Për më shumë se 20 vjet, lufta politike e opozitës në RS për pushtet ka vazhduar, e cila është ndërprerë në disa raste për shkak të interesave personale. Duke përjashtuar situatën aktuale, pyetja është se kush dhe çfarë do të fitonte me ardhjen në pushtet të një opozite të tillë.
Opozita në Republikën Srpska pati disa përpjekje për t’u bashkuar me qëllim largimin e SNSD-së dhe partnerëve të saj të koalicionit nga skena politike. Përpjekja e parë e tillë ndodhi në vitin 2014, me formimin e Aleancës për Ndryshim, e cila përfshinte një duzinë partish dhe organizatash joqeveritare. Me vetëm një qëllim – rrëzimin e Milorad Dodik dhe SNSD-së.
Megjithatë, për shkak të pamundësisë së arritjes së një marrëveshjeje se kush do të jetë mbajtësi i posteve kyçe dhe si do të shpërndahet pushteti nëse ata fitojnë zgjedhjet, koalicioni u shpërbë. Projekti ambicioz përfundoi para se të fillonte dhe pyetja është nëse kishte një qëllim të vërtetë për të marrë përsipër qeverinë.
Kur bëhet fjalë për çështje kyçe, siç janë integrimi në BE, anëtarësimi në NATO, organizimi shtetëror në aspektin e pajtueshmërisë me Marrëveshjen e Paqes të Dejtonit ose shkëputja e RS në një moment të caktuar, qëndrimet e qeverisë aktuale dhe të opozitës janë pak a shumë të njëjta.
Ndryshim në çfarë?
“Mendoj se brenda radhëve të opozitës ka një numër të madh njerëzish që bashkëpunojnë me qeverinë aktuale, të cilët kanë bashkëpunuar me ta për vite me radhë, kështu që nuk mund të thuhet as se qëllimi i tyre kryesor është rrëzimi i së njëjtës qeveri, sepse ata në një farë mënyre e ndihmojnë dhe i shërbejnë së njëjtës qeveri nga anash”, thotë analistja politike Tanja Topić, duke theksuar se një pjesë e opozitës ia nënshtron gjithçka interesit personal.
Kjo është arsyeja pse lind pyetja se çfarë do të thoshte për Bosnjën dhe Hercegovinën ndryshimi i qeverisë në Republikën Srpska, pra nëse në atë rast ajo që tani quhet në diskursin publik bllokadë e institucioneve shtetërore, do të ndryshohej në interes të Bosnjës dhe Hercegovinës. Shumica besojnë se klima politike nuk do të përmirësohej dhe se Banja Lluka zyrtare do të ketë të njëjtat politika pavarësisht se kush është në pushtet.
Analistët besojnë se arsyeja është politika kombëtare, por se ky ekskluzivitet nuk mbahet vetëm nga serbët në Bosnjë dhe Hercegovinë, por edhe nga dy kombet e tjera, përfaqësuesit politikë të të cilëve i mbajnë votuesit në frikën e humbjes së identitetit të tyre nëse dikush tjetër merr pushtetin. Kjo është arsyeja pse aktiviteti opozitar është bërë vetëm një mjet negociues për hyrjen në pushtet, dhe nëse zbatohet, rezultatet janë të njëjta.
“Nuk kemi një betejë politike që zhvillohet për një program dhe një vizion. Matrica me të cilën funksionon qytetari dhe politikani mesatar është identike dhe kjo vjen si pasojë e ngushtimit të interesave kombëtare. Opozita po përpiqet të rifitojë dhe të pushtojë atë hapësirë të kujdestarit ekskluziv të identitetit kombëtar”, përfundon Topić.
Në thelb të njëjtat politika
Sipas analistëve, pikëpamjet e shumicës së udhëheqësve të opozitës në Republikën Serbe nuk ndryshojnë shumë nga pikëpamjet e qeverisë aktuale kur bëhet fjalë për Bosnjën dhe Hercegovinën dhe shtrirjen e juridiksionit të saj. Dejtoni është një qëndrim që nuk duhet braktisur, Beogradi është adresa ku merren të gjitha vendimet më të rëndësishme, pavarësia e RS-së ose, të paktën, decentralizimi i Bosnjës dhe Hercegovinës, janë vetëm disa nga çështjet me të cilat si qeveria ashtu edhe opozita kanë një politikë të përbashkët. Me përjashtim të vetëm të qeverisë, e cila për opozitën, “tani nuk është koha” për të filluar historinë e pavarësisë së RS-së, e cila është fokusi i politikës së çdo partie në këtë entitet.
“Pavarësia mund të jetë një qëllim historik për brezat e ardhshëm, por përparësia duhet të jetë marrëveshja e të tre popujve në Bosnjë dhe Hercegovinë. Republika Srpska përfaqëson një kornizë që mbron të drejtat e popullit serb në BiH, dhe ne kemi një detyrim të veçantë ndaj 25,000 luftëtarëve serbë që ndërtuan jetën e tyre në themelet e Republikës Srpska, të mos bëjmë lëvizje të nxituara dhe të papërgjegjshme që mund ta kërcënojnë atë”, u njoftua nga SDS në momentet kur, dy vjet më parë, SNSD filloi të miratojë ligje të reja që shkatërrojnë rendin kushtetues të BiH, por dhe lënë hapësirë për shkëputje.
Rezistenca e vakët e opozitës gjatë miratimit të ligjeve separatiste në dy vitet e fundit, të cilat u anuluan së fundmi nga Asambleja Kombëtare, tregon se këto janë në thelb të njëjtat politika. Sipas analistëve, kundërshtimi i miratimit të këtyre ligjeve nuk është thelbësor për opozitën, por synon të krijojë një përshtypje te votuesit.
Shansi i fundit i opozitës
Përçarja e tyre e mposhti Jelena Trivić në zgjedhjet e fundit për president të RS-së, dhe kjo ishte veçanërisht e theksuar midis Trivić dhe Stanivuković, të cilët nuk mund të pajtoheshin me vendimin për të mos qenë kandidat për këtë pozicion. Pas kësaj, filluan spekulimet publike se njeriu i parë i PDP-së në fakt po punonte në interes të qeverisë aktuale.
«Nuk e dimë se si do të sillej opozita nëse do të ishte në pushtet. Sepse kjo qeveri aktuale sillet krejtësisht ndryshe nga periudha kur ata ishin në opozitë. Idetë që ata mbronin atëherë as nuk ekzistojnë në të dhënat e shkruara. Në parim, është e vështirë të thuhet pas kaq shumë vitesh se si do të sillej opozita nëse do të ishte në pushtet», thotë Topić.
Ndoshta shansi i fundit kundër kësaj qeverie tani i takon Lëvizjes së Sigurt Serbe, e formuar nga pjesë të partive të shumicës në pushtet, por edhe nga njerëz, besnikëria e të cilëve ndaj kësaj strukture politike është, për të thënë të paktën, e dyshimtë, beson Topiç. Jo e gjithë opozita dëshiron t’i bashkohet lëvizjes, e cila vë në dyshim vërtetësinë e organizatës së re politike.
