Nga Safet GERXHALIU
Nëse FMN-ja nuk po e kupton realitetin ekonomik të Kosovës, atëherë kemi të bëjmë me një institucion të paaftë për të analizuar situatën. Por nëse këto vlerësime janë të qëllimshme, atëherë pyetja e vërtetë është: Kush po përfiton nga ky mashtrim? Qeveria e Kosovës ka gjetur një aleat të fuqishëm në FMN për të legjitimuar politikat e saj të dështuara ekonomike. Ndërkohë që FMN e lavdëron për “stabilitetin financiar”, realiteti në terren tregon një ekonomi që po lëkundet dhe një popullatë që po varfërohet. Është koha që qytetarët dhe ekspertët të sfidojnë këtë narrativë të rreme dhe të kërkojnë politika të vërteta për zhvillimin ekonomik, e jo thjesht një iluzion stabiliteti të mbështetur në kredi dhe borxh. Në një kohë kur qytetarët e Kosovës përballen me rritjen e kostos së jetesës, uljen e fuqisë blerëse dhe një treg të brishtë të punës, Fondi Monetar Ndërkombëtar (FMN) vijon të japë vlerësime pozitive për stabilitetin ekonomik të vendit. Por a është ky një vlerësim real apo një interpretim sipërfaqësor i të dhënave që fshehin problemet thelbësore të ekonomisë? Në raportet e FMN-së, Kosova paraqitet si një ekonomi në rritje, me një sektor bankar të qëndrueshëm dhe një rritje të konsiderueshme të kreditimit. Në realitet, kjo rritje bazohet kryesisht në kredi konsumatore, të cilat janë bërë burimi kryesor i financimit për qytetarët që nuk përballojnë më shpenzimet bazë. Të dhënat nga Banka Qendrore e Kosovës (BQK) tregojnë se në vitin 2025 kreditë për konsumatorët arritën mbi 2.1 miliardë euro, një rritje alarmante krahasuar me vitet e mëparshme. Kjo nuk është një shenjë e zhvillimit ekonomik, por një tregues i varësisë së qytetarëve dhe bizneseve ndaj borxhit. Në vend që të promovojë politika për të nxitur investimet dhe prodhimin vendor, FMN duket se e sheh stabilitetin ekonomik të Kosovës vetëm përmes prismit të kredive të larta. FMN-ja fokusohet te rritja e sektorit financiar, por injoron indikatorët kyç që përcaktojnë mirëqenien ekonomike të një vendi. Eksportet e Kosovës ranë me 1.1% në 2025, ndërsa importet u rritën me 24.7%, duke thelluar edhe më shumë deficitin tregtar. Ndërkohë që qeveria dhe FMN flasin për “stabilitet”, ekonomia po bëhet gjithnjë e më e varur nga produktet e jashtme, duke goditur rëndë sektorin prodhues. Pse nuk po investohet në politika që mbështesin prodhimin vendor dhe eksportet? A është ky një dështim i politikave qeveritare, apo një strategji e qartë për të mbajtur Kosovën në një pozitë të dobët ekonomike? FMN raporton një inflacion të ulët prej 1.1% në Kosovë, por realiteti për qytetarët është krejt ndryshe. Çmimet e produkteve bazë, faturat e energjisë dhe qiratë janë rritur ndjeshëm. Konsumi është në rënie, pasi fuqia blerëse e qytetarëve është dobësuar ndjeshëm. Nëse inflacioni është vërtet i ulët, pse qytetarët ndihen gjithnjë e më të varfër? Kjo tregon një mungesë të qartë të lidhjes midis statistikave të FMN-së dhe realitetit në terren. Një tjetër argument i FMN-së është se shkalla e papunësisë ka rënë. Por kjo rënie nuk vjen si rezultat i krijimit të vendeve të reja të punës, por nga emigrimi masiv i fuqisë punëtore. Mijëra të rinj po largohen çdo vit nga Kosova për shkak të mungesës së mundësive ekonomike. Nëse ky trend vazhdon, atëherë jo vetëm që nuk do të ketë më papunësi, por do të mbesim pa një forcë të re pune për zhvillimin e ardhshëm të vendit.
