Një nga investitorët më të mëdhenj botërorë, Sheikh Mohammed Alabar , gjatë vizitës me 14 mars në Mal të Zi, ka folur me zyrtarë të lartë malazezë për investime që mund të arrijnë në qindra milionë euro, e ndoshta edhe miliarda.
Mali i Zi, siç ka mësuar portali BiznisCG, nuk ka pasur një investitor kaq të rëndësishëm që nga koha e Mankos, kur Porto Montenegro hyri në histori si shembull i një investimi të suksesshëm partneriteti midis kapitalit të huaj dhe shtetit.
Mohamed Alabar është një emër që bën jehonë në botën e pasurive të paluajtshme dhe investimeve. Ky biznesmen nga Emiratet u bë i famshëm si themeluesi i Emaar Properties – kompania që qëndron pas rrokaqiellit të famshëm Burj Khalifa në Dubai dhe shumë megaprojekteve të tjera.
Projektet e tij janë bërë sinonim i cilësisë dhe prestigjit, shumë prej të cilave stimulojnë ekonominë vendase, krijojnë vende të reja pune dhe tërheqin investime të huaja shtesë. Në tridhjetë vitet e fundit, Alabar ka përfunduar projekte zhvillimi në mbi 16 vende, dhe secila prej këtyre investimeve është planifikuar me kujdes si një ent urban modern me apartamente, hotele, qendra tregtare dhe infrastrukturë tjetër.
Si një investitor global, Alabar është po aq aktiv në Lindjen e Largët dhe Evropë. Emri i tij është veçanërisht i njohur në Ballkan, ku Eagle Hills ka realizuar apo paralajmëruar disa projekte madhore. Është pikërisht ky fokus rajonal që e çoi në Malin e Zi, të cilin e sheh si destinacionin e radhës për sipërmarrjen e tij investuese. Falë reputacionit të tij si njeriu që “ndërtoi një pjesë të mirë të Dubait modern”, ardhja e Alabar në Mal të Zi po tërheq vëmendjen e madhe të publikut dhe po rrit optimizmin se vendi ynë mund të jetë historia e ardhshme e suksesit në portofolin e tij.
Vizita në Mal të Zi – mundësia më e madhe e investimit që nga Peter Munk
Shumë e krahasojnë ardhjen e Mohamed Alabar në Mal të Zi me kohën kur miliarderi kanadez Peter Munk nisi projektin Porto Montenegro në Tivat rreth pesëmbëdhjetë vjet më parë. Investimi i Mankos e shndërroi portin ushtarak të braktisur të Tivatit në një marinë dhe resort luksoz me famë botërore, duke i sjellë vendit qindra milionë euro investime dhe një profil krejtësisht të ri turistik. Tani, një vrull i ngjashëm investimi pritet nga Alabar, vizita e fundit e të cilit u shënua si vizita më e rëndësishme investuese në Mal të Zi në dhjetë vitet e fundit.
Gjatë kësaj vizite, Alabar foli me zyrtarë të lartë malazezë për investime që mund të arrijnë në qindra milionë euro, nëse jo miliarda. Mali i Zi nuk ka pasur një investitor kaq të rëndësishëm që nga koha e Mankos, kur Porto Montenegro hyri në histori si shembull i një investimi të suksesshëm partneriteti midis kapitalit të huaj dhe shtetit. Kryeministri dhe ministrat e quajtën Alabarën “mik të Malit të Zi”, dhe ai ia ktheu duke theksuar potencialin e madh të bregdetit malazez dhe bukurinë natyrore. Ky entuziazëm të kujton periudhën në fillim të viteve 2000 kur Mali i Zi tërhoqi vizionarë të gatshëm për të investuar në transformimin e tij.
Fokusimi në Ulqin: Aeroporti në Stoj, resorte luksoze dhe një spital i ri
Interesi i Alabarit ishte veçanërisht i përqendruar në Ulqinin , komunën më jugore të Malit të Zi e njohur për Velika Plaza të bukur dhe Ada Bojana të paprekur, por edhe për gjendjen e saj më pak të zhvilluar në krahasim me pjesën veriore të bregdetit. Alabar njohu një mundësi të madhe në Ulqin për zhvillimin e një qendre të re turistike luksoze në Ballkan. Sipas njoftimeve nga takimet, janë planifikuar disa projekte të ndërlidhura që do të ndryshojnë tërësisht imazhin e rivierës së Ulqinit në vitet e ardhshme .
Më ambicioz prej tyre është ndërtimi i një aeroporti në Shtoj, në brendësi të Plazhit te madh. Ideja e një aeroporti të Ulqinit ekziston me dekada, por asnjëherë nuk ka pasur një mbështetje kaq konkrete nga investitorët. Aeroporti i ri do t’u mundësonte turistëve nga Evropa dhe bota të zbarkojnë direkt në pragun e Ulqinit, gjë që do të zgjaste ndjeshëm sezonin turistik dhe do të lehtësonte ardhjen e mysafirëve me fuqi të lartë blerëse. Tashmë ka studime teknike – dokumentet planifikuese të komunës së Ulqinit kanë paraparë mundësinë e ndërtimit të një aeroporti në zonë, duke thënë se vendosja e tij pranë kufirit me Shqipërinë do të ishte më shumë një avantazh sesa një disavantazh. Alabar është i gatshëm, me mbështetjen e shtetit, të financojë këtë infrastrukturë kyçe, e cila do ta bënte Ulqinin vetëm qytetin e tretë malazez me aeroport ndërkombëtar.
Në të njëjtën kohë, investimet në komplekset turistike do të shtriheshin përgjatë vetë bregdetit. Sipas burimeve të afërta me negociatat, kodrat e Shqiponjës së Alabarit tashmë kanë shfaqur interes për pjesët më tërheqëse të Ulqinit – nga Velika Plaza deri në gadishullin e Mavrijanit. Është planifikuar ndërtimi i resorteve elitare me hotele të klasit të lartë, komplekse vilash, një marinë jahtesh dhe objekte shoqëruese (restorante, qendra spa, zona tregtare). Një nga projektet që përmendet është kompleksi afarist dhe banesor “Green Gate”, i cili do t’i sjellë Ulqinit një qendër moderne të qytetit që aktualisht ekziston vetëm në qytetet më të mëdha malazeze . Transformimi përfshin edhe rivitalizimin e Ada Bojanës, ku do të ndërtoheshin vila luksoze eko-shtëpiake dhe ambiente sportive e rekreative, duke ruajtur me kujdes natyrën. Të gjitha këto investime synojnë të shfrytëzojnë zonën e madhe të pashfrytëzuar të Ulqinit – komuna ka mbi 20 km vijë bregdetare të paprekur – dhe ta shndërrojë atë në një destinacion elitar turistik që mund të konkurrojë me resortet e famshme të Mesdheut.
Kombinimi i infrastrukturës (aeroporti, spitali ) dhe projektet turistike (rezortet, marina) tregon se Alabar ka një plan gjithëpërfshirës për Ulqinin. Nëse realizohet, Ulqini mund të përjetojë një ringjallje në vitet e ardhshme – nga një qytet i përgjumur bregdetar i njohur për natyrën e tij të bukur, në një destinacion luksoz global që do të tërheqë jahtistë të pasur, investitorë dhe turistë që kërkojnë shërbime të nivelit të lartë.
Përfitimet ekonomike për vendin: mësime nga Porto Montenegro dhe projekte të tjera
Një sipërmarrje e tillë investimi në shkallë të gjerë do të sillte padyshim përfitime të konsiderueshme ekonomike, jo vetëm për Ulqinin, por edhe për të gjithë Malin e Zi. Eksperiencat e investimeve të huaja të mëparshme tregojnë se çfarë efekti shumëfishues mund të ketë një projekt i vetëm i madh. Shembulli i Porto Montenegro në Tivat është ilustrues: që nga fillimi i atij marine-resort, Tivati ka përjetuar një bum ekonomik – ai është bërë komuna me pagat mesatare më të larta në Mal të Zi (paga mesatare neto në Tivat arriti në 1,243 euro në nëntor 2024, që është pothuajse 25% mbi mesataren kombëtare) dhe mbi buxhetin lokal është rritur shumë herë. Buxheti i komunës së Tivatit po rritet vazhdimisht nga 19.5 milionë euro në vitin 2020 në 32 milionë euro të planifikuara në vitin 2025, kryesisht falë të ardhurave nga Porto Montenegro përmes taksave të pasurive të paluajtshme, tarifave komunale dhe rritjes së turizmit luksoz. Ky projekt ka krijuar qindra vende të reja pune për banorët vendas – nga marinsat, furnizuesit e ushqimit dhe ndërtuesit, tek menaxherët e marinave dhe hotelet luksoze – duke e shndërruar Tivatin nga një bazë dikur e vogël në një qytet të begatë. Në mënyrë të ngjashme, investimi i Alabaros mund të pritet të stimulojë rritjen e punësimit në Ulqin, të rrisë pagat në sektorin e turizmit dhe ndërtimit, si dhe të rrisë të ardhurat shtetërore përmes taksave dhe kontributeve.
Eagle Hills e ka dëshmuar veten në komunitete të tjera si një shtytës i ekonomisë lokale. Kompania thekson se përmes projekteve të mëdha zhvillimore diversifikon ekonominë vendase, hap vende të reja pune, tërheq investime vendase dhe të huaja, si dhe promovon zhvillimin e biznesit dhe turizmit. Në Abu Dhabi, Aman, Kajro dhe qytete të tjera ku Eagle Hills ka një prani, komunitetet lokale kanë përjetuar standarde të përmirësuara jetese dhe përparim infrastrukturor.
Kritikët e kësaj qasjeje nganjëherë ngrenë pyetje në lidhje me termat dhe transparencën e këtyre marrëveshjeve, por është e rëndësishme të shikohet tabloja më e gjerë: pse Alabbar gëzon besimin e liderëve rajonalë? Përgjigja qëndron në kredencialet e tij – pak njerëz kanë besueshmërinë për të ofruar mega-projekte nga e para, si njeriu që ndërtoi Burj Khalifa dhe pjesën më të madhe të Dubait modern. Kjo është arsyeja pse shumë qeveri po përqafojnë mundësinë për të punuar me të, të vetëdijshëm se ai sjell atë që u mungon – vizion dhe kapital për mega-projektet që mund të shënojnë një epokë të tërë zhvillimi. Në rajon është vërejtur se politikanët pëlqejnë rezultatet e matshme (metra katrorë ndërtesa të ndërtuara, kilometra rrugë, etj.), dhe Alabar u ofron atyre mundësinë për t’i paraqitur rezultate të tilla votuesve.
Për Malin e Zi, lajmi i mirë është se udhëheqja shtetërore dhe investitori gjetën shpejt gjuhën e përbashkët. Qeveria ka shpallur tashmë gatishmërinë e saj për të lehtësuar procedurën për investitorët strategjikë dhe ndoshta për të ofruar stimuj të veçantë, gjë që është praktikë e zakonshme në shtetet e tjera ku Eagle Hills është i pranishëm. Me marrëdhëniet miqësore që po ndërton Alabar, pritet që pengesat e mundshme – administrative apo politike – të kapërcehen më lehtë. Komuniteti lokal në Ulqin, duke përfshirë edhe përfaqësues të partive të ndryshme politike, në përgjithësi e mirëpret iniciativën, duke shpresuar se do të jetë jashtë politikës ditore dhe se të gjithë do të punojnë së bashku për zbatimin e saj. Në këtë kuptim, aftësia e Alabar për t’u lidhur me aktorë të ndryshëm mund të jetë e vlefshme për realizimin e planeve të përshkruara.
Nga vizualizimet tërheqëse te zbatimi i shpejtë: modeli i punës së Alabar
Një nga arsyet e suksesit të Alabar është metodologjia unike me të cilën ai u qaset projekteve – nga vizioni fillestar deri në përfundimin e punimeve. Kudo që shkon, sjell me vete vizualizime dhe modele spektakolare të komplekseve të së ardhmes, të cilat lënë përshtypje të fortë tek partnerët dhe publiku në shikim të parë. Në Beograd dhe Durrës, ai zbatoi të njëjtën recetë të provuar dhe të testuar: së pari, u prezantuan interpretime mbresëlënëse kompjuterike të lagjeve të tëra të reja – ndërtesa të larta prej xhami dhe çeliku, shëtitore të gjera, marina plot me jahte dhe bulevardet nën palma – të cilat zgjuan menjëherë entuziazmin dhe vëmendjen e mediave. Një vizion kaq i qartë “në pëllëmbë të dorës” i ndihmon vendimmarrësit dhe qytetarët të imagjinojnë se si do të duken zonat e neglizhuara sot pas disa vitesh si oaza moderne. Një qasje e ngjashme mund të pritet edhe në Ulqin: nuk përjashtohet mundësia që që në këtë verë të prezantohen plane të detajuara dhe animacione 3D të resorteve të ardhshme në Velika Plaza dhe komplekset në Ada, të cilat do të zgjojnë imagjinatën e qytetarëve për pamjen e re të bregdetit të Ulqinit.
Pas fazës së vizualizimit dhe planifikimit, ekipi i Alabar kalon në zbatimin e shpejtë. Një shembull i kësaj është Beogradi Waterfront – vetëm pak muaj pasi projekti u prezantua publikisht, themelet e ndërtesave të para u hodhën në tokë. Ngjashëm është edhe në Durrës: me nënshkrimin e kontratës filloi puna përgatitore dhe shitja e apartamenteve “në një model”. Është e zakonshme që Eagle Hills të fillojë aktivitetet e marketingut herët – për shembull, duke hapur një faqe interneti ku blerësit e interesuar mund të shprehin interesin për të blerë apartamente që nuk janë ndërtuar ende. Kjo qasje paralele (shitjet dhe promovimi ndërsa ndërtimi sapo ka filluar) i jep projektit një vrull të fortë: mblidhen fonde paraprake, krijohet një listë klientësh dhe ndërgjegjësimi i publikut rritet.
Kritikët mund të thonë se pas dekorit vezullues qëndrojnë detyra të vështira – marrja e lejeve, zgjidhja e marrëdhënieve pronësore, përshtatja në planet e mbrojtjes së natyrës, etj. Megjithatë, Alabar ka treguar se mund t’i kapërcejë këto pengesa me bashkëpunim të mirë me autoritetet lokale. Në Beograd, për shembull, plani urbanistik u ndryshua me shpejtësi të madhe në mënyrë që projekti të mund të ecë përpara, ndërsa në Shqipëri, Komisioni i Investimeve Strategjike të qeverisë i dha status të veçantë projektit të Durrësit . Në mënyrë të ngjashme, mund të presim që të formohet një ekip apo komision për Ulqinin për të monitoruar zbatimin – nga niveli republikan në atë komunal – në mënyrë që çështjet administrative të zgjidhen shpejt. Ekipet inxhinierike të Eagle Hills janë të njohura për angazhimin e ekspertëve dhe kompanive vendase kudo që të munden, duke përshpejtuar kështu punën në terren dhe duke transferuar njohuritë. Për shembull, kompanitë vendase të ndërtimit morën pjesë në ndërtimin e kullave të Beogradit, dhe e njëjta është planifikuar në Mal të Zi – ndërtuesit dhe projektuesit malazezë mund të marrin një pjesë të konsiderueshme të punës, që nga ana tjetër nënkupton punësimin e punëtorëve shtëpiak dhe rritjen e referencave të tyre.
Një tipar tjetër i modelit të Alabar është fleksibiliteti dhe përshtatja me tregun. Nëse kërkesa për apartamente i kalon pritshmëritë, ai mund të rrisë pjesën e banimit të projektit; nëse lind një mundësi për të sjellë një markë të njohur hoteli, ata do ta rregullojnë planin për të përfshirë një kapacitet më të madh hoteleri. Tashmë ka spekulime se rrjetet globale të hoteleve si Four Seasons ose Address Hotels (një nga markat e lidhura me grupin Emaar) mund të vijnë në Ulqin . Për më tepër, Eagle Hills shpesh fut në komplekset e tij lehtësira si qendra shëndetësore dhe kampuse arsimore, gjë që rrit vlerën e destinacionit gjatë gjithë vitit, jo vetëm në verë. Duke qenë se si pjesë e investimit përmendet edhe një spital, nuk përjashtohet që Ulqini të marrë edhe një objekt apo klinikë të specializuar mjekësore që mund të tërheqë turizmin shëndetësor (p.sh. për rehabilitim, mirëqenie etj.), që do të diversifikonte ofertën.
Me pak fjalë, metoda e Alabar është një përzierje e vizionit madhështor dhe efikasitetit operacional. Nga momenti kur prezanton projektin deri në momentin kur rriten ndërtesat e para, shpesh kalon një kohë shumë më e shkurtër se zakonisht në Ballkan. Kjo shpejtësi ngjall besim dhe tregon se synimet e tij janë serioze. Nëse i njëjti ritëm bartet në Mal të Zi, Ulqini mund të marrë hotelet e para të reja dhe plazhet e mirëmbajtura në vetëm pak vite, dhe brenda pesë deri në shtatë vjet, një qytet krejtësisht i ri turistik në miniaturë.
Për Malin e Zi, aktiviteti rajonal i Alabara-s nënkupton gjithashtu shikueshmëri më të madhe. Nëse Eagle Hills zhvillon projekte në disa vende të Ballkanit paralelisht, kjo mund të çojë në sinergji në promovim – turistët që vizitojnë Beogradin mbi Ujë ose Portin e Durrësit do të dëgjojnë gjithashtu për resortin e ri në Ulqin.
Ulqini në prag të ringjalljes: prosperiteti afatgjatë i Malit të Zi në horizont
Nëse të gjitha këto plane realizohen, Ulqini mund të përjetojë të njëjtin fat si Tivati para tij: nga një cep relativisht i lënë pas dore i bregdetit në një qendër luksi dhe zhvillimi. Pamja është e imagjinueshme pas disa vitesh – aeroplanë privatë të mysafirëve të pasur që zbarkojnë në aeroportin e Shtojit, prej nga ata priten me kilometra plazhe të rinovuara me resorte ekskluzive brenda dhjetë minutash me makinë. Komplekset hoteliere të rrethuara me palma, restorante të klasit botëror dhe klube plazhi po mbijnë në Velika Plaza, ndërsa në marinën e Limanit të Ulqinit, klientela lë jahte disa dhjetëra metra të gjatë. Qyteti i vjetër i Ulqinit është plot me galeri arti, butik hotele dhe restorante që ndërthurin traditën vendase me luksin, duke tërhequr vizitorë të huaj dhe vendas. Paralelisht, në brendësi, një aeroport i ri hap Ulqinin për tregjet nga Lindja e Mesme deri në Skandinavi dhe një spital i ri u ofron banorëve dhe turistëve sigurinë se do të marrin kujdes të nivelit të lartë.
Ky skenar dukej si ëndërr deri dje, por me Alabaron po bëhet i realizueshëm. Emocionet e shpresës dhe entuziazmit janë të dukshme në mesin e banorëve të Ulqinit – të cilët për breza të tërë kanë parë turistët që kalojnë pranë qytetit të tyre rrugës për në Budva apo Dubrovnik , dhe tani për herë të parë realisht presin që zona e tyre të shkëlqejë në hartën e destinacioneve luksoze. Shumë vendas kujtojnë se Ulqini kishte resorte të njohura dhe një plazh të plotë në vitet ’80, për të rënë në plan të dytë gjatë viteve ’90 dhe 2000. Tani ka mundësi për një fillim të ri, që Ulqini ta rifitojë lavdinë e vjetër dhe ta shumëfishojë atë edhe më shumë përmes investimeve moderne.
Nga perspektiva makroekonomike, Mali i Zi do të merrte një nxitje të fortë për rritje të qëndrueshme. Turizmi tashmë përbën rreth një të katërtën e PBB-së së Malit të Zi; Me zbatimin e një projekti të tillë, ajo pjesë mund të rritet edhe më shumë, por me një zhvendosje cilësore – fokusi në turizmin luksoz nënkupton edhe vlerë të shtuar më të madhe. Gjithashtu, diversifikimi përmes marinave, ambienteve sportive dhe shëndetësore do të zgjasë sezonin dhe do të reduktojë varësinë vetëm nga muajt e verës. Efektet shumëfishuese do të përhapen në veri të vendit (bujqësia do të ketë kërkesë më të madhe për produkte, p.sh. për kuzhina hoteliere; turizmi malor mund të jetë pjesë e një oferte më të gjerë për mysafirët që vijnë në bregdet) dhe në pjesën tjetër të bregdetit (vizitorët në Ulqin ndoshta do të vizitojnë edhe Kotorrin, Cetinjen, parqet kombëtare, që do të thotë se paratë shpenzohen edhe atje). Në aspektin financiar, hyrjet më të mëdha valutore nga turizmi do të forcojnë bilancin e pagesave të vendit dhe stabilitetin e euros në Mal të Zi, ndërsa taksat nga kompanitë dhe punonjësit e rinj do të mbushin buxhetin e shtetit nga i cili financohen shkollat, spitalet dhe pensionet.
Natyrisht, realiteti i investimeve mbart gjithmonë rreziqe – nga tendencat ekonomike globale te burokracia lokale – ndaj euforia duhet të balancohet me kujdes të shëndetshëm. Megjithatë, fakti që një vizionar i dëshmuar si Mohamed Alabar qëndron pas këtij plani jep arsye për optimizëm të justifikuar. Veprat e tij të deritanishme – nga shkëlqimi i Dubait, përmes Beogradit mbi ujë, deri te restaurimi i perlave të Adriatikut – dëshmojnë se ai di dhe mund të realizojë ëndrrat e mëdha. Mali i Zi tani ka mundësinë të jetë pjesë e asaj historie. Ulqini, me natyrën e paprekur dhe me trashëgiminë e pasur kulturore, ka të gjithë potencialin për të shkëlqyer me investimin e duhur. Nëse planet realizohen, ky qytet mund të bëhet simbol i një valë të re zhvillimi për Malin e Zi në shekullin e 21-të – një valë ku kapitali i huaj dhe potenciali vendas bashkohen për të krijuar diçka nga e cila përfiton të gjithë.
Me partneritetin me Alabaro dhe Eagle Hills, Mali i Zi merr jo vetëm një injeksion financiar, por edhe njohuri, promovim dhe rrjet global të kontakteve që sjell një investitor i tillë. Ulqini mund të bëhet shembull sesi projektet e mëdha mund të realizohen me kënaqësi reciproke duke respektuar komunitetin dhe natyrën lokale. Në fund të fundit, fitimi më i madh do të ishte një ndryshim në perceptimin: se Mali i Zi nuk është thjesht një vend i vogël turistik, por një destinacion i hapur për vizionarët dhe investimet më të mëdha në botë . Dhe kjo është një trashëgimi që do të ndihej dekada në të ardhmen – përmes një shoqërie më të begatë, brezave të rinj që gjejnë shansin e tyre këtu dhe krenarisë që një qytet, dikur në margjina, është bërë një histori suksesi global. shkruan Pobjeda.
