Detet më të ngrohta mund të duken joshëse për not gjatë verës, por vala e fundit e të nxehtit detar në Mesdhe ka qenë aq intensive sa shkencëtarët kanë frikë se pasojat mund të jenë shkatërruese për ekosistemin detar. Temperaturat e sipërfaqes së detit rregullisht kapnin 30 gradë Celsius pranë brigjeve të Majorkës dhe gjetkë në fund të qershorit dhe fillim të korrikut, gjashtë deri në shtatë gradë mbi normalen. Kjo është ndoshta më e ngrohtë se pishina në qendrën tuaj lokale sportive, raporton BBC.
Vala më ekstreme e të nxehtit detar në Mesdheun perëndimor në këtë kohë të vitit
Sipas të dhënave në dispozicion, kjo është vala më ekstreme e të nxehtit detar në Mesdheun perëndimor e regjistruar deri më tani për këtë kohë të vitit, duke prekur pjesë të mëdha të detit për javë të tëra. Edhe pse sipërfaqja e detit tani po ftohet disi, shumë specie po e kanë të vështirë të tolerojnë një nxehtësi kaq të zgjatur dhe intensive, e cila mund të ketë pasoja edhe për popullatat e peshqve.
Për krahasim, shumica e pishinave në qendrat rekreative ngrohen në rreth 28 gradë Celsius, ndërsa pishinat e garave janë pak më të ftohta, midis 25 dhe 28 gradë. Pishinat e fëmijëve janë edhe më të ngrohta, me temperatura të rekomanduara nga 29 deri në 31 ose edhe 30 deri në 32 gradë për foshnjat.
Bakteret dhe algat e dëmshme po përhapen
Por temperaturat e këndshme fshehin edhe rreziqe. Në ujin e detit më të ngrohtë, i cili, ndryshe nga pishinat, nuk dezinfektohet me kimikate, bakteret dhe algat e dëmshme përhapen shumë më lehtë.
“Jemi të gjithë jashtëzakonisht të habitur dhe shumë të shqetësuar”
Edhe pse temperaturat prej 30 gradësh nuk janë më një risi në Mesdhe në fund të verës, ato janë jashtëzakonisht të rralla në qershor, sipas të dhënave nga shërbimi evropian i Kopernikut, organizatës Mercator Ocean International dhe matjeve në portet spanjolle.
“Ajo që është e ndryshme këtë vit është se temperaturat e detit prej 30 gradësh kanë mbërritur shumë më herët, që do të thotë se mund të presim një verë më të gjatë dhe më intensive”, tha Marta Marcos, një profesoreshë e asociuar në Universitetin e Ishujve Balearik në Spanjë. “Unë u rrita këtu dhe jemi mësuar me valët e të nxehtit, por këto ngjarje po bëhen më të shpeshta dhe intensive.”
“Jemi të gjithë jashtëzakonisht të befasuar nga shkalla e kësaj vale të nxehti detar”, shtoi Aida Alvera-Azcárate, një oqeanografe në Universitetin e Liège në Belgjikë. “Është shumë shqetësuese dhe kam frikë se do të përjetojmë situata të tilla gjithnjë e më shpesh në të ardhmen.”
Numri i ditëve me një sipërfaqe deti jashtëzakonisht të ngrohtë është trefishuar në 80 vitet e fundit.
Valët e të nxehtit detar po bëhen më të theksuara dhe më të gjata, ndërsa njerëzimi vazhdon të lëshojë gazra serrë që ngrohin planetin, kryesisht përmes djegies së qymyrit, naftës dhe gazit.
Sipas një studimi të publikuar këtë vit, numri i ditëve me temperatura jashtëzakonisht të ngrohta të sipërfaqes së detit është trefishuar gjatë 80 viteve të fundit. “Ngrohja globale është shkaku kryesor i valëve të nxehtësisë detare. Në të vërtetë ka të bëjë me transferimin e nxehtësisë nga atmosfera në oqean. Shumë e thjeshtë”, tha Marcos.
Deti Mesdhe është veçanërisht i prekshëm sepse, ashtu si një vaskë, thonë shkencëtarët, është i rrethuar nga toka dhe jo nga oqeani i hapur. Kjo e bën më të vështirë daljen e ujit dhe ngrohet më shpejt kur ajri është i ngrohtë, qielli është i kthjellët dhe erërat janë të dobëta, njësoj siç ndodhi në qershor.
“Mesdheu është një pikë e nxehtë e vërtetë për ndryshimet klimatike”
“Mesdheu është një vatër e vërtetë e ndryshimeve klimatike”, tha Karina von Schuckmann e Mercator Ocean International, një organizatë shkencore jofitimprurëse.
Nxehtësia arriti kulmin në fund të qershorit dhe fillim të korrikut, pas së cilës erëra më të forta lejuan që thellësitë më të ftohta të përziheshin me sipërfaqen e ngrohtë, duke ulur disi temperaturat. Pavarësisht kësaj, deti është ende më i ngrohtë se mesatarja dhe mund të ketë pasoja për jetën detare që ne ende nuk i dimë.
Për shumicën e organizmave, ekziston një kufi temperature mbi të cilën ata nuk mund të mbijetojnë, megjithëse kjo ndryshon ndjeshëm midis specieve dhe individëve. Megjithatë, organizmat detarë mund të vuajnë gjithashtu nga ekspozimi i zgjatur ndaj nxehtësisë që shteron rezervat e tyre të energjisë gjatë verës deri në atë pikë sa ata nuk mund të mbijetojnë më.
“Valët e të nxehtit detar po bëhen më të shpeshta dhe më të përhapura”
“Mbaj mend katër vjet më parë që po zhyteshim në shtator dhe gjetëm skeletet e shumë, shumë popullatave”, tha Emma Cebrian, një ekologe në Qendrën për Studime të Avancuara në Blanes, Spanjë.
Shtretërit e barit detar dhe livadhet e Posidonia-s në Mesdhe janë si pyje nënujore: shtëpi për qindra specie, ndërsa gjithashtu ruajnë dioksidin e karbonit që ngroh planetin. “Disa specie janë përshtatur mirë në Mesdheun tipik të ngrohtë, por shpesh nuk mund t’i rezistojnë kushteve ekstreme të valëve të nxehtësisë detare, të cilat po bëhen më të shpeshta dhe më të përhapura”, paralajmëroi Dr. Cebrian.
Nxehtësia mund të shkaktojë edhe të ashtuquajturat efekte subletale, fenomene ku organizmat kalojnë në një gjendje mbijetese dhe ndalojnë së riprodhuari. “Nëse fillojmë të shohim pasoja më serioze ekologjike, pothuajse me siguri do të ketë pasoja për njerëzit, siç është zvogëlimi i peshkimit”, paralajmëroi Dan Smale, një bashkëpunëtor i lartë kërkimor në Shoqatën e Biologjisë Detare në Plymouth.
“Kjo është vërtet alarmante”
“Do të duhet të presim dhe të shohim, por duke pasur parasysh sa të larta janë temperaturat në fillim të verës, kjo është vërtet alarmante. Ngrohja e shpejtë e Mesdheut është sinjali negativ në minierën e qymyrit për ndryshimet klimatike dhe ekosistemin detar”, thotë Smale.
Detet tepër të ngrohta mund të intensifikojnë më tej ngjarjet ekstreme të motit. Temperaturat më të larta nënkuptojnë gjithashtu më shumë avullim, gjë që rrit sasinë e lagështisë në atmosferë dhe mund të kontribuojë në reshje të dendura shiu. Nëse kushtet janë të përshtatshme, kjo mund të çojë në përmbytje shkatërruese, të tilla si ato në Libi në vitin 2023 dhe në Valencia në vitin 2024.
Përveç kësaj, detet më të ngrohta zvogëlojnë efektin ftohës që flladi i detit zakonisht u sjell banorëve bregdetarë. “Nëse një valë tjetër e nxehtësisë godet më vonë gjatë verës, jam i sigurt se do të jetë e tmerrshme”, përfundoi Marcos.
