Shumë anëtarë të elitës ruse kanë vdekur në mënyra të dyshimta dhe misterioze që nga fillimi i pushtimit të Ukrainës nga Rusia. Analistët thonë se arsyet janë komplekse, por edhe tipike për politikën e lartë ruse.
Edhe pse nuk ka një numër të saktë dhe të besueshëm për shkak të natyrës së mbyllur të Rusisë, sipas agjencive perëndimore dhe aktivistëve rusë, më shumë se 75 figura të rëndësishme nga qarqet politike, ushtarake dhe të biznesit të Rusisë vdiqën në rrethana të dyshimta ose të paqarta që nga fillimi i luftës në Ukrainë në shkurt 2022 deri në korrik 2025.
Këtu përfshiheshin oligarkë, politikanë, zyrtarë ushtarakë dhe njerëz të lidhur me strukturat shtetërore. Moska zyrtare i quajti vdekjet e tyre vetëvrasje, rënie nga dritaret, helmime aksidentale, atak në zemër ose vdekje të dhunshme në tragjedi familjare.
Ministri i Transportit u shkarkua dhe u gjet i vdekur shpejt
Rasti i fundit i tillë është vdekja e Roman Starovoit. Trupi i tij u gjet në lagjen Odintsovo të Moskës, ku jetojnë shumë anëtarë të elitës ruse. Mediat ruse raportuan se ai kreu vetëvrasje në një park me një armë që ia kishte dhënë Presidenti Putin.
Starovoit kishte qenë Ministër i Transportit që nga maji i vitit 2024, dhe para kësaj ai ishte Guvernator i Oblastit Kursk, të cilin forcat ukrainase e pushtuan në gusht të vitit 2024. Suksesi ushtarak i Kievit në rajon e kishte poshtëruar Rusinë. Starovoit u shkarkua nga posti i tij ministror pak para vetëvrasjes së tij.
Yevgeny Prigozhin vdiq në një aksident ajror dy muaj pasi nisi një rebelim kundër Presidentit Putin me ushtrinë e tij mercenare Wagner. Ai dhe njerëzit e tij luajtën një rol të rëndësishëm në vitin e parë të luftës në Ukrainë, por kur shprehën pakënaqësi me zhvillimin e luftës dhe nisën një fushatë ushtarake kundër Moskës, ishte e qartë se nuk do të zgjasnin shumë.
Lukoil ishte një nga kompanitë e pakta në Rusi që në fillim foli me turp kundër pushtimit të Ukrainës, duke shpjeguar se një luftë e tillë do ta dobësonte ekonominë. Presidenti i atij gjigandi të energjisë, Ravil Maganov, vdiq pasi dyshohet se ra nga dritarja e një spitali në Moskë.
Atmosferë frike dhe pasigurie
Oligarku Pavel Antov dhe Marina Jankina, drejtoreshë financiare e Distriktit Ushtarak Perëndimor, i dhanë fund jetës duke rënë nga dritarja. Vetëvrasja me varje u krye nga Sergej Protosenja, ish-drejtor ekzekutiv i Novatek, menaxher i lartë në Gazprom Aleksander Tyuljakov dhe Roman Malik, kolonel përgjegjës për mobilizimin.
Profesorët dhe analistët rusë që ikën në Perëndim kanë kryesisht frikë të komentojnë mbi këto vdekje me emrin e tyre. Por ata japin një aludim se ato janë rezultat i luftërave komplekse për pushtet, kontroll mbi burimet dhe largim të qartë dhe të shpejtë të kërcënimeve të mundshme ndaj regjimit.
E gjithë kjo prodhon një atmosferë shtesë frike dhe pasigurie brenda elitës, gjë që e forcon më tej kontrollin autoritar dhe i dekurajon ata nga kundërshtimi i regjimit. Në këtë kuptim, vdekjet e dyshimta shërbejnë gjithashtu si një paralajmërim për ata që mund të jenë disidentë ose një kërcënim.
Ukrainasit duan të përfitojnë nga këto raste
Profesori Jeffrey Winters, një shkencëtar politik në Universitetin e Illinois dhe autor i librit “Oligarkët”, është gjithashtu në të njëjtën rrugë, duke theksuar se është pothuajse e pamundur të vrasësh njerëz të pasur në Rusi pa një vendim shtetëror. “Këta janë miliarderë me truproja, me qasje në kujdesin më të mirë mjekësor, shoferë privatë, me të gjithë mbrojtjen më të mirë që mund të blihet me para”, tha ai.
“Nuk mund ta them me siguri, por duket logjike që ata po nxiten nga e njëjta dorë që i mundësoi të bëhen të pasur, me ndikim ose me pozicione të larta politike”, shtoi ai.
Ukraina i përdor të gjitha këto vdekje të dyshimta për të paralajmëruar për pakujdesinë dhe pandjeshmërinë e regjimit rus dhe për t’i shpjeguar Perëndimit kundër çfarë po luftojnë në të vërtetë ukrainasit. Këshilltari i presidentit ukrainas Mihajlo Podoljak tha se në Rusi, pabesia do të thotë vdekje.
Fiona Hill, një ish-këshilltare në Shtëpinë e Bardhë për Rusinë dhe një eksperte e shkëlqyer se si funksionon Kremlini, tha se jo të gjitha vdekjet duhet të vendosen nën të njëjtin emërues dhe të varrosen në teori konspirative, por nuk duhet të jetë çudi që një regjim jodemokratik nuk funksionon në mënyrë demokratike.
Në një intervistë me Guardian, Hill theksoi se ky është vetëm një segment i luftës së Rusisë me Perëndimin, e cila tashmë është duke u zhvilluar mirë.
“Rusia është forcuar si kundërshtare në mënyra që ndoshta nuk i kishim parashikuar plotësisht”, tha ajo. Helmimet, vrasjet, sulmet kibernetike, sabotimet dhe kërcënimet ndaj infrastrukturës janë vetëm pjesë e së njëjtës taktikë, përfundoi ajo.
Kishte vdekje të dyshimta edhe para pushtimit të Ukrainës
“Sindroma e vdekjes së papritur të rusëve me ndikim”, siç i quajti BBC këto raste vitin e kaluar, nuk filloi me pushtimin e Ukrainës. Edhe para pushtimit të Ukrainës, të paktën 38 vdekje të biznesmenëve që në një moment ishin pranë Kremlinit u shpjeguan si rrethana të pafat ose misterioze.
Rasti më i famshëm është ai i oligarkut Boris Berezovsky, i cili kreu vetëvrasje në shtëpinë e tij pranë Londrës. Pas hetimit, hetuesit britanikë thanë se nuk gjetën prova se bëhej fjalë për një vdekje të dhunshme, por shumë njerëz në fushën e rrjeteve sociale nuk e besuan këtë shpjegim.
Ashtu si shumë njerëz sot nuk besojnë se rusët me ndikim dhe të pasur janë kaq të pakujdesshëm ose mendërisht të paqëndrueshëm.
