T’i marrësh një gotë uiski një njeriu të dehur nuk do ta bëjë atë të esëll. Kjo është një e vërtetë e dukshme për natyrën njerëzore, megjithatë Perëndimi, kur bëhet fjalë për sanksionet kundër Rusisë, duket se është plotësisht i pavetëdijshëm për këtë.
E vërteta është se nuk ka dhe nuk do të ketë kurrë një zgjidhje për agresionin e Presidentit rus Vladimir Putin që bazohet vetëm në masa ekonomike, shkruan Mikhail Khodorkovsky, një ish-i burgosur politik dhe oligark rus në mërgim, në një artikull për Politico.
Ajo që nevojitet është aftësia jo vetëm për të ndëshkuar, por edhe për të penguar. Sanksionet që nuk janë të balancuara me investimet e nevojshme në mbrojtje dhe gatishmërinë për të përdorur atë forcë nuk do të jenë kurrë të suksesshme – siç shihet qartë në shembullin e dronëve rusë që tani po e testojnë me paturpësi mbrojtjen e NATO-s.
Por Perëndimi është i varur nga ideja se sanksionet energjetike janë të mjaftueshme, ashtu si një pijanec është i varur nga uiski.
Kjo qasje pasqyron një keqkuptim themelor jo vetëm të qëllimeve të Putinit, por edhe të mentalitetit të tij.
Në thelb, lufta në Ukrainë nuk ka të bëjë fare me kontrollin ekonomik mbi një vend produktiv. Është një sulm strategjik dhe ideologjik ndaj idesë së shteteve të suksesshme demokratike pranë Rusisë dhe një përpjekje për të rivendosur dominimin që Moska kishte gjatë pjesës më të madhe të shekullit të 20-të.
Pavarësisht kësaj, BE-ja ka ndjekur rrugën e sanksioneve energjetike kundër Rusisë në tre drejtime: uljen e importeve, vendosjen e një limiti çmimesh dhe sanksione dytësore.
Por efektet ishin të papërfillshme, për të mos thënë më shumë. Dhe përveç kësaj, sanksionet humbasin çdo autoritet moral kur qeveritë perëndimore vazhdojnë të paguajnë miliarda çdo vit për gazin rus.
Besimi se makina e luftës e Putinit mund të falimentojë nëpërmjet sanksioneve energjetike nuk qëndron. Ky është një gabim që buron nga udhëheqësit perëndimorë që i shohin motivet e tij përmes prizmit të tyre demokratik dhe nuk e kuptojnë tregun global të naftës.
Ndërsa udhëheqësit evropianë përpiqen t’u pëlqejnë votuesve të tyre, Putini mendon të kundërtën: për të, interesat kombëtare janë mbi çdo lëshim ndaj opinionit publik.
Heqja nga tregu e deri në pesë milionë fuçive naftë ruse në ditë dhe e dy milionë fuçive të tjera me produkte nafte – pa shkaktuar një tronditje nafte – është një detyrë shumë komplekse, me perspektiva shumë të dyshimta për sukses.
Kjo është arsyeja pse udhëheqësit perëndimorë i shmangën masa të tilla dhe, sidoqoftë, nafta ruse ende gjen blerës në vendet që e shohin këtë luftë si “një grindje në një tokë të largët midis njerëzve që nuk i njohim”, siç do të thoshte Neville Chamberlain.
Kjo është arsyeja pse e vetmja strategji e mundshme është një rritje graduale e presionit përmes përpjekjeve të drejtuara dhe të koordinuara, por shifrat thjesht nuk e mbështesin atë.
Një çmim nafte prej 70 dollarësh për fuçi sjell rreth 60 miliardë dollarë taksa në buxhetin rus, nga të cilat rreth 40 përqind përdoren për të financuar luftën. Masat ekzistuese për të izoluar sektorin e energjisë ruse i zvogëlojnë këto të ardhura në 30 deri në 40 miliardë dollarë. Sanksionet dytësore mbi blerësit e naftës ruse mund të ulin më tej të ardhurat me 10 deri në 15 miliardë dollarë të tjerë.
Por edhe një humbje prej 40 miliardë dollarësh në vit, nga një buxhet prej rreth 400 miliardë dollarësh – ku nafta dhe gazi përbëjnë maksimumi 17 përqind të të ardhurave – nuk do ta detyrojë Moskën të ndryshojë kurs. Ky është një presion i konsiderueshëm, por jo i mjaftueshëm për ta sjellë Putinin në tryezën e negociatave.
Ai mund ta kompensojë lehtësisht këtë, për shembull duke zhvlerësuar pak rublën, dhe nuk ka opozitë të brendshme, votën e së cilës do të duhej ta merrte parasysh.
Sigurisht, situata në Evropë është e ndryshme, sepse që nga fillimi ishte e vakët në lidhje me heqjen dorë të plotë nga energjia ruse. Donald Trump me të drejtë i ka kritikuar udhëheqësit evropianë për hipokrizinë e tyre në këtë drejtim.
Dhe ndërsa Shtëpia e Bardhë mund të dëshirojë që Evropa të zëvendësojë energjinë ruse me naftën dhe gazin amerikan, qasja transaksionale e presidentit amerikan tregon qartë se një zëvendësim i tillë do të kishte çmimin e vet – një çmim financiar që vendet evropiane, tashmë nën presionin e votuesve të tyre, nuk duan ta paguajnë.
Ekziston një mundësi për të forcuar sanksionet teknologjike, duke u përqendruar ekskluzivisht në produktet që Kina nuk mund t’i ofrojë – të kujton Komitetin për Koordinimin e Kontrolleve Shumëpalëshe të Eksportit (CoCom), i cili gjatë Luftës së Ftohtë kontrollonte eksportin e mallrave dhe teknologjive strategjike në Bashkimin Sovjetik dhe shtete të tjera komuniste.
Por bota ka ndryshuar në mënyrë dramatike në 35 vitet e fundit, dhe madje edhe një version i ri i CoCom do të kishte një shtrirje shumë të kufizuar.
Thënë thjesht: sanksionet nuk do të jenë kurrë një pikë kthese për Putinin. Ato ndoshta nuk janë as një faktor i rëndësishëm në vendimin e tij, pasi regjimi i tij është karakterizuar nga mashtrimi, paligjshmëria dhe manipulimi që nga fillimi.
Për të, anashkalimi i sanksioneve ose zbutja e efekteve të tyre është thjesht një tjetër sfidë operacionale – asgjë më shumë.
Pra, nëse nafta dhe gazi në fakt nuk përdoren më si instrumente presioni, e vetmja mënyrë për ta detyruar Putinin të ndalojë luftën është përmes një forcimi masiv dhe afatgjatë të ushtrisë së NATO-s. Asgjë tjetër nuk do të ketë të njëjtin efekt.
E megjithatë, udhëheqësit e BE-së po përpiqen të bindin qytetarët e tyre se investimet e vazhdueshme financiare dhe politike në mbrojtje janë të nevojshme. Në vend të kësaj, ngurrimi dhe përçarja e tyre e trimëron Kinën, ndërsa ia lënë udhëheqjen strategjike vetëm Trumpit – me të gjitha pasojat që kjo sjell.
Lufta kundër Ukrainës – një luftë në të cilën të gjithë po marrim pjesë, pavarësisht nëse na pëlqen apo jo – është çështja kryesore e kohës sonë. Sulmet e fundit me dronë rusë në Poloni dhe Rumani kanë demonstruar qartë kërcënimin ekzistencial me të cilin përballemi. Dhe një kërcënim i tillë kërkon një përgjigje vendimtare dhe pa kompromis.
Është koha të kuptojmë se energjia dhe sanksionet e tjera, ndonëse ndoshta një hap në drejtimin e duhur, prekin vetëm sipërfaqen e nivelit të vendosmërisë së nevojshme jo për ta detyruar Putinin të tërhiqet, por për ta mposhtur atë në të vërtetë.
