Dhjetëra mijëra trupa të NATO-s tashmë po kryejnë stërvitje dhe po qëllojnë në poligone qitjeje në një stërvitje edhe më të madhe në Poloni – por ata nuk po praktikojnë luftë bërthamore.
Dronët kamikazë të Kremlinit shkelën hapësirën ajrore polake 48 orë para fillimit të planifikuar të një stërvitjeje ushtarake provokuese ruso-bjelloruse, e cila do të ushtrojë lëshimin e raketave balistike me rreze të mesme veprimi të pajisura me armë bërthamore nga vendet e lëshimit të Bjellorusisë drejt objektivave në Evropë.
Shumica e trupave që do të vendosen për stërvitjen, të quajtur Zapad-2025, do të simulojnë sulmin me armë bërthamore dhe mbrojtjen kundër tyre në zonat e stërvitjes ushtarake në Bjellorusinë qendrore ose veriperëndimore, ose në enklavën ruse Kaliningrad. Kontingjente më të vogla në distriktet ushtarake të Moskës dhe Leningradit të Rusisë, rajonin Arktik dhe detet Baltik dhe Barents gjithashtu do të marrin pjesë, thuhet në deklaratat e Kremlinit.
Sipas raporteve zyrtare nga Minsku, rreth 13,000 ushtarë rusë dhe bjellorusë do të jenë në terren në Bjellorusi. Rusia njoftoi se do të vendoste armë bërthamore në Bjellorusi në qershor 2023, në atë kohë duke pretenduar se kjo ishte një përgjigje e nevojshme ndaj dërgesave perëndimore të armëve konvencionale me rreze të gjatë veprimi në Ukrainë. Deri në mesditën e së mërkurës, autoritetet nuk kishin njoftuar asnjë lëshim raketash të planifikuar gjatë ushtrimeve dyjavore.Udhëheqësi bjellorus Aleksandër Lukashenko tha në gusht se fokusi kryesor i stërvitjes do të jenë operacionet e përbashkëta bjelloruso-ruse në një luftë bërthamore dhe, veçanërisht, përdorimi në terren i raketës shumë të reklamuar ruse për sulm bërthamor – Oreshnik – thuhet në një deklaratë të publikuar nga zyra e Lukashenkos.
Gjatë stërvitjes, trupat do të praktikojnë planifikimin e sulmeve bërthamore kundër një kundërshtari të mundshëm dhe kryerjen e tyre, dhe qëllimi i stërvitjes është “të ruhet besueshmëria” e forcës parandaluese bërthamore të Rusisë dhe Bjellorusisë, tha Ministri i Mbrojtjes i Bjellorusisë Viktor Khrenin për agjencinë shtetërore të lajmeve Belta.
Dislokimi i planifikuar i Oreshnik në Bjellorusi
Oreshnik është një raketë balistike (IRBM) relativisht e re ruse me rreze të mesme veprimi dhe e aftë për të mbushur armë bërthamore, e cila, sipas deklaratave zyrtare të Moskës, është planifikuar të vendoset në Bjellorusi deri në fund të vitit. Zyrtarët e Kremlinit kanë pohuar se shpejtësia hipersonike dhe aftësia manovruese e armës e bëjnë atë të paprekshme nga përgjimet.
Mediat shtetërore ruse kanë raportuar, pa prova, se raketa është e aftë të godasë çdo objektiv në kontinentin evropian në më pak se një orë dhe ta shkatërrojë atë me deri në gjashtë koka bërthamore që manovrojnë në mënyrë të pavarur, secila e armatosur me një municion atomik.
Përdorimi i vetëm i njohur i raketës Oreshnik nga Rusia gjatë kohës së luftës, me koka luftarake konvencionale, ishte më 21 nëntor 2024. Sulmi goditi ambientet e Yuzhmash të Dnipro-s, një fabrikë hapësinore me disa impiante prodhimi nën tokë. Sulmi dëmtoi ndërtesa sipërfaqësore dhe një lagje banimi aty pranë.
Disa media ukrainase kanë pohuar se dy lëshime të mëvonshme të raketës Oreshnik dështuan pasi raketa doli nga trajektorja e saj e synuar, por kjo nuk është konfirmuar në mënyrë të pavarur. Forcat ajrore të Ukrainës nuk kanë raportuar asnjë sulm të Oreshnikut në vend që nga sulmi në Dnieper. Kremlini ka thënë se dëshiron të vendosë raketa Oreshnik në Bjellorusi deri në fund të vitit 2025.
Grupi kërkimor ukrainas Skhemi, një projekt raportimi investigativ i mbështetur nga Radio Liberty, publikoi të mërkurën imazhe satelitore të një baze ushtarake jashtë kryeqytetit bjellorus Minsk, të përshkruara si një bazë e mundshme për armën. I vendosur pranë fshatit Pavlovka, vendi prej dy kilometrash katrorë, i cili është ende në ndërtim e sipër, përmban depo, tre hangare për pajisje dhe themelet e ndërtesave të reja, përfshirë ato për personelin, thuhet në raport.
Përveç përdorimit të raketave Oreshnik dhe lëshimit të simuluar kundër objektivave në Evropë, trupat ruse dhe bjelloruse do të ushtrojnë përgjigje ndaj sulmeve ajrore, luftimeve tokësore dhe ajrore kundër një armiku të tipit NATO, si dhe operacioneve speciale, raportoi Belta.
Formacionet ruse të identifikuara nga inteligjenca ushtarake ukrainase në fillim të gushtit si në rrugë me tren për në Bjellorusi për stërvitje përfshinin Regjimentet e 252-të, 488-të, 423-të dhe të 15-të të Motor Pushkëve. Sipas raporteve të OSINT-së ukrainase, asnjë nga këto njësi nuk ka qenë në luftime në Ukrainë.
Aktivitetet kryesore të Zapad-2025 do të zhvillohen në një zonë stërvitore pranë qytetit Barysaw, në Bjellorusinë qendrore, megjithëse, sipas deklaratave zyrtare, ushtrime më të vogla do të zhvillohen pranë qytetit verilindor bjellorus të Gozhës, 13 kilometra nga kufiri lituanez.
Gozha është pranë daljes jugore të një korridori strategjik në Poloni dhe Lituani, rreth 80 kilometra i gjerë, i quajtur Hendeku Suwalki, që ndan enklavën e Kaliningradit, në pronësi të Kremlinit, nga territori bjellorus. Strategët e NATO-s janë shqetësuar se nëse NATO dhe Rusia do të shkonin në luftë, forcat ruse mund t’i shkëpusin shtetet anëtare të Baltikut, Letoninë, Lituaninë dhe Estoninë, nga pjesa tjetër e Aleancës Atlantike duke pushtuar Hendekun Suwalki.
Mosbesim i thellë midis NATO-s dhe Kremlinit
Në fillim të shtatorit, Polonia nisi stërvitjen e saj më të madhe ushtarake të vitit, Iron Defender-25. Stërvitja me afërsisht 30,000–40,000 trupa polake dhe aleate është planifikuar të zgjasë deri në fund të muajit. Sipas deklaratave të NATO-s, trupat do të ushtrojnë vendosjen e shpejtë, manovrat e përbashkëta taktike, operacionet luftarake ajrore dhe tokësore dhe përgjigjet ndaj kërcënimeve hibride.
Përveç trupave të rregullta lituaneze dhe të rojes vendase, një grup beteje shumëkombëshe prej 1,400 trupash është i vendosur kryesisht në qytetin lituanez të Ruklas, me kontingjente më të vogla të vendosura pranë kryeqytetit lituanez, Vilnius. Gjermania me 850 trupa është forca kryesore e grupit të betejës, me Belgjikën, Çekinë, Luksemburgun, Holandën, Norvegjinë, Francën, Kroacinë dhe Islandën që rrotullojnë kontingjente më të vogla në njësi.
Kryeministri polak Donald Tusk njoftoi më 9 shtator se Varshava do të mbyllte kufirin e saj me Bjellorusinë, përfshirë kalimet hekurudhore, në mesnatën e së enjtes, më 11 shtator, për shkak të ushtrimeve ushtarake Zapad-2025, duke përmendur “mosbesimin e thellë” midis NATO-s dhe Kremlinit dhe nevojën që Polonia të jetë “e përgatitur për provokime, sabotime dhe agresione të mundshme”.
Deklaratat zyrtare nga Minsku dhe Moska i kanë quajtur ushtrimet Zapad-25 të natyrës mbrojtëse dhe kanë mohuar qëllimin agresiv ndaj NATO-s.
Presidenti Volodymyr Zelensky në shkurt 2025 tha se forcat ruse dhe bjelloruse të përqendruara në Bjellorusi mund të numërojnë deri në 150,000 burra. Analistët ushtarakë perëndimorë nuk e kanë konfirmuar shifrën. Ukraina është e përgatitur të mposhtë forcat ruse që përpiqen të pushtojnë përsëri nga territori bjellorus, siç bënë në shkurt 2022, tha Zelensky.
Kyrylo Budanov, kreu i agjencisë sekrete të inteligjencës ushtarake të Ukrainës HUR, komentoi në një program lajmesh lokal më 31 gusht se objektivi kryesor i stërvitjes Zapad-25 nuk ishte gatishmëria ushtarake, por presioni psikologjik nga Kremlini mbi shtetet anëtare të NATO-s të pasigurta për përballjen me Rusinë. Kremlini synon ta përdorë stërvitjen “për të përhapur dezinformim… përmes operacioneve të ‘ndikimit njohës’… që synojnë manipulimin e perceptimit publik”, tha Budanov.
Të hënën, në komentet për kanalin televiziv Apostrophe, Budanov minimizoi përsëri mundësinë që ushtrimet të jenë një kërcënim real lufte për NATO-n, duke thënë pjesërisht: se ato “nuk përbëjnë kërcënim për Ukrainën dhe vendet e Bashkimit Evropian”. Ai shtoi: “Këto janë ushtrime të planifikuara dhe aktualisht nuk ka asnjë kërcënim… Ky është një aktivitet i planifikuar, mbahet çdo vit.”Në vitin 1994, Ukraina ia dorëzoi të gjitha armët e saj bërthamore Rusisë në një traktat të nënshkruar gjithashtu nga SHBA-të, Rusia dhe Mbretëria e Bashkuar. Marrëveshja i angazhonte të katër vendet të respektonin integritetin territorial të Ukrainës dhe të ndërhynin kundër shteteve të armatosura me armë bërthamore që sulmonin Ukrainën. Megjithatë, që atëherë, Rusia e ka pushtuar Ukrainën dy herë, në vitin 2014 dhe 2022.
