Kryqëzimi i deles së Sharrit me delen Winterberg nga Gjermania, ka rezultuar shumë i suksesshëm, e gjithë kjo falë punës shkencore nga shkencore profesori me renome ndërkombëtarë, Hajrip Mehmeti, i cili njëkohësisht është ligjërues në Fakultetin e Bujqësisë, në Prishtinë.
Ndonëse ky lloj kryqëzimi kishte filluar që nga vitet e 50-ta të shekullit të kaluar, mirëpo nuk ka pasur rezultate të kënaqshme dhe kryqëzimet kanë rezultuar të dështuara.
Qëllimi i këtij kryqëzimi është bërë me qëllim të rritjes së peshës deles së Sharrit, pjellorisë së qengjave si dhe prodhimit të qumështit.
I filluar sërish pas viteve të 80-ta kryqëzimin e deles së Sharrit me delen gjermane, ka pasur sukses, pasi që për këtë ka dhënë kontribut shkencor profesori Mehmeti.
Ai thotë se kryqëzimi i deles së Sharrit para fillimit të kryqëzimit me delen Winterberg kishte filluar në vitet e 50-ta, por se sipas tij, të gjitha ato kryqëzime kishin dështuar.
“Arsye e dështimit në vitet 50-ta ishte mospërshtatja e deleve tjera me kushtet klimatike, në të cilat ishte mbarështuar delja e Sharrit”, thotë Mehmeti për emisionin “Toka” në RTK.
E në ndërkohë, Idriz Qusaj mbarështues i deleve të Sharrit nga fshati Pllajnik të Komunës së Dragashit thotë se familja e tij me gjenerata e mbarështon këtë lloj të deles.
“Aktualisht i kemi 250 copë dele. Një pjesë e tyre janë në kullosa derisa këto që u lëshuan në kullosa të afërta janë dele barrëse të cila i ndajmë nga të tjerat për shkak të sezonit të shtimit të tyre”, thotë Qusaj për emisionin ‘Toka’ në RTK.
Ndërsa profesori, Hajrip Mehmeti thotë se delja e Sharrit është shquar për bukurinë e sajë dhe prodhimtari mesatare.
“Për të rritur vetitë e sajë prodhuese nga paslufta, së bashku me profesorë eminentë të fushës, filluam kryqëzimin e sajë me dele jashtë vendit. Kryqëzimi me delen Winterberg e cila mbarështohet në Gjermani, ka rezultuar më i suksesshmi pasi ka ruajtur bukurinë e deles së Sharrit, dhe aftësitë e saja për kullosa në bjeshkët tona”, thotë Mehmeti.
Sipas tij, kryqëzimi i deles së Sharrit para fillimit të kryqëzimit me delen Winterberg kishte filluar në vitet e 50-ta, por të gjitha ato kryqëzime kishin dështuar.
Arsye, thotë profesori, ishte mospërshtatja e deleve tjera me kushtet klimatike, në të cilat ishte mbarështuar delja e Sharrit.
“Ky kryqëzim është kryer me qëllim të rritjes së peshës, pjellorisë së qengjave dhe prodhimit të qumështit. Rritja e sasisë së prodhimit të qumështit nuk ka ndikuar në zvogëlimin e cilësisë së tij, madje delja e Winterbergut ka rritur edhe cilësinë e qumështit të deles së Sharrit”, thotë Mehmeti.
Ai thotë e ky kryqëzim ka pasur ndikim të madh edhe në cilësinë e leshit i cili në vendin tonë në mungesë të tregut i tëri hidhet në plehra nga fermerët tanë.
Krahas ruajtjes së bukurisë së sajë, rritjes së rendimentit dhe aftësive për kullosa në bjeshkë, kryqëzimi ka ruajtur edhe qëndrueshmërinë e deles së Sharrit ndaj sëmundjeve.
“Se cilat janë rezultatet e kësaj pune profesionale të kryqëzimit të deles së Sharrit me Winterbergun gjerman, na i dëshmojnë mostrat të cilat janë ranguara me shkallë te familja Qusaj në Pllajnik. Aty vërehet qartë dallimi i gjeneratës, F1,F2 dhe F3”, thotë Mehmeti.
Edhe pse me këtë kryqëzim fermerët tanë gëzojnë më tepër qengja, shitja e tyre nuk është problem . Me këtë kryqëzim, qengjat e deles së Sharrit për 3 muaj arrijnë peshën mesatare deri 32 kilogramë.
“Qumështin e deles e shesim si qumësht të freskët dhe në dy etapa, e përpunojmë në djathë pranveror, dhe djathë të Sharrit, ku ky i fundit ka edhe një emër të respektuar te konsumatorët në vend. Edhe çmimi është mjaft i mirë thotë”, Idriz Qusaj.
Ai thotë se 1 kilogram djathë pranveror përgatitet me 6 litra qumësht, derisa ai i mëvonshmi i Sharrit me 4 litra qumësht.
Ndërkaq, lidhur me pagesat direkte, Qusaj thotë se janë të mjaftueshme por mund të përmirësohen duke përfshirë edhe qengjat që planifikohen për mbarështim.
“Ky biznes familjarë është mjaftë fitimprurës dhe jemi të angazhuar 4 vëllezërit Qusaj dhe djali iI njërit vëlla i cili është me profesion mjek veteriner”, thotë Qusaj.
