“VËLLEZËR, mos harroni, çdo pyetje – ju do të shkoni si turistë në Rusi. Asnjë përgjigje tjetër.”
Ky është një nga qindra mesazhet e shkëmbyera në grupin privat të Telegramit “SVO”, numri i anëtarëve të të cilit është rritur nga një duzinë në disa dhjetëra gjatë disa javëve të fundit. Njëri prej anëtarëve ishte Igor Dimitrijević (28) nga Bijeljina në Republika Srpska.
Pas profilit të tij qëndronte një ekip gazetarësh të Detektor , të cilët për katër muaj monitoruan grupet e rekrutimit për ushtrinë ruse dhe komunikuan me rekrutë nga Rusia, Bosnja dhe Hercegovina, si dhe monitoruan mesazhet nga ata që ishin të interesuar të shkonin në Ukrainë dhe të luftonin në anën ruse.
Hetimi i Detector zbuloi se kanalet për rekrutimin e vullnetarëve nga Bosnja dhe Serbia po funksionojnë pa probleme dhe se dhjetëra njerëz po rekrutohen përmes tyre, zakonisht me ndihmën e mercenarëve nga Ballkani që kanë shkuar më parë në Rusi dhe që u premtojnë luftëtarëve të ardhshëm paga prej disa mijëra markash, shtetësi ruse, si dhe përfitime për familjet e tyre. Sipas ligjit, pjesëmarrja në çdo formacion ushtarak të huaj është e ndaluar në Bosnjë dhe Hercegovinë dhe është një vepër penale.
“Mirëdita, Igor. Jam Deki. A flet rusisht?”
Për shkak të humbjeve të larta dhe pjesëmarrjes së ulët midis rusëve, në korrik 2025, presidenti rus nënshkroi një dekret që u lejonte të huajve të shërbenin në ushtrinë ruse jo vetëm gjatë gjendjes së jashtëzakonshme, por edhe gjatë periudhës së rregullt të rekrutimit.
Një muaj më vonë, gazetarët e Detektor kontaktuan Dejan Berićin në Rusi. Berić është një nga mercenarët më të famshëm serbë në ushtrinë ruse, i cili raporton për lajmet e fushëbetejës në serbisht në kanalet e tij në Telegram dhe YouTube, të cilat ndiqen nga mijëra njerëz.
“Përshëndetje, Igor. Jam Deki. A flet rusisht?” ishte një nga pyetjet e para që bëri Berić në një bisedë në Telegram.
Pasi mori një përgjigje negative, Berić shpjegoi se në atë pikë vetëm burrat e moshës 20 deri në 49 vjeç që flisnin rusisht mund ta nënshkruanin kontratën. Intensiteti i komunikimit është zvogëluar që atëherë, por ka vazhduar për shkak të interesit të Igorit për ndryshime të mundshme të kushteve.
Komunikimi me Berićin dhe roli i Davor Savičić
Komunikimi midis Dimitrijeviç dhe Beriç mori një kthesë të re më 9 shtator, kur mercenari serb njoftoi në një mesazh privat se po formohej një njësi e re me “shumë serbë” dhe se gjuha ruse nuk do të ishte e detyrueshme. “Igor, mirëdita, ne kemi rregulluar gjithçka, mund të shkosh. Kur të blesh një biletë, na njofto paraprakisht se e ke blerë dhe se do të vish, në mënyrë që dikush të të presë”, tha Beriç në një mesazh zanor.
Ai e këshilloi Dimitrijeviçin të blinte një biletë fluturimi më të lirë përmes Stambollit dhe deklaroi se paratë do t’i rimbursoheshin. Një nga rregullat për të cilat ai paralajmëroi ishte se nga Rusia, nuk lejohej “dërgimi i fotografive, videove ose mesazheve te të dashurit”, përndryshe do të përballej me disa vite burg. “Gjithçka është e rreptë. Stërvitja nuk është e vështirë, asgjë e komplikuar. Komandanti është Vuku”, shkroi Beriç.
Edhe pse gazetarët e Detektor nuk kishin konfirmim në atë kohë, emri i koduar “Ujku” u përdor nga Davor Savičić, një vullnetar serb në ushtrinë ruse. Ishte nën këtë emër të koduar që, së bashku me Berićin, Savičić ishte i ftuar në emisionet e gazetarëve rusë. Ai është nga Doboj, në veri të BiH, vullnetar dhe, sipas Radios Evropa e Lirë, anëtar i Drejtorisë Kryesore të Inteligjencës (GRU), domethënë shërbimit të inteligjencës ushtarake ruse.
Për të vazhduar komunikimin me Berićin, ata i thanë atij se Igor Dimitrijević do të zbriste në Aeroportin e Vnukovos, një nga katër aeroportet ndërkombëtare në Moskë, më 6 tetor. Plani ishte që Dimitrijević të udhëtonte me makinë nga Bijeljina në Beograd dhe që andej me aeroplan në Moskë, me një ndalesë në Stamboll.
“Një burrë do të të presë atje… emri i tij është Davor”, ishte mesazhi i fundit zanor i Dejan Berić, i cili konfirmoi më tej dyshimin se ishte Savičić ai që do të priste në aeroport.
Siç ishte rënë dakord, një ditë para nisjes së tij, më 5 tetor, gazetarët e Detektor kontaktuan numrin e dërguar nga Berić nëpërmjet Telegramit. Fotografia e profilit tregonte një burrë me uniformë ruse, me maskë në fytyrë. “Do ta shkruaj emrin dhe mbiemrin tënd në letër dhe do të të dërgoj foton time”, ishte një nga mesazhet që mbërritën. Ata kërkuan gjithashtu detajet e kontratës. “Kur të vish, vëlla, nuk do të them asgjë në telefon”, ishte përgjigja.
Një foto që mbërriti menjëherë më pas, e cila supozohej të shërbente si identifikim, konfirmoi se vullnetari i interesuar nga Bijeljina do të pritej në aeroportin e Moskës nga Davor Savičić. Pasi Igor Dimitrijević nuk arriti të ulej në aeroport, pasuan disa mesazhe dhe telefonata nga Savičić. Në të fundit, e cila mbërriti rreth orës 8 të mbrëmjes më 6 tetor, ai shkroi se po largohej.
Kur Detector u pyet në lidhje me Savičić-in, Zyra e Prokurorit të BiH u përgjigj se nuk mund të jepte informacion nëse ishte hapur ndonjë çështje penale kundër tij, sepse këto janë raste në fazën paraprake të procedurës penale – në fazën e raportimit ose hetimit.
“Rekrutimi nëpërmjet Facebook-ut dhe grupit SVO Telegram”
Gazetarët e Detektor iu përgjigjën një njoftimi tjetër për rekrutim në ushtrinë ruse, i cili u botua në serbisht në mesin e tetorit, këtë herë në një profil në Facebook me emrin “Çetnik Dobrovoljac”. Gazetarët e Detektor përcaktuan nga fotot e tij nga profili në Facebook me të njëjtin emër se ai ishte një person që u prezantua si Željko Tomić në vitin 2024. Tomić, identiteti i të cilit nuk u konfirmua në mënyrë të pavarur nga Detektor, u filmua në fushën e betejës në shoqërinë e Dario Ristić, një vullnetar nga Modriča.
Në postim ndahej edhe një numër telefoni rus në emër të Aslanit. Gazetarët e kontaktuan atë direkt nëpërmjet Telegramit. Pas një telefonate pa përgjigje, ata morën një mesazh në serbisht ku u kërkohej të dërgonin një mesazh.
Kur u pyet për kushtet e kontratës, Aslani u përgjigj se, menjëherë pas nënshkrimit të kontratës njëvjeçare, do të paguhej rreth 52,000 marka, ndërsa paga e tij do të ishte rreth 5,500 marka. Në një nga mesazhet, Aslani shpjegoi se ai vetë ndodhej në Rusi, ku shërbente në ushtri, dhe se miku i tij serb i kishte kërkuar të ndihmonte njerëz nga Serbia të nënshkruanin një kontratë për shërbim ushtarak.
“Ne të gjithë jemi vëllezër”, ishte një nga mesazhet e tij drejtuar Igor Dimitrijević-it.
Arrestimi i Ristićit dhe organizimi i grupit
Ristić u arrestua në shtator 2025, kur zbarkoi në aeroportin e Sarajevës. Ai akuzohet për pjesëmarrje në armiqësi në një fushëbetejë të huaj në Ukrainë. Siç i tha avokati i tij Rade Ćulibrk Detektor, çështja është aktualisht në fazën e marrëveshjes së pranimit të fajësisë.
“Çetniku Dobrovoljac”, ose Željko Tomić, mori rolin e administratorit në kanalin privat të Telegramit “SVO”. Ai tha se u kthye nga vija e frontit për të organizuar mbërritjen e vullnetarëve.
“Ju të gjithë do të jeni më të mirë se unë, e di këtë, do t’ua kaloj përvojën time juve të rinjve. Ju jeni serbët e mi dhe unë nuk do t’ju braktis. Epo, me vullnetin e Zotit, së bashku me vëllezërit tanë rusë në Kosovë”, ishte një nga mesazhet e tij për shokët e ardhshëm të interesuar.
Më 28 tetor, gazetarët e Detektor u prezantuan individualisht me secilin anëtar të grupit dhe kërkuan një koment. Tomić refuzoi t’u përgjigjej pyetjeve dhe i quajti ata “tradhtarë”. Në mesazhin zanor, me ofendime, ai tha se do të kthehej në Serbi dhe se do t’i “pastronte të gjitha tuajat”. Aslani gjithashtu nuk iu përgjigj pyetjeve, dhe as shumica e anëtarëve të grupit, nga të cilët vinin kryesisht mallkime.
Njëri nga anëtarët vendosi të fliste hapur. Në një bisedë telefonike, ai e quajti Tomiçin “mashtrues”. “Ai do të përfitojë prej teje. Do të të lavdërojë për një muaj, pastaj do të të dërgojë në vijën e frontit dhe askush nuk do të të gjejë më”, tha njëri nga rekrutët, i cili pranoi të fliste me kusht anonimiteti.
Detektori nuk mundi të konfirmonte në mënyrë të pavarur se sa njerëz nga grupi privat Telegram përfunduan përfundimisht në Rusi.
