Ne kuadër të 25-vjetorit të ndarjes nga jeta të Aristidh Koles Edicioni 5-të në nder të tij udhëton drejt Athinës. Në datën 14 nēntor ora 18: 00 ditë e shtunë 2025 në ambjentet e Ambasadës Shqiptare në dakordësi të plotë institucionale dhe me Ministrinë tonë të Jashtme edicioni do vijoj atje ku Nderi Kombit jetoi, kontribuoi per çeshtjet historike e rrēnjët kombetare. Organizatoret e eventit Unioni Gazetareve Qarku Fier, shoqata Ress Egnatja, media online Newsalbania.al, Ambasada Shqiptare ( Athinë) jane duke i dhënë “dorën” e fundit ketij eventi të rëndësishëm. Do marrin pjese një staf nga Shqiperia, Kosova si dhe shumë personalitete shqiptare qe jetojne prej vitesh në shtetin Helen.
Më 11 tetor 2000, në moshën 56-vjeçare, u nda nga jeta Aristidh Kola (1944-2000), historian, publicist, jurist dhe kryetar i Lidhjes së Arvanitëve të Greqisë, një figurë e shquar që ia kushtoi jetën zbardhjes së së vërtetës historike për origjinën dhe kulturën e arvanitasve (shqiptarëve) në Greqi.
Aristidh Kola lindi në Kaskaveli të Thivës, në Greqinë Qendrore, një zonë e banuar tradicionalisht nga arvanitas, pasardhës të shqiptarëve që u vendosën aty shekuj më parë.
I rritur në një mjedis ku ruhej gjuha dhe fryma shqiptare, Aristidhi trashëgoi dashurinë për traditat, historinë dhe identitetin e të parëve të tij. Pas studimeve për jurisprudencë në Universitetin e Athinës, ai u bë një zë i fortë për mbrojtjen e kulturës arvanitase dhe për afrim të shqiptarëve me arvanitasit.
Vepra e tij më e njohur, “Arvanitasit dhe prejardhja e grekëve”, shkaktoi jehonë të madhe në qarqet akademike dhe politike të Greqisë.
Në të, Kola argumentonte me burime historike, gjuhësore dhe kulturore se shumë prej themeleve të kulturës greke ishin të ndërlidhura ngushtë me trashëgiminë arvanitase-shqiptare.
Libri u ribotua nëntë herë brenda dhjetë vjetëve, duke u bërë një pikë referimi për studimet mbi arvanitasit.
Përmes revistave që themeloi, si “Besa” dhe “Arvanon”, Aristidh Kola punoi për të ringjallur vetëdijen kombëtare të arvanitasve në Greqi dhe për të forcuar urat kulturore me Shqipërinë.
Në këto botime ai paraqiti artikuj, studime, dokumente dhe dëshmi të vyera për historinë e arvanitasve, duke u bërë zëri më i besueshëm i tyre në fund të shekullit XX.
Në vitet e fundit të jetës, Aristidh Kola punoi me pasion për hartimin e një fjalori arvanitas, një projekt madhor që synonte të ruante gjuhën arvanitase nga zhdukja.
Fatkeqësisht, ai nuk arriti ta përfundonte këtë vepër për shkak të ndarjes së parakohshme nga jeta, më 11 tetor 2000.
Aristidh Kola mbetet simbol i kurajos intelektuale dhe i ndershmërisë historike. Ai sfidoi paragjykimet dhe heshtjen akademike, duke kërkuar të vërtetën për identitetin e arvanitasve dhe lidhjet e tyre me shqiptarët.
Emri i tij përmendet me nder e mirënjohje në të dy anët e kufirit, si një urë mes Greqisë dhe Shqipërisë, mes së shkuarës dhe vetëdijes kombëtare.
