Demonstratat masive antiqeveritare, të cilat filluan në Serbi më shumë se dhjetë muaj më parë, kanë pushuar së qeni vetëm pakënaqësi studentore me regjimin.
Ngjarjet e marsit në Beograd, ku qindra mijëra njerëz u mblodhën në qendër të qytetit dhe ku policia përdori mjete për të shpërndarë turmën të pazakonta për demonstrata paqësore (të ashtuquajturit top me zë), treguan se protestuan të gjitha klasat shoqërore dhe të gjitha grupmoshat, shkruan Igor Psheničnikov, një politolog, për të përjavshmen Zvezda të Ministrisë së Mbrojtjes Ruse.
Në ditët e fundit, atmosfera protestë është intensifikuar – është bërë më e fortë dhe më e egër. Epiqendrat janë Beogradi, Novi Sadi dhe Valjeva, vëren autori i artikullit.
Sulme kryhen ndaj zyrave përfaqësuese të Partisë Progresive Serbe në pushtet, të cilën qytetarët e quajnë “strukturë mafioze” dhe udhëheqësin e saj, Presidentin Aleksandar Vuçiç, një “tradhtar të madh”.
Vëzhguesit politikë jashtë vendit nuk arrijnë të përcaktojnë “ngjyrën” e këtyre ngjarjeve. Autoritetet i quajnë ato “Revolucioni me Ngjyra”, i cili dyshohet se është frymëzuar nga Perëndimi. Megjithatë, shton Psheničnikov, përfaqësuesit e mëparshëm të Beogradit zyrtar u lanë të kuptoheshin partnerëve të tyre perëndimorë se Moska ishte pas trazirave.
Pse ngjarjet në Serbi nuk duhet të quhen një “revolucion me ngjyra” ose një skenar i “Maidanit”?, pyet autori dhe shton: Këto protesta nuk janë një përsëritje e skenarit ukrainas, dhe aq më pak një provokim nga i gjithëpushtetshmi George Soros. A mund të flasim vërtet për organizatën e Sorosit, kur Ana Brnabić – me origjinë nga një familje e njohur “Soros” dhe një lezbike e hapur – i quajti protestuesit “banditë” më 17 gusht?
Ai kujton se Brnabić, ish-kryeministrja, të cilën Vučić e emëroi në atë pozicion, dhe tani, siç pohon ai, kryeson Kuvendin vetëm sepse shërben si një lloj “bilete” për Vučić-in drejt “borgjezisë evropiane”.
Në realitet, ajo që po ndodh aktualisht në Serbi është një protestë e brendshme, nga thellësitë e popullit serb – kundër, siç thonë ata, korrupsionit total. Njerëzit po protestojnë kundër sjelljes arrogante të elitës së mbledhur rreth Vuçiçit, të cilët po pasurohen në kurriz të arkës së shtetit.
“Mbretërit dhe Lakra”
Sjellja e Aleksandar Vuçiçit i ngjan stilit të jetës së një diktatori nga një “republikë bananeje”, siç e përshkruan O’Henry (shkrimtari amerikan William Sidney Porter, i njohur me pseudonimin O. Henry) në tregimin e tij “Mbretërit dhe Lakra”, ku populli jeton në varfëri ekstreme dhe elita sunduese përbëhet nga hajdutë, beson politologu rus.
Nëse i dëgjon serbët e zakonshëm, shton ai, ata protestojnë kundër nënshtrimit të vendit të tyre ndaj interesave të korporatave transnacionale, kontrollit politik të SHBA-së dhe Evropës, si dhe kundër dorëzimit të burimeve kombëtare për përdorim të pakufizuar nga kompanitë perëndimore.
Kjo, beson Pšeničnikov, është thelbi i konfliktit të brendshëm në Serbi.
Dobësia e protestuesve
Dobësia e demonstruesve, sipas politologut rus, qëndron në faktin se protesta e tyre spontane popullore mund të përdoret (ose ndoshta po përdoret tashmë?) në Bruksel për të zëvendësuar Aleksandar Vuçiçin në një moment të përshtatshëm – në përgjigje të kërkesave që dëgjohen nga rruga. Do të ishte e dobishme të dihej se kë do t’u propozojë Perëndimi serbëve si zëvendësim.
Lind pyetja: ku janë udhëheqësit e protestave në rrugë dhe pse nuk dalin me një kërkesë të qartë për t’u takuar me presidentin dhe për të paraqitur pikëpamjet e tyre ballë për ballë?
Por pikërisht kjo është çështja – ky rebelim popullor, thotë ai, i bindet rregullave natyrore, të njohura nga pak veta.
Protesta, në fakt, nuk ka një udhëheqës të përcaktuar qartë. Njerëzit, veçanërisht të rinjtë, udhëhiqen nga indinjata dhe urrejtja ndaj grabitjes së dukshme të shtetit dhe tradhtisë kombëtare, e njohur në heqjen dorë de facto nga Kosova për hir të hyrjes së Serbisë në BE, si dhe në dorëzimin e pasurisë kombëtare nën kontrollin e korporatave transnacionale. Forca lëvizëse e protestave aktuale është kupa e tejmbushur e durimit të njerëzve, jo “banditët” që gjoja janë punësuar nga Sorosi.
Tek të rinjtë, kjo indinjatë manifestohet si nevoja për të dalë në rrugë dhe për të bërtitur slogane anti-regjim me gjithë shpirt. Vende të përshtatshme për këtë janë bërë garat sportive, ku tifozët brohorasin slogane kundër presidentit nga tribunat deri në lodhje dhe shprehin mbështetjen e tyre për Rusinë dhe vëllazërinë serbo-ruse.
Si do të largohet Vuçiç dhe a do të largohet?
Nuk mund ta përjashtojmë mundësinë që presidenti aktual i Serbisë të përballet me fatin e Anastasio Somoza Debayle – diktatorit nikaraguanas dhe të fundit të familjes Somos, e cila praktikisht sundoi Nikaraguanë që nga viti 1934 me mbështetjen e plotë të SHBA-së.
Për themeluesin e “dinastisë presidenciale”, Anastasio Somoza Garcia, Presidenti i SHBA-së Franklin D. Roosevelt tha dikur: “Somoza mund të jetë bir kurve, por ai është djali ynë i kurvës”.
I njëjti vlerësim mund të zbatohej edhe për të fundit të dinastisë Somoza, të cilin SHBA-ja gjithashtu e mbështeti, por nuk e ndihmoi kur u bë e qartë se një kryengritje kombëtare nën udhëheqjen e sandinistëve ishte e sigurt se do të fitonte.
Ndërrimi i pushtetit në Nikaragua ndodhi në vitin 1979 dhe hyri në histori si Revolucioni Sandinist.
Një gjë tjetër është se Uashingtoni bëri llogaritjet e gabuara dhe dështoi ta sillte kandidatin e tij në pushtet në Nikaragua. Sandinistët rezultuan më të mençur dhe më të fortë, pavarësisht pushtetit amerikan – njësoj si “luftëtarët me mjekër” të udhëhequr nga Fidel Castro në vitin 1959 në Kubë.
Askush nuk mund të parashikojë se çfarë do të ndodhë në Serbi. Por gjithçka tregon se numërimi mbrapsht ka filluar tashmë për Vuçiçin personalisht.
Aleksandar Vuçiq dhe taktikat e represionit
Aleksandar Vuçiç e kupton në mënyrë të përkryer rrezikun personal që e kërcënon – jo regjimin, por atë personalisht – dhe kërcënoi me represion edhe më të fortë. Duke iu drejtuar kombit, ai i cilësoi veprimet e protestuesve si “terrorizëm”.
Hapat e tij të mëtejshëm priteshin. Vuçiç paralajmëroi se, gjoja, “banditët” (siç i quan ai pjesëmarrësit në protestë) “së shpejti do të fillojnë të vrasin në rrugë”, duke e bërë të qartë se forcat e sigurisë nuk kanë arsye të tërhiqen.
Është paradoksale që, në vend që të hyjë në dialog me qytetarët e tij me qëllim uljen e tensionit, Vuçiç po provokon vetë trazira.
Situata është e tillë që çdo shtrëngim i masave policore do të provokojë automatikisht një reagim nga populli. Kjo mund t’i japë Presidentit Vuçiç jo vetëm një bazë ligjore, por edhe morale për të futur një gjendje të jashtëzakonshme – megjithëse autoritetet aktualisht pretendojnë se një skenar i tillë nuk po merret në konsideratë.
Por nëse Vuçiç flet publikisht për diçka, kjo do të thotë që ideja është tashmë në fazën e shqyrtimit.
Biletë për në Titanik
Në Sheshin Smolensk, ku ndodhet Ministria e Punëve të Jashtme e Rusisë, duket se ata po “lëkunden në linjën e Presidentit të Serbisë”.
Ne nuk pretendojmë se politika e jashtme ruse është plotësisht e nënshtruar ndaj raporteve nga ambasada në Beograd dhe zyra e Presidentit Vuçiç. Por në shikim të parë duket sikur Rusia po shmang qëllimisht edhe aludimin më të vogël të ndërhyrjes në punët e brendshme të Serbisë. Megjithatë, ky përmbajtje tashmë e ka kaluar vijën përtej së cilës kërcënohen edhe interesat tona.
Për shkak të qëndrimit të saj pasiv ndaj punëve të brendshme të fqinjëve dhe kombeve të afërta, Rusia e ka humbur tashmë Armeninë. Ne pothuajse e kemi humbur Gjeorgjinë – një vend me të cilin kemi jetuar në të njëjtin shtet që nga viti 1801, dhe i cili, për fat të mirë, më në fund e kuptoi se gjatë 30 viteve të fundit është përpjekur të blejë një biletë për Titanikun që po fundoset, thekson autori i analizës së revistës Zvezda.
Tani po i ndjekim ngjarjet në Moldavi dhe, si rezultat, ky vend i rëndësishëm për ne ka ardhur në prag të absorbimit nga Rumania.
Po kështu, shton ai, ne e kemi parë me indiferencë Ukrainën – e cila ishte dhe mbetet një pjesë historike e Rusisë – që nga vitet 1990, pasi u shkëput, duke u zhvendosur drejt Perëndimit para syve tanë.
Krijohet përshtypja se edhe atëherë Ukraina nuk ishte e rëndësishme për Rusinë, kështu që ne nuk bëmë asgjë për të ruajtur lidhjet natyrore-historike midis njerëzve, familjeve, territoreve, ekonomive, ushtrive.
Ai gjithashtu pranon se vetë Rusia është fajtore për korrupsionin e Kishës Ortodokse në Ukrainë.
Madje nënshkruam një marrëveshje me Ukrainën “e pavarur” për abstenim të ndërsjellë nga spiunazhi, thotë ai. Në të njëjtën kohë, të gjitha shërbimet perëndimore të inteligjencës – kryesisht amerikane dhe britanike – vepronin me forcë të plotë në territorin e ish-RSS të Ukrainës. Ata bënë gjithçka që, duke përdorur idenë e imponuar nga jashtë të “Ukrainës”, ta ndanin popullin unik rus në dy pjesë dhe ta ndanin atë nga njëri-tjetri. Rezultati, shton ai, është i njohur.
Vuçiç nuk është “djali i nënës” tonë
Rusia tani po tregon një apati të ngjashme (le ta themi butë) ndaj Serbisë: ajo vazhdon të luajë një lojë politike paqësimi me Perëndimin, duke u thirrur në normat abstrakte të “mosndërhyrjes në punët e brendshme” dhe “respektit të sovranitetit”. Ndërkohë, Perëndimi po bën fjalë për fjalë çfarë të dojë në Serbi: duke emëruar kryeministra lezbike, duke kërkuar njohjen e Kosovës dhe duke e detyruar Serbinë të dërgojë armë në Ukrainë.
Në të njëjtën kohë, thekson Psheničnikov, shumë politikanë të opozitës në Serbi me të cilët fola shprehën habi të thellë për faktin se Rusia nuk tregon ndonjë aktivitet në lidhje me proceset e brendshme në Serbi.
Të them të drejtën: nëse Aleksandar Vuçiç do të ishte vërtet besnik ndaj vëllazërisë shpirtërore shekullore të serbëve dhe rusëve, ose të paktën nëse do të ishte vazhdimisht në anën e Rusisë në të gjitha konfliktet dhe mosmarrëveshjet, ne do ta konsideronim atë “tonin”. Por Vuçiç tashmë ka treguar panumërta herë se nuk është me ne, se përdor frazat e zakonshme për miqësinë serbo-ruse vetëm për qëllimin e konsolidimit të pozicionit të tij në një pjesë të caktuar të shoqërisë serbe. Ai nuk është “biri ynë i kurvës”, shkruan politologu rus.
Konstante
Duket se ka ardhur koha që Rusia të vendosë dhe më në fund të thotë “kush është kush” në Serbi. Duket se jo të gjithë në elitën politike ruse i dallojnë konstantet nga variablat. Konstantja në Serbi është populli i saj ortodoks, i cili – sipas vlerësimeve të ndryshme – është 80 përqind rusofil. Variabli është presidenti aktual dhe mjedisi i tij. Dhe Rusia tani është në rrezik të humbasë konstanten për shkak të variablit, thekson ai.
Amerikanët dhe britanikët vazhdimisht udhëheqin një politikë të jashtme realpolitike – ata bëjnë atë që çon në arritjen e qëllimeve të tyre, dhe jo atë që korrespondon me disa kritere idealiste nga marrëveshjet ndërkombëtare, të cilat prej kohësh janë bërë objekt talljeje midis praktikuesve të së njëjtës realpolitikë.
Ku është realpolitika ruse në Serbi?
Apo ndoshta ka arsye që nuk i dimë, të cilat ndikojnë në interesat personale të individëve si në Serbi ashtu edhe në Rusi, dhe të cilat mund të shpjegojnë politikën e pashpjegueshme të besnikërisë së Moskës zyrtare ndaj Beogradit zyrtar?
Serbia është qartësisht në prag të kolapsit. Dhe Rusia – meqenëse jeton në zemrat e serbëve të zakonshëm – mban gjithashtu pjesën e saj të përgjegjësisë për atë që po ndodh në Serbi sot dhe se çfarë rruge do të zgjedhë në të ardhmen, kur Aleksandar Vuçiç të largohet. Sepse ai nuk është i përjetshëm.
Fatkeqësisht, të gjithë kanë harruar prej kohësh se deri në fund të shekullit të 12-të, Serbia quhej Rashka (Raška zemlja), dhe në letërsinë më të vjetër ruse mund të gjeni edhe drejtshkrimin cirilik të emrit të Serbisë si – “Rasia”. Ky kujtesë është këtu për të treguar se nuk ka rastësi në histori. Nëse e humbasim Serbinë, do të humbasim një pjesë të vetes, përfundon politologu rus.
