Autoritetet finlandeze të imigracionit ia kanë refuzuar azilin shtetasit 21-vjeçar rus Daniil Mukhametov. Më 17 qershor të këtij viti, ai u hodh nga treni i pasagjerëve Adler-Kaliningrad ndërsa ai ndodhej në Lituani. Aktivistët e të drejtave të njeriut besojnë se historia e këtij të riu, i cili iku nga Rusia për të shmangur shërbimin ushtarak dhe vijën e frontit, është unike: ai kërkohet në Lituani dhe përballet me hakmarrje në Rusi për arratisjen dhe shmangien e rekrutimit ushtarak.
Ai dha intervistën e tij të parë për Current Time rreth arsyeve të arratisjes së tij dhe çfarë ndodhi më pas .
“Më dhembte që nuk munda ta ndaloja.”
“Për mua, zgjedhja e duhur ishte të refuzoja shërbimin ushtarak. Unë refuzova të merrja armët. Nuk pashë zgjidhje tjetër përveçse të largohesha nga Federata Ruse. Unë bëra këtë zgjedhje”, thotë Daniil.
Gjatë bisedës, sikur po mbron prindërit e tij, ai thekson disa herë se ky hap i detyruar dhe i dëshpëruar është akti i tij.
Ai thotë se ishte përgatitur paraprakisht të largohej nga Rusia. Ai mori vendimin për t’u larguar kur të gjitha rrugët e tjera për të shmangur rekrutimin ushtarak ishin shteruar. Në pranverë, ai mori një thirrje nga zyra e regjistrimit ushtarak në Domodedovo, Oblast i Moskës: “Duhet të paraqiteni deri në orën 14:00 të 11 marsit 2025.”
Daniili ishte 17 vjeç kur, në shkurt të vitit 2022, trupat e vendit të tij nisën një luftë në shkallë të plotë kundër Ukrainës, duke bombarduar qytete dhe fshatra. Duke lexuar lajmin e pushtimit, ai u tmerrua. “Më dhembte që nuk mund ta ndaloja, që nuk mund të bëja asgjë për këtë”, tregon Daniili.
Pavarësisht deklaratës së Vladimir Putinit se rekrutët nuk do të merrnin pjesë në luftën në Ukrainë, rekrutët filluan të vdisnin që në ditën e parë të pushtimit. Në pranverën e vitit 2025, projekti “Dua të jetoj” publikoi emrat e 217 rekrutëve rusë që vdiqën në luftë.
Rekrutët shpesh detyrohen të nënshkruajnë kontrata me Ministrinë e Mbrojtjes përmes kërcënimeve dhe dhunës: problemi ka qenë prej kohësh sistematik, thonë aktivistët e të drejtave të njeriut.
“Nuk kemi nevojë për njerëz të tillë.”
Deri në verën e vitit 2025, zyra e regjistrimit dhe rekrutimit ushtarak e kishte ndaluar tashmë Daniilin të largohej nga territori rus.
Treni i pasagjerëve Adler-Kaliningrad udhëton nga Rusia në Rusi nëpërmjet Lituanisë. Ai përshkon 227 kilometra nëpër territorin e BE-së pa ndalesa. Daniil bleu një biletë dhe zbriti nga treni natën e 17 qershorit 2025.
Çfarë po mendonte ai teksa hidhej nga një tren në lëvizje në errësirë? “Ndoshta duke u përpjekur të shmangte vdekjen. Shpejtësia ishte rreth 40-45 kilometra në orë”, kujton Daniil.
Qindra roje kufitare dhe policë lituanezë filluan menjëherë kërkimin e tij, duke përdorur qen kërkimi, dronë dhe një helikopter. “Po kërkojmë ndihmën e publikut. Nëse dikush e sheh këtë burrë, ju lutemi telefononi në 112”, u tha banorëve Ramūnas Matonis, një zëdhënës i Departamentit të Policisë Lituaneze.
Gazetarët pyetën vendasit nëse e kishin parë rusin e arratisur. “Po bëhemi gati, po bëhemi gati, po bëhemi gati. Nuk e di kurrë se kur mund të shfaqet”, tha një kalimtar. “Nëse do të ishte lituanez, do të ishte diçka e zakonshme. Por ky nuk është. Nuk kemi nevojë për më shumë si ai”, u përgjigj një banor vendas kur u pyet për reagimin e tyre ndaj incidentit.
Anëtarët e Seimas, parlamentit të Lituanisë, gjithashtu komentuan mbi incidentin. “Trena të tillë duhet të ruhen me kujdes të veçantë. Kjo është një çështje sigurie të brendshme, pasi po flasim për grupe të mundshme sabotimi. Teorikisht, ata mund të përdorin trena tranziti. Kjo nuk është shaka”, deklaroi Laurynas Kaščiūnas, një anëtar i parlamentit lituanez.
Zëdhënësi i Rojës Kufitare Lituaneze, Giedrius Mišutis, ndau informacionin më të fundit të njohur në lidhje me të arratisurin nga Rusia në atë kohë: “Para se t’i lëshohej një vizë e thjeshtuar tranziti për udhëtim nëpër Lituani me këtë tren, informacioni i tij u verifikua. Ai nuk ishte i kërkuar, nuk kishte kryer asnjë shkelje dhe nuk përbënte asnjë kërcënim.”
“Jo, shko lufto ti.”
Ata e kërkuan Daniilin për gati dy muaj.
Sipas marrëveshjeve ndërkombëtare, pasagjerëve me viza tranziti u ndalohet të zbresin nga vagonët e trenit. Për Daniilin, thotë ai, ky ishte shansi i tij i fundit për të shmangur rekrutimin ushtarak. Megjithatë, duke vepruar kështu, ai e gjeti veten të bllokuar nga ligjet e disa vendeve.
I frikësuar se autoritetet lituaneze të imigracionit do t’i mohonin mbrojtjen dhe do ta deportonin në Rusi, ai iku në Finlandë dhe kërkoi azil atje. Por autoritetet finlandeze të imigracionit urdhëruan deportimin e Daniilit përsëri në Lituani, vendi i tij i parë i hyrjes në Bashkimin Evropian, ku ai nuk ishte më i mirëpritur.
“Një fushatë e vërtetë shpifjeje u zhvillua. Njerëzit nuk dinin asgjë për Danilën. Dhe menjëherë e shpallën atë një sabotator të mundshëm rus: ndoshta ai ishte i lidhur me shërbimet e inteligjencës ruse, ndoshta diçka krejtësisht tjetër. Por, me fjalë të tjera, ata krijuan një imazh të tij në të gjitha mediat si një spiun rus, një James Bond”, vëren aktivistja e të drejtave të njeriut Olga Karach .
Si rezultat, thotë ajo, Daniili e gjeti veten në një rrugë pa krye.
“Sapo një burrë thotë: ‘Nuk dua të luftoj, nuk dua të bashkohem me ushtrinë, nuk dua të marr armët’, madje edhe palët ndërluftuese, palët ndërluftuese, bashkohen menjëherë. ‘Jo, kjo nuk do të funksionojë.’ Dhe ata fillojnë ta detyrojnë këtë njeri të varfër të hyjë në ushtri nga të gjitha anët, me shqelma, kërcënime, presion, çfarëdo qoftë. ‘Jo, shko lufto ti.’ Është një paradoks”, arsyeton Karach.
Ndërsa ndodhet në Finlandë, duke pritur vendimin e Gjykatës Evropiane të të Drejtave të Njeriut, Daniil regjistron një videomesazh për babanë, nënën dhe motrën e tij më të vogël. Ata mbeten në Rusi.
“Përshëndetje, mami dhe babi. Përshëndetje, motrat e mia të dashura. Dua të them se jam mirë. Jam në një vend të sigurt dhe të qetë. Shpresoj që edhe ju të jeni mirë. Më mungoni shumë. Mendoj për ju çdo ditë. Përshëndetje të gjithë familjes. Ju dua.”
Duke shqyrtuar historinë e Daniilit, aktivistët e të drejtave të njeriut i kushtojnë vëmendje të drejtës ndërkombëtare për kundërshtim të ndërgjegjshëm ndaj shërbimit ushtarak, e cila mbrohet nga Neni 18 i Deklaratës Universale të të Drejtave të Njeriut.
Megjithatë, Daniil ishte midis 90% të qytetarëve rusë – 104 persona – të cilëve iu mohua azili në Finlandë nga janari deri në shtator 2025. Në shumicën e rasteve, aplikantët ikën nga Rusia për të shmangur mobilizimin, por kur ua mohuan, autoritetet finlandeze pretenduan se mobilizimi në Rusi kishte mbaruar, duke cituar deklaratat për këtë qëllim nga ish-Ministri i Mbrojtjes Sergei Shoigu dhe Vladimir Putin. Në pranverën e vitit 2025, Anu Karppi, një zëdhënëse e Shërbimit Finlandez të Migracionit, vuri në dukje se agjencia udhëhiqej nga Konventa e OKB-së, e cila thotë se kërcënimi i thjeshtë i shërbimit ushtarak nuk është bazë për dhënien e azilit.
