Sipas dokumentit në të cilin Capital kishte qasje, i cili mbërriti nga adresa zyrtare e email-it të Agjencisë për Teknologjitë e Informacionit dhe Komunikimit të Republikës Srpska, është duke u punuar mbi pyetësorin “hartëzimi i burimeve dhe vlerësimi i nevojave të bashkëpunimit me rajonin e Nizhny Novgorod në Federatën Ruse në fushën e teknologjive të informacionit dhe komunikimit”.
Prandaj, është një kërkesë nga biznesmenët rusë në fushën e teknologjive të informacionit dhe komunikimit të cilët duan të shmangin sanksionet evropiane dhe përmes RS-së, pra Bosnjës dhe Hercegovinës, të plasojnë produktet e tyre në tregje të tjera, duke përdorur rrugë alternative, duke anashkaluar doganat, pagesat përmes bankave vendase, me përdorimin e kapaciteteve ekonomike vendase, pastaj kriptovalutat dhe “opsione” të tjera që mund të anashkalojnë kontrollet dhe sanksionet e BE-së.
Që në fillim të pyetësorit, kërkohet përkufizimi i mekanizmave të anashkalimit të sanksioneve, d.m.th. ngre pyetjen se çfarë strukturash ligjore ofron RS për regjistrimin e kompanive ruse të TIK-ut dhe nëse ka rrugë të ndërmjetme për eksport në Bashkimin Evropian, për shembull, nëpërmjet Serbisë dhe Turqisë.
Investitorët rusë në këtë fushë janë hapur të interesuar nëse RS garanton mbrojtje ligjore kundër sanksioneve dytësore të BE-së dhe nëse ka marrëveshje të nënshkruara për mbrojtjen e investimeve midis Rusisë dhe BiH ose RS. Ndër çështjet më problematike është nëse janë të disponueshme “kanale financiare jashtë BE-së, siç janë bankat kineze dhe arabe”, si dhe nëse RS pranon kriptovaluta për transaksione investimi dhe nëse ekziston mundësia e zhdoganimit të pavarur nga BE-ja.
“A ka RS marrëveshje të tregtisë së lirë me vende jashtë rrethit të sanksioneve të BE-së, si Kina, Egjipti dhe India, cilat rrugë të sigurta propozohen për shpërndarje në BE (për shembull nëpërmjet Serbisë dhe Hungarisë). A ekziston një sistem elektronik i zhdoganimit i pavarur nga platforma e BE-së”, thuhet në pyetësor, dhe ata kërkojnë “garanci nga RS në rast se eksportet bllokohen nga BE”, dhe pyesin për ekzistencën e tregjeve rezervë, aziatike ose BRICS për diversifikim urgjent.
Në këtë dokument kërkohen specifikime të tjera të ndryshme, tipike për interesat e investitorëve, duke filluar nga përmbushja e standardeve teknike, mbulimi i rrjetit optik, shpejtësia e internetit dhe pasqyrimi i infrastrukturës ekzistuese, pajisjet e kapaciteteve tregtare dhe laboratorike deri te mundësia e bashkëpunimit, shkëmbimit të personelit dhe arsimit.
Investitorët rusë janë gjithashtu të interesuar për kohën mesatare të regjistrimit të patentave për kompanitë e huaja dhe nëse ekziston një procedurë e përshpejtuar për inovacionet në TIK.
Një pyetje e veçantë ka të bëjë me faktin nëse licencat ruse të softuerëve njihen në RS.
Në seksionin që lidhet me logjistikën dhe mekanizmat financiarë, rrugët e transaksionit kërkojnë një listë të bankave në Republikën Srpska që ofrojnë kanale pagese “rezistente ndaj sanksioneve”, dhe nëse ka mbështetje për kriptovalutat në biznes, për shembull stablecoin-et. Për tranzitin e mallrave, ata pyetën nëse kishte rrugë alternative për eksport në Afrikë, përsëri nëpërmjet Serbisë dhe Turqisë.
Ky pyetësor potencialisht hap një rrezik serioz reagimi nga Bashkimi Evropian, pasi përmban pyetje që mund të interpretohen si një kërkim aktiv për një mënyrë për të anashkaluar sanksionet zyrtare kundër Rusisë.
Aktivitete të tilla, nëse interpretohen si mbështetje institucionale për shkeljen e sanksioneve, mund të çojnë në pasoja të mëdha politike dhe ekonomike, duke përfshirë mundësinë e futjes së masave kundër RS ose BiH, dhe ngadalësimin e rrugës evropiane, sipas ekspertëve me të cilët biseduam.
Agjencia e TIK-ut mohon çdo lidhje me këtë pyetësor dhe pretendon se nuk është përgjegjësi e tyre, edhe pse pyetësori iu dërgua institucioneve të shumta nga adresa e tyre zyrtare.
“Asgjë në pyetjet tuaja nuk bie brenda kompetencës së agjencisë, kështu që ajo nuk ka vepruar kurrë mbi sa më sipër. Nga hetimi juaj është e qartë se dikush në emër të agjencisë është paraqitur si person që kryen aktivitetet e lartpërmendura”, tha Agjencia për TIK.
Ata theksuan se besojnë se kjo dëmton reputacionin e Agjencisë për TIK dhe Qeverisë së RS-së në përpjekjet e bëra për t’u bashkuar me iniciativat, programet dhe instrumentet e BE-së.
“Agjencia për TIK RS aktualisht po organizon punën e 10 këshillave sektoriale operative që përfshijnë akademinë dhe institucionet për qasje në iniciativat, programet dhe instrumentet e përmendura të BE-së”, theksoi TIK RS.
Rastësisht, në vitin 2018, Republika Srpska filloi bashkëpunimin me Oblastin e Nizhny Novgorod në Federatën Ruse, gjë që çoi në një sërë vizitash nga përfaqësues të Qeverisë së RS-së, veçanërisht nga Ministria e Energjisë dhe Minierave, por edhe vizita reciproke.
Që atëherë e deri më sot, autoritetet janë mburrur vazhdimisht se kanë zbatuar shumë aktivitete në sfera të ndryshme të jetës dhe se Qeveria e RS-së e sheh bashkëpunimin me Rusinë si një kurs veprimi prioritar dhe një potencial të madh.
Tre vjet më parë, delegacioni i Bankës së Investimeve dhe Zhvillimit të RS (IRBRS) prezantoi profilin e investimeve të entitetit para investitorëve potencialë rusë. Më shumë se 20 kompani nga zona janë të interesuara të investojnë në sektorë të tillë si energjia, industria e drurit, përpunimi i metaleve, industria ushqimore dhe sektori i IT-së.
