Irani është përpjekur shumë të ndërtojë një koalicion anti-perëndimor me Rusinë dhe Kinën. Ai filloi të furnizonte të parën me dronë Shahed për sulme në Ukrainë, dhe prej kohësh i ka shitur të dytës naftë me një zbritje të madhe, të ofruar nga një flotë në hije. Por as Moska dhe as Pekini nuk i erdhën në ndihmë Teheranit kur Izraeli nisi veprime ushtarake kundër tij, të cilat gjithnjë e më shumë duket se do të rezultojnë në rënien e regjimit të ajatollahëve.
Si Moska ashtu edhe Pekini dënuan sulmet ajrore izraelite, duke paralajmëruar kundër përshkallëzimit dhe duke bërë thirrje për dialog. Vladimir Putin madje ofroi shërbimet e tij si ndërmjetës, por u refuzua nga Presidenti i SHBA-së Donald Trump dhe Kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu. Udhëheqësit e Kinës dhe Rusisë nuk i dhanë asnjë mbështetje tjetër partnerit të tyre. Kina ndjek politikën e saj për të mos u përfshirë në konflikte të huaja. Putin u ankua se Teherani nuk bleu mjaftueshëm sisteme të mbrojtjes ajrore nga Rusia në atë kohë dhe vuri në dukje se marrëveshja e partneritetit strategjik midis dy vendeve nuk përfshin nene që lidhen me mbrojtjen. Sekretari i tij i shtypit Dmitry Peskov shtoi se Rusia është e gatshme t’i ofrojë mbështetje humanitare Iranit, “nëse ka ndonjë kërkesë, sigurisht”.
Në të njëjtën kohë, nëse nuk marrim parasysh një faktor kaq pozitiv për Rusinë si rritja e çmimeve të naftës (të cilën shumë analistë e konsiderojnë të përkohshme për shkak të tepricës së naftës në tregun botëror), Kremlini ka shumë për të humbur nga një fushatë e zgjatur ushtarake nga Izraeli, e mbështetur nga Shtetet e Bashkuara, që shkatërron infrastrukturën e Iranit dhe kërcënon të rrëzojë regjimin. Kjo do të jetë veçanërisht e dhimbshme pas përmbysjes së diktatorit sirian Bashar al-Assad, i cili u mbështet nga Moska dhe Teherani, vetëm gjashtë muaj më parë.
Nuk u bënë aleatë ushtarakë
Konflikti i zgjatur dhe paqëndrueshmëria politike në Teheran mund të kërcënojnë projektet e përbashkëta ekonomike, përfshirë Korridorin e Transportit Veri-Jug, të cilin të dy vendet shpresonin ta përdornin për të lehtësuar presionin e sanksioneve, tha Nikita Smagin, një eksperte për politikën e jashtme të Iranit dhe Rusisë në Lindjen e Mesme në Qendrën Carnegie për Rusinë dhe Euroazinë në Berlin. Rusia ka qenë investitori më i madh i huaj në Iran në dy vitet e fundit, me plane për të investuar rreth 8 miliardë dollarë vetëm në projekte nafte dhe gazi, dhe është përpjekur të testojë metoda të pagesave ndërkombëtare që anashkalojnë sistemin e dollarit, shtoi ai.
Rusia i kishte ofruar më parë Iranit të punonte në fushën e mbrojtjes ajrore, por Teherani nuk kishte treguar interes, u tha Putin gazetarëve në Forumin Ekonomik të Shën Petersburgut. Ai vuri në dukje se Traktati i Partneritetit Strategjik i përfunduar në janar nuk ka të bëjë me mbrojtjen. Bashkëpunimi ushtarako-teknik ka ekzistuar prej kohësh midis vendeve, por ai ka qenë gjithmonë brenda kornizës së kuadrit rregullator ndërkombëtar, shtoi Putin.
Smagin sqaron:
Ndodhi që gjatë ditëve të sulmeve izraelite, Mexhlisi iranian ratifikoi Traktatin për Partneritet Strategjik me Rusinë. Kur presidentët e të dy vendeve nënshkruan këtë marrëveshje gjashtë muaj më parë, ajo u paraqit si një nivel thelbësisht i ri bashkëpunimi, përfshirë edhe në sferën e mbrojtjes. Por ngjarjet e ditëve të fundit kanë konfirmuar edhe një herë se Rusia dhe Irani nuk janë bërë aleatë ushtarakë.
Rrjedha e ngjarjeve që po përcakton tani Izraeli minon rëndësinë e Rusisë “si një pjesëmarrëse unike që ka diçka për t’u ofruar të gjitha palëve në konflikt”, shton Smagin.
Asgjë për të ofruar
Irani nuk i ka kërkuar ndihmë Rusisë dhe Moska nuk ka plane për të ofruar ndihmë mbrojtëse, tha një person pranë Kremlinit për Bloomberg. Askush nuk mund ta ndalojë Netanyahun nga vazhdimi i bombardimeve, tha personi, dhe Rusia nuk mund të ndërmjetësojë për t’i dhënë fund konfliktit nëse qëllimi është ndryshimi i regjimit në Iran.
Kërcënimi më i madh është se çdo zgjidhje e krizës rrezikon pozicionin e Rusisë në rajon, tha për The Washington Post një studiues universitar pranë diplomatëve të lartë rusë (me shumë mundësi një bashkëpunëtor i MGIMO-s që këshillon Ministrinë e Jashtme Ruse – The Moscow Times ) . “Nëse Netanyahu mund… të provokojë një ndryshim regjimi, atëherë ka shumë të ngjarë, çfarëdo qoftë ai – laik apo fetar, ushtarak, liberal apo konservator, qëndrimi i tij ndaj Moskës nuk do të jetë aq pozitiv sa ai aktual”, tha ai.
Rënia e regjimit iranian, thotë ai, do të ishte një goditje shumë më serioze për Moskën sesa përmbysja e Asadit në Siri: “Irani është më i madh, është një vend fqinj dhe ne kemi marrëdhënie edhe më të forta historike dhe afatgjata.” Nëse regjimi i reziston sulmeve të zgjatura, procesi i përhapjes bërthamore në Lindjen e Mesme mund të përshpejtohet, gjë që gjithashtu nuk është në interes të Rusisë, thotë burimi i WaPo:
Është e vështirë të gjesh një situatë në të cilën Rusia do të fitonte.
Sa i përket Pekinit, ndërsa i ka ofruar mbështetje diplomatike Putinit në luftën e tij në Ukrainë dhe i ka furnizuar Rusisë mallra me përdorim të dyfishtë, ai nuk i ka furnizuar drejtpërdrejt armë, vëren Bloomberg . As nuk do ta bëjë këtë në rastin e Iranit, tha për agjencinë Wen-Tie Song, një bashkëpunëtor në Qendrën Globale të Kinës të Këshillit Atlantik: “Kina mund t’i ofrojë Iranit ndihmë ekonomike dhe mbështetje retorike, por nuk ka asnjë diskutim për ndërhyrje ushtarake aktuale. Kina nuk dëshiron të rrezikojë të përfshihet në një luftë midis Iranit dhe Izraelit, e cila mbështetet nga administrata Trump.”
Kina është në një pozicion edhe më të fortë kundrejt Iranit sesa kundrejt Rusisë, e cila është bërë shumë e varur ekonomikisht prej saj për shkak të ndërprerjes së lidhjeve të biznesit me vendet perëndimore dhe sanksioneve. Kina blen më shumë se 90% të eksporteve të naftës së Iranit (sipas Kpler) dhe i paguan ato në juan, të cilin Irani nuk ka ku ta vërë përveçse për të blerë mallra kineze, vëren The Wall Street Journal .
