Aktualisht në procedurë të Parlamentit serb janë disa projektligje që parashikojnë huamarrje të reja nga shteti. Nëse deputetët i miratojnë ato, Serbia do të ketë borxhe shtesë prej 2.4 miliardë eurosh.
Kredia për të cilën të gjithë janë më të interesuar, por edhe të shqetësuar, është ajo që Serbia po merr për blerjen e avionëve francezë Rafale.
Gjegjësisht, shteti planifikon të financojë pjesën më të madhe të blerjes së aeroplanëve francezë me një kredi franceze. Më 29 gusht 2024, Serbia lidhi një kontratë shitjeje me kompaninë “Dasso” (Dassault Aviation) për blerjen e 12 avionëve “Rafal” dhe produkteve e shërbimeve të lidhura me to.
Sipas të dhënave zyrtare, çmimi total i blerjes së pajisjeve dhe shërbimeve sipas kontratës tregtare arrin në më shumë se 2.7 miliardë euro.
Megjithatë, një marrëveshje kredie i është vënë në dispozicion Serbisë në shumën maksimale totale prej pak më shumë se 1.9 miliardë eurosh, e cila synon të financojë 70 përqind të kësaj pune, njoftoi Danas .
Kontrata përcaktoi gjithashtu një pagesë paraprake në shumën prej 30 përqind të çmimit total të kontraktuar, pra 823.5 milionë euro, të cilën Serbia e ka paguar tashmë nga fondet e veta në dy pjesë. U pagua në dy këste prej 15 përqind, pra 411.8 milionë euro.
Për më tepër, parashikohet që Serbia do të financojë pjesën e parë prej 25 përqind të çmimit total të kontraktuar, pra 686.3 milionë euro, pastaj pjesën e dytë me të njëjtën shumë dhe së fundmi pjesën tjetër prej 20 përqind, që është 549 milionë euro.
Ky informacion është i disponueshëm publikisht, megjithatë, kontrata përcakton se huadhënësi dhe huamarrësi bien dakord t’i mbajnë të gjitha normat e financimit konfidenciale dhe të mos ia zbulojnë ato askujt.
Megjithatë, kontrata shpjegonte se norma e interesit përfaqëson një normë përqindjeje në nivelin vjetor të shumës së aplikimit të marzhit dhe EURIBOR-it.
Për më tepër, seksioni i përkufizimeve dhe interpretimeve të kontratës thotë se marzhi është 0.98 përqind në vit.
Pra, nëse marrim, për shembull, EURIBOR-in gjashtëmujor që përdoret shpesh në marrëveshjet e kredisë, i cili sot është 2.056 përqind, dhe ia shtojmë atë marzhit, marrim që norma e interesit do të jetë 3.036 përqind.
Ekonomisti Aleksandar Stevanović thekson për Danas se kjo është, për ta thënë butë, e çuditshme.
“Duket si një fjali nga ‘Lista Kryesore e Surrealistëve’, ku qytetari i anketuar, kur pyetet nëse dëshiron të mbetet anonim, përgjigjet: ‘po, sigurisht, por do të doja të prezantohesha më parë’ dhe më pas reciton të gjithë CV-në e tij”, përshkruan bashkëbiseduesi ynë.
Stevanoviç thekson gjithashtu se mbrojtja jonë është pak e vjetëruar.
“Nuk është se gjuetarët modernë do të na shpëtonin në një konflikt, sepse ne kufizohemi me vendet e NATO-s dhe gjysmë-kolonitë e NATO-s. Do të jetë kostoja e dashurisë, e cila, sido që ta kthejmë, do të përfundojë në vitin 2027 nga të dyja palët, dhe me ne ndoshta edhe më shpejt”, beson ai.
Sipas tij, në këtë rast financimi nuk mund të jetë sekret, pavarësisht faktit që po blihen pajisje ushtarake.
“Ekzistojnë dy lloje huamarrjesh – rifinancimi i borxheve ekzistuese dhe huamarrja e re, kryesisht për investime. Unë besoj se investimet ushtarake kanë aq kuptim sa mund t’i ngjajmë shtetit të Izraelit”, përfundon Stevanović.
Kredia Rafale nuk është e vetmja huamarrje
Përveç kredisë për blerjen e Rafale, shteti merr hua nga bankat për disa projekte të tjera.
Shteti po planifikon të marrë një kredi nga NLB Komercijalna banka për të financuar ndërtimin e pjesëve të autostradës Beograd – Zrenjanin – Novi Sad. Për këto nevoja, shteti merr një kredi në shumën prej 35 miliardë dinarësh, domethënë pak më pak se 300 milionë euro.
Përveç kësaj, shteti merr hua nga Banka Ndërkombëtare për Rindërtim dhe Zhvillim. Kjo është kredia e dytë që Serbia duhet të përdorë për politikën e zhvillimit të rritjes së gjelbër, dhe shteti do të marrë hua 153.7 milionë euro nga kjo bankë.
