, shërbimi i inteligjencës sovjetike. Ata nuk e kanë harruar kurrë poshtërimin pas rënies së Bashkimit Sovjetik dhe nuk janë të kënaqur me drejtimin që ka marrë bota që atëherë. Putin erdhi në pushtet gjatë kaosit të viteve 1990, kur ekonomia ruse ra në kolaps, por u shpëtua nga ndërhyrja nga Fondi Monetar Ndërkombëtar dhe Banka Botërore – një tjetër goditje për ish-superfuqinë.
“Nuk mjaftoi kurrë që Rusia të ishte e teta në G7”
Por që nga viti 2000, kur Putin u bë president, çmimet e naftës filluan të rriten dhe Rusia, si shumë rusë, u bë më e pasur se kurrë. Dhe ajo kishte një zë në botë. Ajo ishte e ftuar në grupin G7, i cili u riemërua G8 pasi u bashkua.
“Por kjo nuk ishte e mjaftueshme për Putinin”, tha për CNN Kristine Berzina, drejtoreshë në Fondin Marshall Gjerman të Shteteve të Bashkuara.
“Putini nuk e kishte problem të sakrifikonte të gjitha këto për qëllime më të larta gjeopolitike,” tha Berzina. Rusia u përjashtua nga G8, u sanksionua dhe u izolua nga Perëndimi për agresionin e saj kundër Ukrainës. Berzina thotë se asnjëherë nuk mjaftoi që Rusia të ishte “e teta në G7”.
“Ai thjesht nuk përputhet me ndjenjën e Rusisë për përjashtimin e saj. Është vendi më i madh në botë, më i pasuri me burime natyrore – kështu që si mund të jetë vetëm një nga lojtarët?” shton Berzina.
Për të kuptuar se çfarë dëshiron Putini nga negociatat aktuale me SHBA-në, është e rëndësishme të kihet parasysh se bisedimet po zhvillohen sepse amerikanët kanë ndryshuar politikën e tyre nën Trump, jo sepse pozicioni i Moskës ka ndryshuar.
Trump dëshiron që lufta në Ukrainë të përfundojë sa më shpejt që të jetë e mundur, edhe nëse kjo do të thotë humbje të tjera territoriale për Kievin. Prandaj, Putini nuk ka asgjë për të humbur në negociata.
Rusët po humbasin, por problemi është se ukrainasit po humbasin edhe më shpejt.
Trump pretendon se “Rusia i mban të gjitha kartat” në luftën kundër Ukrainës, por fusha e betejës ka qenë kryesisht në një ndalesë për dy vitet e fundit.
Edhe pse Rusia po bën fitime të vogla, sigurisht që nuk po fiton, por kjo mund të ndryshojë nëse SHBA ndalon dërgimin e armëve dhe inteligjencës në Ukrainë.
“Putini hyri në Ukrainë duke menduar se do të ishte një operacion i shpejtë dhe i lehtë. Tre vjet më vonë, ai kontrollon 20 për qind të Ukrainës, por me një çmim të tmerrshëm. Në thelb, rusët po humbasin. Por problemi është se ukrainasit po humbasin edhe më shpejt”, tha për CNN Mark Galeotti, një historian dhe analist britanik që ka ndjekur prej vitesh zhvillimet ruse.
“Për Putinin dhe rrethin e tij, shtytja e Trump për një armëpushim përfaqëson një mundësi për fitime të shpejta duke ruajtur qëllimet afatgjata,” thotë Galeotti.
“Putinit është një oportunist. Atij i pëlqen të krijojë situata dinamike, kaotike që hapin mundësi të ndryshme. Më pas ai mund të zgjedhë atë që i përshtatet më së miri dhe gjithashtu e ndryshon mendjen lehtësisht,” tha ai.
Putini nuk ia arriti qëllimit me forcë. Kjo nuk do të thotë se ai hoqi dorë prej saj.
Putin dhe bashkëpunëtorët e tij e kanë bërë të qartë vazhdimisht se qëllimet e tyre afatgjata mbeten të pandryshuara. Edhe teksa flasin për paqen, zyrtarët rusë vazhdojnë të këmbëngulin se “shkaqet rrënjësore” të konfliktit në Ukrainë duhet “të eliminohen”.
Dhe nga këndvështrimi i Kremlinit, ato “shkaqet rrënjësore” janë sovraniteti ukrainas dhe presidenti i zgjedhur në mënyrë demokratike Volodymyr Zelensky, si dhe zgjerimi i NATO-s drejt lindjes gjatë 30 viteve të fundit.
Putin urdhëroi pushtimin e Ukrainës në shkurt 2022 për të rrëzuar qeverinë në Kiev dhe për të vendosur një qeveri pro-ruse. Qëllimi i tij ishte ta kthente Ukrainën në një shtet vasal si Bjellorusia dhe të parandalonte anëtarësimin e saj në BE dhe NATO.
Ai nuk e arriti këtë qëllim me forcë ushtarake, por kjo nuk do të thotë se ai e braktisi atë. Në vend të kësaj, ai mund të përpiqet ta arrijë atë me mjete të tjera.
“Rruga më e lehtë për Rusinë për të arritur atë që dëshiron në një vend tjetër nuk është ushtarake, por duke ndërhyrë në zgjedhje,” tha Berzina, duke shtuar se është e mundur, madje e mundshme, që Moska të përpiqet ta bëjë pikërisht këtë pas marrëveshjes së armëpushimit.
Kjo është arsyeja pse Rusia vazhdon të vërë në pikëpyetje legjitimitetin e Zelenskit dhe të insistojë në zgjedhje, dhe Kremlini u gëzua kur Trump mori atë retorikë dhe e quajti Zelensky një “diktator pa zgjedhje”. Ligji ushtarak i Ukrainës, i vendosur për shkak të agresionit rus, ndalon mbajtjen e zgjedhjeve ndërkohë që konflikti është në vazhdim.
Trump dhe zëvendëspresidenti i tij JD Vance kanë hedhur poshtë idenë se Ukraina së shpejti mund të anëtarësohet në NATO dhe Putin ka kërkuar që një angazhim i SHBA-së për këtë të jetë pjesë e çdo marrëveshjeje paqeje.
“Evropianët nuk u besojnë premtimeve të Putinit”
Por Berzina thotë se aleatët evropianë të Ukrainës nuk i besojnë premtimet e Putinit për të ndaluar luftën nëse Ukraina bëhet – siç thotë ai – neutrale.
“Pavarësisht se çfarë mendojnë Trump dhe Putin se mund të bien dakord këtë javë apo këtë vit, shumë në Evropë tani besojnë se Putinit thjesht nuk mund t’i besohet,” tha ajo.
“A ka mundësi që Rusia të përpiqet të kryejë përsëri një operacion ushtarak? Sigurisht. Kjo është arsyeja pse evropianët sot janë shumë realistë për mundësinë e agresionit të ardhshëm ushtarak,” shtoi ajo.
“Putini e merr këtë personalisht. Ai nuk është në luftë me Ukrainën, por me Perëndimin”.
Gazetari rus investigativ dhe eksperti i sigurisë, Andrei Soldatov, i cili jeton në mërgim në Londër, thotë se Putin dhe rrethi i tij besojnë se “mund të marrin diçka nga Trump tani”.
“Ata mendojnë se mund të bëjnë përfitime taktike, por se ai ende nuk do t’u japë atyre atë që duan realisht – një rishpërndarje të plotë të arkitekturës së sigurisë në Evropë,” tha ai.
“Për Kremlinin, kjo nuk është një luftë me Ukrainën, por një luftë me Perëndimin, dhe shumë në Moskë nuk besojnë se mund të arrihet një marrëveshje e qëndrueshme me Amerikën”, tha Soldatov për CNN. Mosbesimi ndaj SHBA-së ka rrënjë të thella.
“Është shumë personale për ta sepse ata ishin oficerë të rinj të KGB-së në atë kohë. Ata humbën statusin e tyre shoqëror, vendin e tyre në shoqëri, ata humbën vendin e tyre – siç e përshkruajnë sot – dhe ishte një poshtërim ekstrem për ta,” thotë Soldatov.
“Ata me të vërtetë besojnë se Perëndimi është përpjekur të shkatërrojë dhe nënshtrojë Rusinë me shekuj. Kjo nuk është thjesht propagandë, ata e besojnë sinqerisht,” shton ai.
“Ajo që po bën Putin nuk është larg nga carët e hershëm Romanov”
Putini gjithashtu i mbështet planet e tij për Ukrainën në interpretimin e tij historikisht të pasaktë të së kaluarës, e cila shkon prapa edhe më larg se kolapsi i BRSS. Ai shpesh pretendon se Ukraina nuk është një vend i vërtetë, sepse ukrainasit janë pjesë e të ashtuquajturit Rusia historike. Historianët dhe analistët e quajnë të pakuptimtë.
“Ajo për të cilën ai po i referohet është fakti që Rusia, Ukraina dhe Bjellorusia ndajnë një paraardhës politik të quajtur Rusi, por nuk është njësoj si një shtet modern. Ky ishte një krijim politik i mesjetës së hershme deri në fund të mesjetës dhe nuk mund të thuash se Ukraina nuk ka të drejtë të ekzistojë për shkak të atij paraardhësi – asnjë vend nuk duket sot njësoj si në shekullin e 10-të dhe profesori i studimeve rusisht të No Whiteham në Universitetin e 10-të të Monicatting të Universitetit No White”.
Putin gjithashtu shpesh i referohet identitetit fetar të Rusisë për të justifikuar projektin e tij. Kreu i Kishës Ortodokse Ruse, Patriarku Kirill, është një nga avokatët më të zëshëm të luftës.
“Pas rënies së Bashkimit Sovjetik, Rusia humbi lidhjen e saj me tokat e saj ortodokse stërgjyshore dhe pjesë e projektit të Putinit është të rivendosë atë fije që lidh shekullin e 10-të me ortodoksinë e sotme,” tha White, duke shtuar: “Ajo që ai po bën nuk është aq e ndryshme nga mbretërit e hershëm Romanov ose Otodoksët, të cilët u përpoqën nga toka e prapambetur ia doli”.
Putini mund të ketë një person me të njëjtin mendim në Shtëpinë e Bardhë
Ai beson se dëshira themelore e Putinit është që Rusia të rihyjë në skenën botërore në një mënyrë të madhe duke krijuar një përçarje midis Evropës dhe SHBA-së dhe duke u afruar më shumë me kundërshtarët e tjerë të Perëndimit.
“Rusia dëshiron të jetë në ato tavolina ku vendoset bota – kështu që çfarëdo që të vijë më pas, mund të mos nënkuptojë pushtime në Evropë, por sigurisht do të thotë një rol të madh në një bllok të ri fuqish. Nëse përfshijnë Kinën, Iranin apo të tjerët, do të jetë një bllok i përcaktuar nga gatishmëria e saj për të provokuar dhe destabilizuar”, tha White.
Putin beson qartë se Rusia, si vendi më i madh në botë, duhet të ketë të drejtën të marrë pjesë në qeverisjen botërore. Dhe ai mund të ketë një person me të njëjtin mendim në Shtëpinë e Bardhë. Trump e ka bërë të qartë në mënyrë të përsëritur se ai beson se vendet më të mëdha dhe më të fuqishme duhet të marrin atë që duan – qoftë Groenlanda, Kanali i Panamasë apo pjesë e Ukrainës, përfundon CNN.
“Unë mendoj se gjëja kryesore është se Trump e sheh Ukrainën si një shtet vasal të blerë dhe të paguar dhe beson se ajo duhet të pranojë rolin e saj dhe se SHBA do të bien dakord për diçka me Rusinë – dhe më pas ia kalojnë Ukrainës”, tha Galeotti.
