Duke filluar nga 1 shtatori 2025, rusët mund të përballen me gjoba për kërkimin e qëllimshëm të të ashtuquajturës “përmbajtje ekstremiste” në internet – madje edhe me VPN.
Rusia po përgatitet të gjobisë njerëzit që kërkojnë përmbajtje të ndaluar në internet, edhe nëse përdorin një VPN për ta bërë këtë.
Ndryshimet e propozuara në Kodin Administrativ të vendit do të vendosin gjoba prej 3,000 deri në 5,000 rubla (rreth 35 deri në 60 dollarë) për “kërkime të qëllimshme” për materiale që qeveria i konsideron ekstremiste në internet.
Sipas Kommersant , ndryshimet synojnë gjithashtu promovimin e mjeteve të ngjashme me VPN-të. Reklamimi ose rekomandimi i softuerëve të tillë mund të rezultojë në gjoba të larta: deri në 80,000 rubla (900 dollarë) për individët, deri në 150,000 rubla për zyrtarët dhe deri në 500,000 rubla për kompanitë.
Gjithashtu, edhe pse gjobat aktualisht zbatohen për zhvilluesit ose ofruesit e VPN-ve, ekspertët paralajmërojnë se formulimi i paqartë mund të çojë në interpretime më të gjera.
“Nëse keni një VPN në telefonin tuaj, vetëm kjo mund të jetë e mjaftueshme për të shkaktuar një kontroll më të thellë”, tha Darbinyan, duke folur për The Moscow Times . “Përfundimisht, mund të shohim akuza penale për përdorimin e VPN pas vetëm një ose dy paralajmërimeve – si me ligjin për agjentët e huaj.”
Rregullat e reja pritet të hyjnë në fuqi më 1 shtator.
Grupet e të drejtave dixhitale thonë se ky veprim mund të kriminalizojë përdorimin e zakonshëm të internetit. Projekti i Lirive të Rrjetit e quajti atë “një taktikë djallëzore”, duke vënë në dukje se masat e censurës iu shtuan në heshtje një projektligji që fillimisht kishte për qëllim rregullimin e industrisë së transportit të mallrave. Ky projektligj kaloi leximin e parë në janar.
“Kjo metodë – futja e ideve represive në ligje të palidhura – është përdorur shumë herë më parë”, paralajmëroi grupi.
Deri më tani, rusët mund të ndëshkoheshin vetëm për përhapjen e përmbajtjes së ndaluar – jo thjesht për shikimin e saj. Por kjo mund të ndryshojë së shpejti.
“Kjo do të ishte hera e parë që ligji rus i mban njerëzit përgjegjës vetëm për atë që kërkojnë ose lexojnë në internet”, tha avokati Stanislav Seleznev në një koment për Forbes , i cili ishte i pari që raportoi ndryshimet.
Kritikët paralajmërojnë se gjuha e paqartë në projektligj mund t’i lejojë shtetit të ndjekë penalisht këdo që ka akses në mediat e opozitës, hetimet e pavarura apo edhe platformat e mediave sociale që janë bllokuar në Rusi.
Grupet e të drejtave dixhitale, të cituara nga The Moscow Times , thonë se termi “materiale ekstremiste” mund të zbatohet gjerësisht – jo vetëm për librat, muzikën ose faqet e internetit të ndaluara zyrtarisht nga Ministria e Drejtësisë, por edhe për përmbajtjen që shihet si inkurajuese e protestave, kritikuese e qeverisë ose mbështetëse e opozitës politike.
«Kjo mund të jetë një nga kohërat më të errëta për internetin rus», tha Sarkis Darbinyan, bashkëthemelues i grupit të të drejtave dixhitale Roskomsvoboda. «Duket sikur qeveria po lëviz drejt kriminalizimit edhe të konsumimit të përmbajtjes së ndaluar – njësoj si në Bjellorusi».
Sipas Darbinyan dhe ekspertëve të tjerë, ndryshimet e ardhshme mund të shkojnë më tej, me burgim vetëm për të pasur aplikacione ose abonime të caktuara në telefonin tuaj.
Ajo që konsiderohet “ekstremizëm” në Rusi përfshin përdorimin e simboleve të organizatave të ndaluara, justifikimin e terrorizmit, thirrjen për protesta, kritikimin e presidentit ose ushtrisë, apo edhe bllokimin e proceseve zgjedhore – të gjitha këto kanë çuar në arrestime në vitet e fundit.
Gjykatat gjithashtu i kanë etiketuar komentet negative në lidhje me policinë, agjentët e FSB-së dhe ligjvënësit si gjuhë ekstremiste. Kritikët paralajmërojnë se këto rregulla mund të përdoren lehtësisht për të ndëshkuar disidencën ose gazetarinë e pavarur.
Avokatët e të drejtave të njeriut thonë se do të jetë e vështirë të provohet se një person ka aksesuar me vetëdije përmbajtje ekstremiste, por meqenëse këto janë vepra të lehta penale, policia dhe gjyqtarët mund të mos shqetësohen me prova të forta.
«Kjo ka të bëjë me frikën dhe kontrollin», tha një avokat, i cili kërkoi që The Moscow Times të mos identifikohej. «Kjo u jep autoriteteve një mjet të ri për të ndëshkuar njerëzit për atë që shikojnë, lexojnë ose ndajnë në internet».
