Më 11 korrik të këtij viti, mbushen tridhjetë vjet që nga gjenocidi në Srebrenicë.
Qeveria serbe, mbajtësit e së cilës ishin aktivë gjatë gjenocidit, e mohojnë atë krim më të tmerrshëm pas Luftës së Dytë Botërore të kryer në tokën evropiane, i cili është dokumentuar faktikisht dhe është konfirmuar nga vendime të shumta para Gjykatës Ndërkombëtare në Hagë , të cilat Serbia, si vend, i njeh.
Pjesëmarrësit aktivë në politikë dhe jetën publike që tridhjetë vjet më parë, të cilët frymëzuan dhe justifikuan në mënyrë aktive gjenocidin, dekada më parë ia hedhin fajin për paudhësitë e tyre të gjithë popullit serb, duke deklaruar se “Perëndimi i lig” në fakt dëshiron ta shënojë të gjithë popullin serb si gjenocidal. A nuk do ta kishin “larë” veten nga politika e ligë që udhëhoqën dhe mbështetën në atë kohë?
Fakti që dikush dëshiron ta quajë të gjithë kombin serb gjenocidal, siç po përpiqen t’ua përcjellin popullit elita politike dhe mbajtësit e posteve më të larta shtetërore, sipas bashkëbiseduesve të Danas, është absolutisht skandaloze dhe, natyrisht, aspirata të tilla, theksojnë ata, nuk mund të realizohen, sepse thjesht nuk është e vërtetë. Askush nuk po përpiqet ta etiketojë të gjithë kombin serb si gjenocidal, përveç vetë Vuçiçit, besojnë ata.
Është trillimi më i zakonshëm i një truri radikal, besojnë ata dhe shtojnë se Srebrenica është krimi më i mirëdokumentuar në këtë rajon, i konfirmuar faktikisht shumë herë, dhe se provat shkojnë deri në regjistrime video të ekzekutimeve .
Të intervistuarit e Danas shpjegojnë pse Vuçiç, në një përpjekje të dëshpëruar për të rifituar vlerësimin e tij, gjithmonë përdor nacionalizmin e rëndë si litar shpëtimi, si një nga frymëzuesit politikë të krimit më të rëndë kundër njerëzimit, pikërisht tridhjetë vjet më parë.
Duhet theksuar se Shteti i Serbisë u shpall përgjegjës për shkeljen e Konventës për Parandalimin dhe Dënimin e Krimit të Gjenocidit me vendimin e Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë në vitin 2007 .
“Ai mori pjesë në të me zemër dhe shpirt…”
Sipas sociologes Vesna Pešić, Parlamenti serb gjatë mbretërimit të Boris Tadićit i njohu vendimet e Gjykatës Ndërkombëtare në Hagë.
– Mjaft me atë që u bë atëherë. Një gjë e bukur u la jashtë, kërko falje sinqerisht popullit boshnjak. Dhe për vendimet për gjenocid dhe krime të tjera, për shembull në Vishegrad. Ajo për të cilën ka votuar Parlamenti i Serbisë nuk mund të shkelet dhe bëhet ligj. Epo, tani pse nuk e rrëfen Vuçiç? Kthejeni në mjedisin radikal që urren të gjitha kombet e tjera. Në Beograd, ata persekutuan dhe dëbuan në Hrtkovci… Radikalët përhapën urrejtje kombëtare, dhe midis tyre ishte sekretari i SRS dhe redaktori i Serbisë së Madhe – Aleksandar Vuçiç – shpjegon Vesna Peshiç.
Ata nuk dënuan asnjë krim të kryer nga serbët në Bosnjë dhe Kroaci, sepse Shesheli, kreu i partisë, ishte aktiv me ushtrinë e tij radikale në fushat e betejës.
– Ai mori pjesë në të me zemër dhe shpirt, dhe ndonjëherë edhe aty për aty. Kur Vuçiç mori pushtetin për dy vitet e para, ai u shtir sikur ishte progresiv, dhe pastaj e zuri padurimi i tij radikal, dhe në të gjitha planet e sollëm Partinë Radikale Serbe në pushtet. Epo, tani që një radikal pritet të pranojë gjenocidin kur Aleksandar Vuçiç njihet për adhurimin e Ratko Mladiçit dhe e ndryshoi emrin e bulevardit Zoran Đinđiç në Ratko Mladiç, është një pyetje e veçantë – thotë bashkëbiseduesi ynë.
Kemi të bëjmë me nacionalizëm ekstrem, shton ai, dhe urrejtje ndaj të gjithë popujve jo-serbë, veçanërisht ndaj kroatëve, përfshirë boshnjakët, një parti radikale dhe pjesëmarrëse në fushat e betejës në Bosnjë… “Dhe tani pyet pse Vuçiç nuk e njeh gjenocidin…”.
Prandaj, Vuçiç po i mbron serbët nga shndërrimi në një komb gjenocidal, dhe ai personalisht e shpiku se ata do të bëhen një komb gjenocidal, thotë Peshiç.
– Është shpikja më e zakonshme e një truri radikal. Epo, a nuk ishte vendimi që Wehrmacht gjerman kreu gjenocid kundër hebrenjve? Gjashtë milionë hebrenj u likuiduan në dhoma gazi dhe në mënyra të tjera, askujt nuk i shkoi ndërmend ta shpallte popullin gjerman gjenocidal… Përkundrazi, vetë Vuçiç i pëlqen aq shumë t’u bëjë lajka gjermanëve saqë u premtoi atyre nxjerrjen e litiumit në Serbi për nevojat e tyre për makina elektrike, sepse ata kanë konkurrencë të tmerrshme kineze që prodhon makina elektrike – thotë Vesna Peshiç.
– Nuk besoj se ai e ka bindur edhe këtu dikë për atë trillim për kombe gjenocidale sepse një gjë e tillë nuk ekziston. Prandaj, gjenocidi nuk kryhet nga radikalët dhe mbështetja e tyre intelektuale në universitet dhe më gjerë… Ne e dimë se kush janë ata, kështu që nuk do t’i përmendim emrat. Për shkak të kësaj, Rade Konstantinoviq tha se Serbia tjetër, e cila kundërshton luftërat dhe kryen krime, por jo në emër të popullit serb, por banditët Radikalë/Miloševiç, po agjëron gjithashtu – përfundon Vesna Pešić.
– Pse po e përsëris atë që të gjithë e dimë?, pyet ai.
– Sepse Srebrenica është gjithashtu rasti më i gjatë i propagandës dhe manipulimit të vazhdueshëm në Serbi, veçanërisht midis njerëzve në pushtet. Ajo që kemi parë vazhdimisht në tetë muajt e fundit ka qenë në skenë përgjithmonë kur bëhet fjalë për radikalët dhe nacionalistët: mohimi i fakteve është sporti i tyre i preferuar dhe mekanizmi i preferuar me ndihmën e të cilit ata sundojnë, me ndërprerje të shkurtra, për tre dekada e gjysmë të fundit – beson i intervistuari i Danas.
Pastaj ajo shpreh hezitim.
– Tani, shkalla e kësaj është aq e madhe sa unë, si një grua serbe nga Serbia, nuk di më si të flas për Srebrenicën, si të flas për të. Këtu është shndërruar në një pyetje leksikore, kur dikush dëshiron të të njohë më mirë dhe të kërkon të deklarosh diçka: BE, Kosovë, litium, Srebrenicë… – shpjegon Jovana Gligorijević.
Na kërkohet të themi se çfarë është “sipas meje”, shton ai.
– Epo, sipas mendimit tim, çdo diskutim në atë nivel subjektiv është i turpshëm dhe i pandershëm, sepse ka fakte objektive. Megjithatë, është natyra e regjimeve anormale, të mutuara, të zemërohen me faktet. Dhe kur ata zemërohen me faktet, fillon mohimi, propaganda, tallja dhe realiteti paralel. Nuk e di çfarë mund të bëjmë me këtë. Sepse rrëfimi për Srebrenicën nuk është i vetmi rreth të cilit thyhen shtizat. Për momentin, shoh vetëm një debat të përjetshëm me përshkallëzime të herëpashershme. Dhe debati zhvillohet rreth fakteve të provuara mirë, gjë që tregon thellësinë e irracionalitetit në të cilin jemi shtyrë – përfundon Jovana Gligorijević.
“Nacionalizmi është kashta e shpëtimit”
Aleksandar Vuçiç, në një përpjekje të dëshpëruar për të rifituar vlerësimin e tij, gjithmonë përdor nacionalizmin e rëndë si një fije shpëtimi. Kjo është arsyeja pse ai aktivizon gjenocidin e Srebrenicës, Thompsonin dhe Sheshelin. Varet nga data e përshtatshme që i caktohet – thotë regjisori Janko Baljak për Danas.
