“Presidentja Vjosa Osmani sigurisht që ka nevojë për mbështetjen e bashkësisë ndërkombëtare, veçanërisht të Amerikës, në fushatën për rizgjedhjen e presidentes së Kosovës. Ajo kujdeset shumë që të pozicionohet si një aleate lokale e administratës Trump. Kjo histori rreth ndërhyrjes së supozuar të fundit të Trump në Kosovë është një mënyrë që Osmani të fitojë pëlqimin e qarqeve pro-Trump në Amerikë dhe të fitojë vëmendjen dhe mbështetjen e tyre”, tha për Danas Rada Trajkoviq, presidente e organizatës joqeveritare Lëvizja Evropiane e Serbëve nga Kosova.
* Po thua që ai po e promovon atë histori për arsye personale?
Ajo po punon gjithashtu për aktivizimin e lobit shqiptar në Amerikë dhe sigurimin e mbështetjes së saj si një “kandidate pro-amerikane”, veçanërisht pasi mbështetja e saj në Kosovë ende varet nga Kurti, me të cilin ajo ka një marrëdhënie komplekse dhe i cili nuk ka një histori të mirë me administratën e mëparshme Trump. Dy të tretat e parlamentit, duke përfshirë përfaqësuesit e DSK-së, AAK-së, PDK-së si dhe Vetëvendosjen e Kurtit, janë të nevojshme për rizgjedhjen e Osmanit, por Vetëvendosja është një mbështetje e pasigurt.
Nuk besoj në veprimet jotransparente të Serbisë
Deri më tani, asnjë institucion ndërkombëtar relevant, qoftë NATO, KFOR, BE apo Departamenti i Shtetit i SHBA-së, nuk ka paraqitur prova që do të mbështesnin pohimin se Serbia ishte në përgatitje serioze ushtarake për një konflikt me Kosovën në vitin 2025?
Ushtria serbe ka marrëdhënie të shkëlqyera me NATO-n dhe KFOR-in dhe nuk besoj se do të ishte e gatshme për surpriza – veçanërisht në formën e ndonjë ndërhyrjeje pa një “dritë jeshile” nga dikush nga bashkësia ndërkombëtare, pra nga NATO. Plane të tilla, nëse do të ekzistonin, do të ishin rezultat i marrëveshjeve jotransparente të padisponueshme për publikun – dhe nuk besoj në ekzistencën e planeve të tilla.
Por Presidenti Amerikan Donald Trump pohoi gjithashtu se ai parandaloi konflikte të reja në Kosovë, a është kjo një përgatitje për një marrëveshje të re në Uashington dhe çfarë mund të përmbajë ajo?
Presidenti Trump tashmë e ka Marrëveshjen e Uashingtonit si bazë të nismës së tij diplomatike në Kosovë. Kjo marrëveshje ka dy elementë shumë të rëndësishëm, përkatësisht: 1. statusin e serbëve dhe të KOS-it në Kosovë dhe 2. relaksimin e shkëmbimit dhe bashkëpunimit ekonomik, si dhe zgjidhje të qëndrueshme ekonomike dhe energjetike për Gazivoden dhe Trepçën – të cilat ndodhen pjesërisht në territorin e Kosovës dhe pjesërisht në pjesën tjetër të territorit të Serbisë.
Presidenti Trump e sheh saktë të ardhmen e rajonit përmes menaxhimit të përbashkët të projekteve si Gazivoda dhe Trepça, si dhe investimeve në lidhjen e Prishtinës dhe Beogradit përmes transportit ajror dhe hekurudhor. Dhe jam veçanërisht i kënaqur me angazhimin e vazhdueshëm të kësaj administrate ndaj multietnicitetit të Kosovës dhe mbrojtjes së të drejtave dhe trashëgimisë kulturore të komunitetit serb. Kjo u demonstrua nga vizita e fundit e zyrtarit të lartë të Byrosë së Çështjeve Evropiane dhe Euroaziatike të Departamentit të Shtetit, Brendan Hanrahan, në manastirin e Graçanicës gjatë vizitës së tij të parë në Kosovë.
Serbët e Kosovës kanë pranuar një rol që shkakton antagonizëm midis elektoratit në Serbinë qendrore.
Pyetja është pse Vuçiç do të ndihej rehat me një konflikt të ri në Ballkan, tani që ka gjëra të tjera për t’u shqetësuar dhe nuk është shumë i interesuar për serbët në Kosovë?
Të papërgjegjshmit midis nesh që nuk e shohin kontekstin historik të veprimeve të tyre në shumë mënyra shkaktojnë neveri ndaj serbëve në Kosovë, por kjo nuk do të thotë që opinioni publik serb ka zhvilluar mosinteres për Kosovën si një territor që është padyshim i rëndësishëm për identitetin tonë.
Pra, për fat të keq, ne mund të mbështetemi vetëm në mençurinë e bashkësisë ndërkombëtare, gjë që shpresoj se do të jetë e tillë.
*A nuk kontribuan serbet me Kosoven dhe Kosova ne nje qendrim te tille ndaj tyre?
Serbët nga Kosova, për fat të keq, kanë pranuar një rol që shkakton antagonizëm midis elektoratit në Serbinë qendrore. Sot, shumë nga njerëzit tanë po mbushin të ashtuquajturin Çaciland së bashku me paramilitarët e Radoiciçit, të cilët janë të gatshëm të merren me studentët për hir të mbrojtjes së regjimit që i krijoi ata. Disa nga serbët nga Kosova janë gjithashtu të gatshëm të votojnë në zgjedhje në të gjithë Serbinë si votues të rremë vendas, siç thonë disa, për shembull, në Kosjeriç.
A prisni një përfshirje më intensive të SHBA-së në negociatat midis Serbisë dhe Kosovës, të cilat ngecën pas Banjskës?
Fatkeqësisht, BE-ja nuk ka forcën ose autoritetin për të vazhduar negociatat. Dhe Presidenti Trump nuk e ka zakon ta “ndjekë” BE-në gjithsesi, por dëshiron të marrë drejtimin dhe të përcaktojë ritmin e negociatave. Unë besoj se ai me siguri do të fillojë bisedimet për Bosnjën dhe Kosovën.
Fakti është se Kryeministri Kurti po humbet ndikimin te një pjesë e bashkësisë ndërkombëtare dhe po bëhet më shumë pjesë e problemit sesa pjesë e zgjidhjes. Sigurisht, ideologjia e tij është një përparësi për të, gjë që e bën atë të mos jetë i gatshëm për kompromis dhe të painteresuar në forcimin fillestar të institucioneve dhe pavarësisë së tyre, siç është, për shembull, institucioni i sundimit të ligjit që keqpërdoret rregullisht për qëllime etno-nacionaliste.
Ka njëfarë suksesi me votuesit – por ky sukses është jetëshkurtër sepse nëse nuk ka reforma origjinale dhe përparim ekonomik, tërheqja e vëmendjes ndaj nacionalizmit do të provojë të jetë një strategji politike edhe më transparente dhe cinike.
