Në krahun lindor gjithnjë e më të tensionuar të NATO-s, Sekretari i Shtetit i SHBA-së, Marco Rubio, po ecën në një vijë të hollë, duke u përpjekur të projektojë vendosmëri të palëkundur amerikane kundër agresionit rus, ndërkohë që mbron njëkohësisht një përjashtim të diskutueshëm të energjisë për qeverinë e Hungarisë, miqësore me Kremlinin.
Kjo valle delikate diplomatike vjen ndërsa ndërhyrjet ruse – kryesisht në formën e shkeljeve të hapësirës ajrore nga dronë dhe avionë luftarakë në vende si Polonia, Rumania, Lituania, Estonia dhe Danimarka – janë shtuar ndjeshëm në muajt e fundit, duke bërë që NATO të nisë Operacionin Eastern Sentry dhe të forcojë qëndrimin e saj mbrojtës.
Këto incidente, të cilat NATO i dënon si “shumë përshkallëzuese”, nënvizojnë “nivelin e lartë të tensionit” që vetë Rubio e pranon.
Qëndrimi i Sekretarit të Shtetit, siç e përcolli ai në përgjigje të pyetjeve të Kyiv Post gjatë një takimi për shtyp në Kanada të mërkurën pasdite, kap dy forcat kundërshtare që po formësojnë politikën e jashtme të SHBA-së ndaj Evropës tani: një angazhim i vendosur ndaj aleancës së NATO-s dhe një qasje transaksionale për t’u marrë me një aleat shpesh kokëfortë, Hungarinë.
‘Jo në favor’ të provokimit – por cili është plani?
Lidhur me temën e lëvizjeve agresive të Rusisë në Evropën Lindore, gjuha e Rubios ishte e drejtpërdrejtë, por e lehtë në detajet specifike në lidhje me një strategji të re.
“Ne nuk jemi në favor të tyre. Dua të them, nuk na pëlqejnë. Por ne kemi një angazhim të fortë ndaj NATO-s dhe për të mbrojtur partnerët tanë nëse ata ndonjëherë sulmohen”, i tha Rubio korrespondentit të Kyiv Post.
Ai shtoi se veprimet e Rusisë janë “kundërproduktive dhe padyshim krijojnë një nivel të lartë tensioni që mund të shkaktojë diçka më të gjerë, gjë që do të ishte një lajm i keq për ta dhe për të gjithë, në të vërtetë”.
Ndërsa fjalët përfaqësojnë një pohim të qartë të angazhimit të Nenit 5, kritikët shpejt vunë në dukje se aktiviteti rus po përshpejtohet.
Vetëm në shtator, shumë aleatë të NATO-s kërkuan konsultime zyrtare sipas Nenit 4 pas ndërhyrjeve të përsëritura nga dronë dhe, në rastin e Estonisë, një shkeljeje të rregullave të një avioni luftarak.
Shqetësimi në kryeqytetet aleate është se thjesht “mospëlqimi” i inkursioneve nuk është një pengesë mjaftueshëm e fuqishme për një Kremlin që duket se po teston kufijtë e aleancës perëndimore.
Zhvillimet e fundit sugjerojnë një fazë të re të luftës hibride, duke i detyruar SHBA-të dhe Evropën të përqendrohen në “muret” kundër dronëve dhe mbrojtjen ajrore të integruar, sipas njoftimeve të fundit të NATO-s dhe BE-së.
Dhimbje koke në Hungari: Një vit kundrejt një periudhe të pacaktuar.
Çështja e dytë, dhe ndoshta më e mprehtë politikisht, që u ngrit në tavolinën e Rubios është vendimi i fundit i administratës Trump për t’i dhënë Hungarisë lehtësime nga sanksionet – një fitore kyçe për kryeministrin Viktor Orbán pas takimit të tij në Shtëpinë e Bardhë me Presidentin Donald Trump.
Rubio konfirmoi natyrën e dyfishtë të heqjes dorë, e cila i lejon Hungarisë të vazhdojë varësinë e saj nga energjia ruse.
Lidhur me termocentralin bërthamor, ai shpjegoi se heqja dorë nga projekti i zgjerimit të Paks 2, i përfshirë në Rusi, duket se është pa afat, duke lejuar përfundimin e objektit që është tashmë në ndërtim e sipër. Rubio e justifikoi këtë si një veprim për të promovuar “pavarësinë energjitike” afatgjatë për Hungarinë.
Veçanërisht, Departamenti i Shtetit, i udhëhequr nga Rubio, po drejton gjithashtu një marrëveshje të veçantë për Hungarinë për të blerë karburant bërthamor amerikan për herë të parë – një përpjekje e qartë për të diversifikuar burimet e energjisë larg Moskës, edhe nëse vetë termocentrali është i projektuar nga Rusia.
Lidhur me naftën dhe gazin, Rubio shpjegoi se përjashtimi për tubacionet që transportojnë naftë dhe gaz rus është një “zgjatje njëvjeçare”, pasi një ndërprerje e menjëhershme “do të ishte thellësisht traumatike për ekonominë e tyre”.
Sqarimi i Sekretarit mbi afatin njëvjeçar për naftën dhe gazin bie në kundërshtim të drejtpërdrejtë me pretendimin e Orbán-it dhe të diplomatit të tij të lartë për mediat hungareze se ai siguroi një “përjashtim të plotë… pa afat kohor” për tubacionet Druzhba dhe TurkStream.
Kjo divergjencë ka nxitur dyshime në Capitol Hill, ku një grup senatorësh dypartiakë prezantuan së fundmi një rezolutë që i kërkon Hungarisë t’i japë fund varësisë së saj nga energjia ruse.
Heqja dorë, e cila lejon që sanksionet amerikane të anashkalojnë blerjen e naftës dhe gazit rus nga Hungaria, është pritur me zhgënjim në të gjithë Evropën, pasi rrezikon të minojë unitetin e sanksioneve perëndimore – një shtyllë kryesore e strategjisë për të paralizuar ekonominë e luftës së Moskës.
Për administratën Trump, marrëveshja me Orbán shihet si një marrëveshje fitimprurëse për të dyja palët: duke e mbajtur një aleat kyç dhe anëtar të NATO-s larg kolapsit ekonomik, ndërkohë që siguron angazhime fitimprurëse për kompanitë amerikane, duke përfshirë një blerje prej mbi 600 milionë dollarësh në LNG amerikane.Por për pjesën tjetër të NATO-s, akti diplomatik i Rubios – dënimi i provokimeve të Rusisë, ndërkohë që ofron një litar shpëtimi me sanksione për një nga klientët e saj më të mëdhenj – ngre një pyetje themelore, siç e tha një diplomat evropian për Kyiv Post të mërkurën: “Kur bëhet fjalë për përballjen me Kremlinin, a ka aleanca një politikë, apo tridhjetë e dy?”
