Një diplomat veteran tre dite para samitit Trump-Putin tregoi se ai eshte amatoresk dhe i motivuar politikisht
Një samit i organizuar me nxitim midis Presidentit Donald Trump dhe Vladimir Putin është caktuar për 15 gusht, në Alaska, ku të dy udhëheqësit do të diskutojnë një marrëveshje paqeje midis Rusisë dhe Ukrainës. Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky nuk do të marrë pjesë, përveç një ndryshimi të minutës së fundit.
Redaktorja e politikës e “The Conversation”, Naomi Schalit, intervistoi diplomatin e vjetër Donald Heflin, i cili tani jep mësim në Shkollën Fletcher të Universitetit Tufts, për të marrë perspektivën e tij mbi takimin jokonvencional dhe pse ka të ngjarë që ai të prodhojë, siç thotë ai, një fotografi dhe një deklaratë, por jo një marrëveshje paqeje. Kjo interviste u realizua tre dite para Samitit.
TC: Si mbarojnë luftërat?
DH: Luftërat mbarojnë për tre arsye. Njëra është se të dyja palët lodhen dhe vendosin të bëjnë paqe. E dyta, e cila është më e zakonshme: njëra palë lodhet dhe ngre dorën dhe thotë: “Po, ne jemi gati të ulemi në tryezën e paqes”.
Dhe pastaj e treta është — e kemi parë këtë të ndodhë në Lindjen e Mesme — forca të jashtme si SHBA-ja ose Evropa vijnë dhe thonë: “Mjaft. Po imponojmë vullnetin tonë nga jashtë. Ju ndalojeni këtë.”
Ajo që kemi parë në situatën Rusi-Ukrainë është se asnjëra palë nuk ka treguar një gatishmëri të vërtetë për t’u ulur në tryezën e bisedimeve dhe për të hequr dorë nga territori.
Pra, luftimet vazhdojnë. Dhe roli që Trump dhe administrata e tij po luajnë tani është ajo mundësia e tretë, një fuqi e jashtme hyn dhe thotë: “Mjaft”.
Tani duhet ta shikoni Rusinë. Rusia është ndoshta një ish-superfuqi, por një fuqi, dhe ka armë bërthamore dhe një ushtri të madhe. Ky nuk është ndonjë vend i vogël i Lindjes së Mesme që Shtetet e Bashkuara mund ta dominojnë plotësisht. Ata janë pothuajse një koleg. Pra, a mund t’u imponosh vërtet vullnetin tënd dhe t’i bësh të ulen seriozisht në tryezën e konferencave nëse nuk duan? Dyshoj pak.
Një bluzë me portrete të Vladimir Putin dhe Donald Trump në ekspozitë në një dyqan dhuratash në Moskë, Rusi, 16 maj 2025. EPA/MAXIM SHIPENKOV
TC: Si përshtatet ky takim i ardhshëm Trump-Putin në historinë e negociatave të paqes?
DH: Analogjia që shumë njerëz po përdorin është Konferenca e Mynihut në vitin 1938, ku Britania e Madhe u takua me Gjermaninë e Hitlerit. Nuk më pëlqen të bëj krahasime me nazizmin apo Gjermaninë e Hitlerit. Ata njerëz filluan Luftën e Dytë Botërore dhe kryen Holokaustin dhe vranë 30 ose 40 milionë njerëz. Është e vështirë të krahasosh diçka me këtë.
Por në terma diplomatikë, kthehemi në vitin 1938. Gjermania tha: “Dëgjoni, të gjithë këta qytetarë gjermanë jetojnë në këtë vend të ri të Çekosllovakisë. Ata nuk po trajtohen siç duhet. Ne duam që ata të bëhen pjesë e Gjermanisë.” Dhe ata ishin gati të pushtonin.
“Historia do të na tregonte se mundësitë për një paqe të qëndrueshme që do të dalë nga ky samit janë mjaft të ulëta.”
Çekosllovakia nuk ishte atje. Kjo ishte një paqe e imponuar ndaj tyre.
Dhe sigurisht, brenda një ose dy vitesh, Gjermania tha: “Jo, ne duam të gjithë Çekosllovakinë. Dhe, PS, ne duam Poloninë.” Dhe kështu filloi Lufta e Dytë Botërore.
TC: A mund t’i shpjegoni më hollësisht krahasimet?
DH: Çekosllovakia nuk ishte në tryezë. Ukraina nuk është në tryezë.
Përsëri, nuk jam i sigurt nëse dua ta krahasoj Putinin me Hitlerin, por ai është një president autoritar dhe i fortë me një ushtri të madhe.
Çekosllovakisë iu dhanë garanci sigurie, të cilat nuk u respektuan. Perëndimi i dha Ukrainës garanci sigurie kur ky vend hoqi dorë nga armët e tij bërthamore në vitin 1994. Ne u thamë atyre: “Nëse do të jeni të guximshëm dhe do të hiqni dorë nga armët tuaja bërthamore, ne do të sigurohemi që të mos pushtoheni kurrë”. Dhe ata janë pushtuar dy herë që atëherë, në vitin 2014 dhe 2022. Perëndimi nuk ndërmori asnjë hap përpara.
Pra, historia do të na tregonte se mundësitë për një paqe të qëndrueshme që do të dalë nga ky samit janë mjaft të ulëta.
TC: Çfarë lloj ekspertize kërkohet në negocimin e një marrëveshjeje paqeje?
DH: Ja çfarë ndodh zakonisht në shumicën e vendeve që kanë një politikë të jashtme ose një institucion të madh sigurie kombëtare, madje edhe në disa vende më të vogla.
Udhëheqësit politikë dalin me qëllimin e tyre politik, atë që duan të arrijnë.
Dhe pastaj u thonë nëpunësve civilë të karrierës, oficerëve të shërbimit të jashtëm dhe ushtarakëve: “Kjo është ajo që duam të arrijmë në tryezën e negociatave. Si ta bëjmë këtë?”
Dhe pastaj ekspertët thonë: “Oh, ne bëjmë këtë dhe atë, dhe do të caktojmë staf për ta zgjidhur. Do të punojmë me homologët tanë rusë dhe do të përpiqemi t’i ngushtojmë çështjet, dhe do të dalim me numra dhe harta.”
Me gjithë zëvendësimin e personelit që nga inaugurimi, SHBA-të jo vetëm që kanë një grup të ri të emëruarish politikë – duke përfshirë disa, si Marco Rubio, të cilët, në përgjithësi, e dinë se çfarë po bëjnë në aspektin e sigurisë kombëtare – por edhe shumë që nuk e dinë se çfarë po bëjnë. Ata gjithashtu kanë shkarkuar nivelin e lartë të nëpunësve civilë dhe zyrtarëve të shërbimit të jashtëm, dhe shumë nga nivelet e mesme po largohen, kështu që kjo ekspertizë nuk është aty.
TC: Si do të jetë kjo problem kur Trump të takohet me Putinin?
DH: Ke dy udhëheqës të dy vendeve të mëdha si ky, ata zakonisht nuk takohen me njoftim disa ditësh. Do të ishte një krizë e vërtetë.
Ky takim mund të ndodhë pas dy ose tre javësh, po aq lehtë sa mund të ndodhë këtë javë.
Dhe nëse kjo do të ndodhte, do të kishit një shans për t’u përgatitur. Do të kishit një shans për të marrë të gjitha llojet e dokumenteve para pjesëmarrësve amerikanë. Do të takoheshit me homologët tuaj rusë. Do të takoheshit me homologët tuaj ukrainas, ndoshta me disa nga vendet e Evropës Perëndimore. Dhe kur të dyja palët të uleshin në tryezë, do të ishte shumë profesionale.
Ata do të kishin përpara tyre dokumente informuese shumë të ngjashme. Çështjet do të ngushtoheshin.
Asgjë nga këto nuk do të ndodhë në Alaskë. Do të jenë dy udhëheqës politikë që do të takohen dhe do të vendosin për gjëra, shpesh të nxitur nga konsiderata politike, por pa asnjë ide të vërtetë nëse ato mund të zbatohen vërtet ose si mund të zbatohen.
TC: A mund të zbatohet një marrëveshje paqeje?
DH: Përsëri, situata është disi e përndjekur nga fakti që Perëndimi nuk i ka zbatuar kurrë garancitë e sigurisë të premtuara në vitin 1994. Kështu që nuk jam i sigurt se sa mirë mund të zbatohet kjo.
Historikisht, Rusia dhe Ukraina kanë qenë gjithmonë të lidhura, dhe ky është problemi. Cili është qëllimi i Putinit? A do të hiqte dorë nga Krimea? Jo. A do të hiqte dorë nga pjesa e Ukrainës lindore që de facto ishte pushtuar nga Rusia para se të fillonte kjo luftë? Ndoshta jo. A do të hiqte dorë nga ajo që kanë fituar që atëherë? Në rregull, ndoshta.
Atëherë le të vendosemi në vendin e Ukrainës. A do të duan të heqin dorë nga Krimea? Ata thonë, “Jo”. A duan të heqin dorë nga ndonjë pjesë lindore e vendit? Ata thonë, “Jo”.
TC: Jam kurioz të di se çfarë thonë kolegët tuaj në botën diplomatike për këtë takim të ardhshëm.
DH: Njerëzit që e kuptojnë procesin e diplomacisë mendojnë se kjo është shumë amatoreske dhe nuk ka gjasa të japë rezultate reale që janë të zbatueshme. Do të japë një lloj deklarate dhe një foto të Trump dhe Putin duke shtrënguar duart. Do të ketë njerëz që besojnë se kjo do ta zgjidhë problemin. Nuk do ta zgjidhë.
