Një ditë pasi Izraeli sulmoi Iranin të premten e kaluar, një aeroplan mallrash u ngrit nga Kina. Të nesërmen një tjetër u ngrit nga një qytet bregdetar. Të hënën – një tjetër, këtë herë nga Shangai. Tre fluturime në tre ditë.
Të dhënat e fluturimit tregojnë se të gjithë aeroplanët fluturuan në drejtim të perëndimit përgjatë Kinës veriore, kaluan në Kazakistan, pastaj hynë në Uzbekistan dhe Turkmenistan – dhe më pas u zhdukën nga radari pranë Iranit, shkruan The Telegraph .
Dyshime të mëtejshme ngre fakti se plani i fluturimit rendiste një port në Luksemburg si destinacionin përfundimtar, megjithëse duket se aeroplanët nuk kanë hyrë kurrë në hapësirën ajrore evropiane.
Kanë lindur shqetësime rreth asaj që Kina mund të jetë duke i dërguar Iranit, ndërsa lufta me Izraelin është duke vazhduar.
Ekspertët e aviacionit paralajmërojnë se lloji i avionëve të përdorur – avionë mallrash Boeing 747 – përdoret zakonisht për të transportuar pajisje dhe armë ushtarake, si dhe për punë kontraktuale me shtetet.
“Këto lloj ngarkesash nuk mund të mos ngjallin interes, pikërisht për shkak të pritjes se Kina mund ta ndihmonte Iranin”, tha Andrea Ghiselli, lektore në Universitetin e Exeter dhe eksperte e marrëdhënieve të Kinës me Lindjen e Mesme dhe Afrikën e Veriut.
Kina dhe Irani janë partnerë strategjikë
Kina dhe Irani janë partnerë strategjikë, të lidhur mbi të gjitha nga kundërshtimi i tyre ndaj rendit të udhëhequr nga SHBA-të dhe mbështetja e tyre për një fazë të re, “shumëpolare” në diplomacinë globale.
Irani është gjithashtu një nga furnizuesit kryesorë të energjisë për Kinën – duke furnizuar deri në dy milionë fuçi naftë në ditë – kështu që nuk është çudi që Pekini mund të kërkojë mënyra për të stabilizuar Republikën Islamike.
“Përveç kësaj, ndoshta ka shumë brenda Iranit që presin një lloj ndihme nga Kina.”
Kina nuk është shqetësuar shumë për dënimin ndërkombëtar më parë – për shembull, ajo i dërgoi Iranit mijëra ton material për raketa balistike, të cilat mund të përdoren në zhvillimin e armëve bërthamore.
Pekini është i kujdesshëm, por mundësia e dërgesave mbetet e hapur
Pavarësisht gjithçkaje, ekspertët besojnë se Kina aktualisht po vepron me shumë kujdes.
Ndërhyrja e hapur në konfliktin izraelito-iranian mund të kërcënojë përpjekjet e Kinës për të stabilizuar marrëdhëniet me Shtetet e Bashkuara, aleatin më të madh të Izraelit. Pekini është ende i tronditur nga një luftë tregtare me rreziqe të larta me Uashingtonin.
“Prania e pajisjeve ushtarake kineze do ta bënte këtë të pamundur, veçanërisht pasi tashmë ka zëra në SHBA që duan të shkojnë në luftë, ndër të tjera, për të shtypur Kinën”, thotë Ghiselli.
Edhe pse “gjasat që Kina të dërgojë hapur sisteme mbrojtëse në Iran mbeten të ulëta”, mundësia “nuk duhet të përjashtohet dhe duhet të monitorohet me kujdes”, tha Tuvia Gering, një eksperte për Kinën dhe Lindjen e Mesme në Institutin Izraelit për Studime të Sigurisë Kombëtare.
Rrugë të fshehura dhe ngarkesa të dyshimta
Pa inspektime të pavarura, është e pamundur të dihet me siguri se çfarë transportonin aeroplanët. Në fluturimet e mëvonshme, disa aeroplanë u ngritën nga afërsia e kufirit Iran-Turkmenistan dhe më pas ndryshuan drejtim në radar për në Luksemburg, sipas të dhënave të disponueshme publikisht.
Cargolux me seli në Luksemburg, e cila operoi fluturimet, pretendon se aeroplanët e saj nuk përdorën hapësirën ajrore iraniane, por nuk iu përgjigj pyetjeve në lidhje me përmbajtjen e ngarkesës.
Manifestat e ngarkesave nuk mund të verifikohen nga publiku dhe, megjithëse mallrat e rrezikshme ose ngarkesat speciale duhet t’i deklarohen operatorit dhe agjentëve, informacioni mund të jetë i pasaktë ose qëllimisht mashtrues.
Kina është përpjekur të fshehë armë në dërgesat e mallrave tregtare më parë – për shembull, pjesët për dronë u etiketuan si pjesë për turbina me erë, sipas dërgesave të kapura nga autoritetet evropiane.
Një hetim i Telegraph vitin e kaluar zbuloi se Kina u përpoq të dërgonte dronë me vlerë një miliard dollarë në Libi, të fshehur përmes një rrjeti kompanish fasade në Mbretërinë e Bashkuar, Tunizi dhe Egjipt – në këmbim të naftës bruto.
