Marrëdhëniet ÇEKO-SLLOVAKE kanë qenë jashtëzakonisht të ngushta dhe të karakterizuara nga besimi i ndërsjellë që nga ndarja paqësore e Çekosllovakisë në vitin 1992. Qeveritë mbështesin njëra-tjetrën dhe bashkëpunojnë në mbrojtje, të dy vendet mund të komunikojnë në të dyja gjuhët dhe dhjetëra mijëra sllovakë të rinj studiojnë në universitetet çeke, të cilat njihen si të një cilësie më të lartë se ato sllovake.
Udhëtimi i parë jashtë vendit i krerëve të shteteve çekë dhe sllovakë i çon gjithmonë ata në një vend fqinj, dhe mbledhje të përbashkëta qeveritare janë mbajtur të paktën një herë në vit. Dhe në sondazhet e opinionit publik, ato ishin ndër vendet më të njohura.
Fundi i marrëdhënieve “të jashtëzakonshme”?
Megjithatë, që kur kryeministri Robert Fico mori pushtetin në Sllovaki në tetor 2023, marrëdhëniet janë ftohur ndjeshëm. Qeveria nacionaliste, e frymëzuar nga kryeministri hungarez Viktor Orbán dhe e drejtuar drejt Rusisë, hyri në konflikt me qeverinë çeke pro-ukrainase të Petr Fialës. Aq shumë sa Praga anuloi takimin tradicional të përbashkët të dy qeverive në mars të vitit 2024, shkruan Deutsche Welle .
Kryeqyteti çek njoftoi se “marrëdhëniet e jashtëzakonshme” janë pezulluar për një kohë të pacaktuar. “Ne nuk e konsiderojmë të përshtatshme të zhvillojmë bisedime me qeverinë e Republikës Sllovake në javët ose muajt e ardhshëm”, u tha kryeministri Fiala gazetarëve. “Nuk mund të fshihet se ka mosmarrëveshje të konsiderueshme mbi çështje të rëndësishme të politikës së jashtme.”
Fico, i cili urdhëroi ndërprerjen e ndihmës ushtarake për Ukrainën dhe filloi rivendosjen e marrëdhënieve me Moskën, më pas akuzoi qeverinë e Fialës për luftënxitëse. “E kuptojmë se qeveria çeke ka vendosur të rrezikojë marrëdhëniet tona vetëm sepse është e interesuar të mbështesë luftën në Ukrainë, ndërsa qeveria sllovake dëshiron të flasë hapur për paqen”, tha Fico në rrjetet sociale.
Edhe pse bashkëpunimi në projekte praktike ka vazhduar në një nivel më të ulët, nuk ka asnjë gjurmë të afërsisë dhe mirëkuptimit nga vitet e kaluara. Sidomos që kur afrimi i Sllovakisë me Rusinë vazhdon. Kjo kulmoi së fundmi me pjesëmarrjen e Ficos në festimet e 9 majit në Moskë – si i vetmi kryeministër nga Bashkimi Evropian.
Hendeku gjithnjë e më i thellë midis popullatave
Zhvillimet politike të brendshme në Sllovaki, ku qeveria po vepron kundër medias publike të pavarur dhe institucioneve kulturore dhe po e bën më të vështirë luftën kundër korrupsionit politik, po shkaktojnë gjithashtu reagime negative në vendin fqinj.
Ftohja e marrëdhënieve tashmë po ndihet në mesin e popullsisë. Sipas një ankete vjetore nga instituti çek i kërkimit të opinionit publik STEM, i publikuar disa ditë më parë, Sllovakia ka rënë nga vendi i saj tradicional i parë në vendin e dhjetë në renditjen e popullaritetit midis çekëve.
“Qëndrimi i publikut çek ndaj vendeve të tjera dhe politikanëve të huaj në vitin 2025 mbetet kryesisht i qëndrueshëm, por anketa aktuale regjistron një rënie të qartë të popullaritetit të Sllovakisë dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës”, thuhet në faqen e internetit të organizatës. “Rënia e ndjeshme e vlerësimeve pozitive, pas një trendi në rënie gjatë dy viteve të fundit, ka shumë të ngjarë të lidhet me situatën aktuale politike në vend, ku marrëdhëniet me Republikën Çeke janë ftohur pasi qeveria Fico mori detyrën në vjeshtën e vitit 2023”, shpjegoi për mediat analistja e STEM, Silvia Petty.
Ftohja u përshpejtua më tej kur, një vit më parë, presidentja jashtëzakonisht pro-perëndimore dhe jashtëzakonisht popullore në Republikën Çeke, Zuzana Čaputova, u zëvendësua nga kandidati i Ficos, Peter Pellegrini. “Pellegrini perceptohet pozitivisht nga 38 përqind e çekëve, që është dukshëm më pak se paraardhësja e tij, Čaputova, e cila kishte mbështetjen e 68 përqind të çekëve në vitin e saj të fundit të detyrës”, tha Petty.
Çdo i pesti sllovak mbështet Rusinë
Ekzistojnë gjithashtu mosmarrëveshje të mëdha midis dy vendeve kur bëhet fjalë për Ukrainën. Sipas një ankete nga Instituti CVVM i prillit 2025, 58 përqind e çekëve mbështesin ndihmën ushtarake për Ukrainën. Në Sllovaki, sipas një sondazhi të IPSOS nga fillimi i vitit, kjo shifër është vetëm 16 përqind. Një e treta e votuesve të partisë në pushtet Smer të Ficos dhe 20 përqind e të gjithë sllovakëve madje dëshirojnë fitoren e Rusisë ndaj Ukrainës. Në Republikën Çeke, vetëm shtatë përqind e popullsisë e dëshiron këtë.
E përjavshmja sllovake Týždeň theksoi se presidenti çek Petr Pavel priti presidentin ukrainas Volodymyr Zelensky në Kështjellën e Pragës gjatë fundjavës para 8 majit, ndërsa Fico i bëri homazhe Vladimir Putinit në Moskë disa ditë më vonë. Fotografitë nga Kështjella e Pragës dhe Kremlini treguan karakterin e dy botëve kundërshtare, komentoi kryeredaktori Štefan Hríb.
Opozita sllovake e mirëpritur në Pragë
Politikanët qeveritarë në Bratislavë po përpiqen të minimizojnë rëndësinë e distancës midis Pragës dhe Bratislavës. “Mesazhi bazë duhet të jetë se, pavarësisht qëndrimeve ndonjëherë të ndryshme në nivelin e qeverive dhe madje edhe të krerëve të shteteve, gjuha jonë e përbashkët ende ekziston”, tha për DW Richard Raši, zëdhënës i parlamentit sllovak dhe nënkryetar i partisë së koalicionit Hlas. Ai vëren se para zgjedhjeve çeke në tetor, një takim i përbashkët i qeverive është i paimagjinueshëm, por: “Unë besoj se pas zgjedhjeve do të kthehemi në tryezën e negociatave.”
Opozita sllovake, e udhëhequr nga partia Progresive e Sllovakisë, mban marrëdhënie të mira me Pragën. Politikanët e tyre priten në kryeqytetin çek për një vizitë në nivelin më të lartë, siç ishte rasti me presidentin e partisë Michal Šimečka dhe ish-ministrin e jashtëm dhe ish-ambasadorin sllovak në Berlin Ivan Korčok.
Ai humbi ngushtë zgjedhjet presidenciale vitin e kaluar dhe iu bashkua Sllovakisë Progresive në fund të vitit të kaluar. Ai i tha DW gjatë një vizite në Pragë: “Dua t’u them çekëve: më besoni, në Sllovaki ekziston një alternativë politike në formën e opozitës dhe Sllovakisë Progresive. Kjo do ta kthejë Sllovakinë nga periferia e Evropës në qendër të saj dhe do të rivendosë marrëdhëniet e bukura çeko-sllovake.”
Sllovakia Progresive ka kryesuar në të gjitha sondazhet që nga fillimi i vitit dhe aktualisht, së bashku me partitë e tjera të opozitës, do të kishte shumicën në parlament. Në Republikën Çeke, në prag të zgjedhjeve të tetorit, lëvizja ANO udhëhiqet nga oligarku i Pragës Andrej Babiš. Ai nuk e fsheh dashurinë e tij për Ficon dhe Orbanin. Prandaj, alienimi politik midis dy vendeve mund të vazhdojë – por në rrethana të kundërta.
