Marrakesh nuk është vetëm një qytet, është një përvojë. Në tregjet e tij nuk blen vetëm gjëra, por edhe histori, aroma, kujtime.
Tregjet e Marrakeshit janë si një organizëm i gjallë – ato pulsojnë, nuhasin, mbushin shqisat me ngjyra, tinguj dhe energji. Hapi i parë nëpër labirintin e rrugëve të ngushta të mbushura me tezga të jep ndjesinë e një zhytjeje në një kohë tjetër, ku tregtia është më shumë sesa thjesht blerje – është një art, një ritual, një mënyrë jetese . Pamjet e erëzave të grumbulluara në piramida të larta, pëlhurat shumëngjyrëshe që valëviten në erë dhe llambat prej bakri që shkëlqejnë në diell janë menjëherë magjepsëse. Por si ta përballosh këtë kaos? Përgjigja është e thjeshtë – lëre veten të lirë!Duhet të pranoj se kur vizitova për herë të parë Marrakeshin, në vitin 2013, nuk dija çfarë të prisja. Përshtypja ime e parë ishte pothuajse e tmerrshme – turmat, zhurma, trafiku kaotik, aromat që ishin krejtësisht të panjohura për mua. Pyeta veten: “Për çfarë më duhej kjo?” Ndjehesha sikur kisha zbritur në një planet tjetër. Por, ndërsa orët kalonin, kuptova se e gjitha ishte pjesë e sharmit të këtij vendi.
Pasi u përvetësova nga diversiteti – të cilin nuk e kisha parë kurrë më parë në atë formë, përveç ndoshta në Siri – Marakesh më tregoi një anë tjetër. Qyteti, pavarësisht ritmit të tij kaotik, është në të vërtetë i sigurt dhe mikpritës. Përshtypja e parë mund të jetë intensive, por sapo të të lënë të të rrëmbejnë rrugët dhe ritmi i tij, e kupton se është një vend ku kultura, historia dhe jeta moderne ndërthuren në mënyra interesante.
Si të lëvizësh përreth dhe kur ta vizitosh?
Është më mirë të shkosh herët në mëngjes, kur shitësit janë ende me humor të mirë dhe gati për të bërë pazar, dhe ajri është i mbushur me aromën e bukës së pjekur dhe nenexhikut. Në mbrëmje, tregjet bëhen magjike – ajri është i mbushur me tym nga skarat, tingujt e daulleve dhe këngëtarëve thyhen midis ndërtesave dhe e gjithë përvoja bëhet pothuajse hipnotike. Por pavarësisht nga ora e ditës, një rregull është gjithmonë i njëjtë – mos e prano kurrë çmimin e parë . Pazarllëku nuk është vetëm një mënyrë blerjeje, është një lojë, një ritual dhe shpesh mund të përfundojë me të qeshura dhe një shtrëngim duarsh miqësor. Në përgjithësi, për më pak turma, është më mirë të vish në një mëngjes të javës, ndërsa fundjavat zakonisht janë të mbushura me turistë.
Një parajsë për dashamirësit e ushqimit
Nëse e doni ushqimin, përgatituni për një zbulim të vërtetë. Tregjet janë një thesar me shije ekzotike – nga shafrani, trëndafilat e tharë dhe ras el hanout i famshëm deri te limonët e sheqerosur dhe bajamet e mbuluara me mjaltë. Erëzat nuk janë vetëm suvenire, por çelësi për të sjellë aromën e Marokut përsëri në kuzhinën tuaj. Shafrani me cilësi të lartë mund të kushtojë midis 5 dhe 10 euro për gram, ndërsa ras el hanout (një përzierje erëzash) në një qese të vogël është në dispozicion për 3 deri në 5 euro. Por, para se të kërkoni vaj argani, duhet të dini si ta dalloni vajin e vërtetë. Tregjet shesin gjithçka dhe gjithçka, por vaji autentik i arganit ka një aromë specifike arre dhe vjen nga kooperativa të vogla berbere. Çmimi i vajit të vërtetë të arganit varion nga 10 deri në 20 euro për një shishe 100 mililitra.
Modë dhe zanate me një histori
Moda në tregjet e Marrakeshit tregon historinë e vet. Çantat prej lëkure të punuara me dorë, pantoflat babouche me ngjyra të ndezura dhe kaftanët e qëndisur me shumë qëndisje janë të gjitha pjesë e stilit tradicional maroken. Por arti i vërtetë qëndron te qilimat. Çdo rajon i Marokut ka motivet e veta, dhe të njohësh cilësinë do të thotë të dish si ta ndjesh dendësinë e endjes nën duart e tua. Qilimat vijnë në madhësi dhe çmime të ndryshme – ato më të vogla mund të kushtojnë rreth 50 euro, ndërsa qilimat më të mëdhenj, të endur me dorë, mund të kushtojnë deri në disa mijëra euro. Nëse gjeni një që ju magjeps, mos hezitoni – qilimat mbartin histori, dhe sapo ta sillni një në shtëpinë tuaj, do të sillni me vete një pjesë të shpirtit maroken.
Suvenire autentike dhe çfarë duhet të shmangni
Për ata që duan suveniret unike, qeramika, zbukurimet prej bronzi dhe fenerët prej qelqi sjellin një atmosferë nga “1001 Netë”. Tregjet janë gjithashtu shtëpia e kozmetikës natyrale – sapunët e ullirit të zi, uji i trëndafilit dhe balsamët aromatikë janë vërtet të vegjël për t’i marrë në shtëpi si dhurata ose suvenire. Kur blini kozmetikë, pyesni gjithmonë për përbërjen dhe origjinën e produktit, pasi disa suvenire janë thjesht kopje industriale të përgatitjeve autentike marokene.
Sigurisht, jo gjithçka që shkëlqen është ar. Tregjet janë gjithashtu plot me kurthe turistike – nga kopjet e bizhuterive berbere deri te suvenire të prodhuara në masë që nuk kanë të bëjnë fare me Marokun. Nëse diçka duket shumë perfekte dhe e lirë, ndoshta nuk është autentike. Këshilla më e mirë është të pyesni shitësin për origjinën e produktit dhe të mos blini që në fillim. Për shembull, një unazë argjendi e punuar me dorë kushton të paktën 20 euro, ndërsa kopjet shiten për vetëm 5 euro.Marrakesh nuk është vetëm një qytet, është një përvojë. Në tregjet e tij, nuk blen vetëm gjëra, por edhe histori, aroma, kujtime. Sapo të futesh në këtë vorbull ngjyrash dhe tingujsh, do të jetë e vështirë të kthehesh në të njëjtën mënyrë – dhe kjo është pikërisht magjia e këtij vendi. Çdo vizitë sjell diçka të re, çdo bisedë zbulon një sekret të ri, dhe çdo artikull i blerë mbart një pjesë tënden dhe momentin në të cilin është gjetur. Nëse do të shkosh në Marrakesh, lëre vend në valixhen tënde dhe sill durim – sepse negocimi dhe zbulimi i xhevahireve të fshehura të këtij qyteti bëhen pjesë e historisë tënde.
