Kur bëhet fjalë për opstruksionin e procesit të anëtarësimit në BE, në entitetin e Republikës Serbe të Bosnjë e Hercegovinës dhe në Mal të Zi nuk është në veprim “dora e padukshme e Schmidtit”, por “dora e dukshme e Vuçiqit dhe këmba e Putinit”, thotë për RTK Live politologu kroat, Davor Gjenero.
Sipas tij, kushdo që ka menduar se me Milorad Dodikun mund të arrihej ndonjë marrëveshje “konstruktive” e pragmatike, është gabuar rëndë. Dodik vazhdon sulmet ndaj Përfaqësuesit të Lartë në Bosnje e Hercegovinë, Christian Schmidt, i bindur se SHBA-të do të tolerojnë sjelljen e tij.
Kështu Gjenero komenton faktin që Këshilli i Ministrave të Bosnjë e Hercegovinës dje nuk i miratoi projektligjet kyçe të domosdoshme për fillimin e negociatave të anëtarësimit në BE, si dhe mosmiratimin e vendimeve për themelimin e zyrës së kryenegociatorit të BeH me BE. Këto vendime u bllokuan nga ministrat e SNSD-së, partia e udhëhequr nga Milorad Dodik.
Viti i burgut për Dodikun
Shefi i Delegacionit të BE-së në BeH, Luigi Soreca, theksoi se BeH nuk mund të nisë negociatat e anëtarësimit pa miratimin e Ligjit për Gjykatat dhe Ligjit për Këshillin e Lartë Gjyqësor dhe Prokurorial (VSTV). Ndërkohë, ministri i Komunikacionit dhe Transportit, Edin Forto, sqaroi se kush po e pengon procesin.
“Dy ministra të SNSD-së nuk votuan për rendin e ditës. Partia e Dodikut vazhdon të bllokojë rrugën tonë evropiane. Mbledhja e radhës është më 16 dhjetor dhe pothuajse nuk ka mundësi që ligjet e nevojshme të miratohen para samitit të BE-së”, tha Forto.
Autoritetet e BeH po përpiqen në minutën e fundit të plotësojnë kushtet formale për hapjen e negociatave të anëtarësimit dhe zhvillimin e konferencës së parë ndërqeveritare më 17 dhjetor. Një ditë më pas, më 18 dhjetor, Këshilli Evropian duhet të marrë vendimin për nisjen e negociatave.
Ministri i Tregtisë së Jashtme të BeH, Staša Košarac (SNSD), mohon bllokimin, duke thënë se partia kërkon “kthimin e sovranitetit” tek institucionet vendore dhe heqjen e mundësisë që Përfaqësuesi i Lartë të imponojë ligje.
“Para çdo diskutimi duhej të pastroheshin ‘mbeturinat politike’ që la Christian Schmidt”, tha Kosharac, duke shtuar se SNSD kërkon anulimin e ndryshimeve të Kodit Penal të imponuara nga Schmidt, sipas të cilave Dodik u dënua me një vit burg.
BeH pa konsensus për BE-në
Gjenero thotë se, edhe pse ende nuk është e qartë a do të konfirmohet zgjedhja e kandidatit të Dodikut për president të entitetit Republika Serbe, Dodiku – ndonëse i dënuar dhe pa funksion zyrtar – vazhdon të kontrollojë shumicën parlamentare në entitet dhe ka fuqi vetoje në nivel shtetëror.
Sipas tij, administrata aktuale amerikane e mbështet integritetin territorial të BeH, por nuk është e qartë çfarë modeli shtetëror mbështet.
Ai kritikon faktin që SHBA lejoi të dalin në publik informacionet për mospajtimet e saj me Përfaqësuesin e Lartë Schmidt. Sipas Gjeneros, largimi i OHR-së në vit zgjedhor pa konsensus të brendshëm do të ishte jashtëzakonisht i rrezikshëm.
Problem më i madh, sipas tij, është mungesa e konsensusit të brendshëm në BeH për rëndësinë e procesit të anëtarësimit në BE – diçka që të gjitha demokracitë e reja të anëtarësimit 2004–2013 e kishin.
Borxhet ndaj Beogradit
I pyetur për ngjashmëritë me zhvillimet në Mal të Zi, duke pasur parasysh protestat kundër ndërtimit të kolektorit në Botun – një kusht kyç për mbylljen e Kapitullit 27 – Gjenero sheh paralele të qarta.
“Në të dy rastet, pengesa për integrimin evropian nuk është ‘dora e padukshme e Schmidtit’, por dora e dukshme e Vuçiqit dhe këmba e Putinit”, thotë ai.
Ai shton se situata në Mal të Zi është edhe më e keqe, sepse formalisht nuk do të duhej të ekzistonte fare.
“Ekziston një shumicë e qartë pro-evropiane, të paktën në deklarata. Nëse PES i Spajiqit dhe URA e Abazoviqit janë me të vërtetë pro-evropiane, do të duhej të krijonin një shumicë të fortë pro-evropiane”, shpjegon ai.
Por sipas tij, kjo nuk po ndodh për shkak të “borxheve” të kryeministrit Spajiq dhe presidentit Milatoviq ndaj regjimit të Beogradit:
“Borxhet e tyre ndaj pigmalionëve të Beogradit – Vuçiqit, Malit e të tjerëve – janë tepër të mëdha. Prandaj ata nuk mund të injorojnë kërkesat e Vuçiqit për t’u dhënë pushtet kontrollues kundërshtarëve të BE-së dhe përhapësve të narrativave ruse – gjithë atyre Mandiqëve, Kneževiçëve, Beçiqëve dhe të tjerëve.”
Në BeH, thotë Gjenero, pozita e vetos së RS-së buron nga modeli i Dejtonit dhe është e pamundur të kapërcehet.
“Sot është e qartë se Beogradi kontrollon aktorët kyç në entitetin më të vogël – si ata që quhen pushtet, ashtu edhe ata që paraqiten si opozitë”, përfundon Gjenero.
