Presidenti francez Emmanuel Macron vizitoi Kinën në fillim të këtij muaji. Ai i kërkoi Pekinit të ushtrojë presion mbi Rusinë që të bjerë dakord për një armëpushim me Ukrainën, mes një fluksi aktivitetesh diplomatike që synojnë t’i japin fund luftës gati katërvjeçare. Megjithatë, shumica e ekspertëve besojnë se Kina do të mbyllë veshin ndaj thirrjeve të Macron dhe udhëheqësve të tjerë evropianë. Pse?
Pavarësisht disa pompoziteteve dhe theksimit të mundësive tregtare, vizita e Macron nuk dha rezultate të prekshme. Presidenti kinez Xi Jinping ka pak nxitje për të përdorur ndikimin e tij te Vladimir Putin për të promovuar paqen në Ukrainë.
Thirrje simbolike, përgjigje simbolike
“Nuk mendoj se Pekini ka ndonjë nxitje për të ndërhyrë për t’i dhënë fund luftës”, tha për Radion Evropa e Lirë Klaus Sun , një analist në organizatën kërkimore MERICS me seli në Berlin. “Evropa nuk është aq e rëndësishme për Kinën sa Rusia.”
Pas një pritjeje me tapet të kuq me një roje nderi në Pekin më 4 dhjetor, Macron, gjatë një takimi me Xi, paralajmëroi për tendosjen që lufta në Ukrainë po i shkakton sistemit politik ndërkombëtar dhe nevojën për të arritur paqe të qëndrueshme.
Ne përballemi me rrezikun e një shembjeje të rendit ndërkombëtar që ka sjellë dekada paqeje në planet.
“Ne përballemi me rrezikun e shpërbërjes së rendit ndërkombëtar që ka sjellë dekada paqeje në planet. Në këtë kontekst, dialogu midis Kinës dhe Francës po bëhet më i rëndësishëm se kurrë”, tha presidenti francez. Ai gjithashtu i bëri thirrje Xi-së të bashkohet me përpjekjet evropiane që synojnë “të paktën një armëpushim të shpejtë në formën e një moratoriumi për sulmet ndaj infrastrukturës kritike”.
Xi nuk iu përgjigj drejtpërdrejt thirrjes së Macron, por tha se “Kina mbështet të gjitha përpjekjet që synojnë arritjen e paqes” dhe bëri thirrje për një marrëveshje të pranueshme për të gjitha palët. Pekini, rastësisht, nuk e ka quajtur kurrë pushtimin në shkallë të plotë të Ukrainës nga Rusia në vitin 2022 si luftë, por vetëm si një “konflikt”. Dhe ndërsa shumë zyrtarë evropianë që atëherë i kanë bërë thirrje Pekinit të frenojë Moskën, qëndrimi i udhëheqjes kineze ka mbetur i pandryshuar.
“Kina mund t’i shkaktojë dëme shumë serioze ekonomike BE-së”, tha Yuriy Poyta i Qendrës për Studime mbi Ushtrinë, Konvertimin dhe Çarmatimin me seli në Kiev. “Prandaj, thirrjet e Macronit për të ndikuar në Rusi janë kryesisht simbolike. Askush në Evropë nuk beson se Pekini do ta bëjë këtë.”
Si-së nuk i pëlqeu as konjaku dhe as mishi i derrit.
Lidhjet ekonomike ishin një nga temat kryesore të vizitës së Macron, e cila përfundoi me një udhëtim të përbashkët në Chengdu me udhëheqësin kinez.
Në prag të vizitës, zyrtarët francezë ndanë të dhëna të reja me gazetarët mbi çekuilibrin tregtar midis Francës dhe Kinës. Deficiti është 47 miliardë euro, dyfishi i asaj që ishte dhjetë vjet më parë. Për të ndrequr situatën, Macron u shoqërua në udhëtimin e tij në Kinë nga 35 drejtues nga kompani të mëdha franceze, nga prodhuesit e konjakut deri te marka të ndryshme të shitjes me pakicë.
Por rezultatet e vizitës në këtë drejtim ishin gjithashtu modeste. Takimi në Pekin rezultoi në nënshkrimin e vetëm 12 marrëveshjeve të bashkëpunimit në fusha të tilla si energjia bërthamore, adresimi i sfidave demografike (si Kina ashtu edhe Franca po përballen me plakjen e popullatave) dhe ruajtja e pandave. Vlera totale e marrëveshjeve nuk u zbulua.
Franca nuk është e vetmja që përjeton probleme tregtare me Kinën. Të 27 vendet anëtare të BE-së kanë një deficit të madh tregtar me Kinën: vitin e kaluar, ai arriti në mbi 300 miliardë euro.
Analistët besojnë se Pekini mund të përdorë afrimin me Francën për të zgjeruar ndikimin e tij në BE, por aktualisht nuk është në gjendje t’i ofrojë Parisit ndonjë lëshim serioz.
Porosia e shumëpritur e Kinës për 500 avionë Airbus nuk ka gjasa të materializohet, pasi kjo mund të ndikojë në pozicionin e Pekinit në negociatat tregtare që po zhvillohen me Shtetet e Bashkuara. Uashingtoni po kërkon porosi të reja nga Kina për avionë Boeing të prodhuar në Amerikë.
Xi gjithashtu nuk mori asnjë angazhim për lehtësimin e kushteve për prodhuesit francezë të konjakut dhe mishit të derrit, pasi kjo do të dobësonte pozicionin e Pekinit në negociatat me Brukselin mbi tarifat për automjetet elektrike të prodhuara në Kinë.
” Miqësi e leverdisë ” me Rusinë
Kina mbetet një nga tregjet kryesore për eksportet evropiane, duke filluar nga aviacioni deri te kimikatet industriale. Ky treg është bërë edhe më i rëndësishëm pas vendosjes së tarifave të SHBA-së mbi mallrat evropiane. Kina është gjithashtu një furnizuese kryesore e lëndëve të para dhe elementëve të rrallë të tokës në Evropë, duke e bërë atë të domosdoshme për shumë industri strategjike.
Ministri i Jashtëm estonez, Margus Tsahkna , i cili vizitoi Pekinin në fillim të nëntorit, i tha Radios Evropa e Lirë se dialogu me Kinën ka ende kuptim edhe nëse Pekini është “faktori kryesor” që ndihmon Rusinë të zhvillojë luftë.
Kina mban qëndrimin e saj neutral ndaj luftës në Ukrainë, por vazhdon të thellojë lidhjet politike dhe ekonomike me Rusinë. Kievi dhe aleatët e tij perëndimorë janë ankuar prej kohësh se Pekini furnizon Moskën me mallra me përdorim të dyfishtë që mund të përdoren në fushën e betejës kundër Ukrainës. Kina është gjithashtu blerësi më i madh i naftës ruse.
Pavarësisht kësaj, Kina vazhdon të investojë shumë në Evropë, e cila mbetet një nga tregjet më të mëdha për mallrat kineze. “Ky është një levë që duhet ta përdorim për të ndaluar mbështetjen e Kinës për Rusinë”, thotë Margus Tsakhkna. Se si mund ta përdorë Evropa këtë levë mbetet një pyetje e hapur.
Ministri i Jashtëm kinez Wang Yi vizitoi Moskën javën e kaluar dhe u takua me homologun e tij rus, Sergei Lavrov, ndërsa përshëndeti edhe të dërguarin special të SHBA-së Steve Witkoff dhe dhëndrin e Presidentit Trump, Jared Kushner, të cilët diskutuan me zyrtarët rusë mënyrat për t’i dhënë fund luftës në Ukrainë.
“Kjo është një miqësi e bazuar në komoditet”, përshkruan Natalia Butyrskaya e organizatës kërkimore New Europe me seli në Kiev marrëdhënien Moskë-Pekin në një intervistë me Radio Liberty. “Kina nuk është e interesuar për kthimin e Rusisë në Perëndim. Ajo ka nevojë për burimet e Rusisë – dhe rolin e saj në një përballje të përbashkët me Perëndimin.”
Nicolas Tenzer , një ish-zyrtar francez dhe bashkëpunëtor i lartë në Qendrën për Analizën e Politikave Evropiane, beson se Kina po e përdor Rusinë si një mjet për të përçarë Perëndimin. “[Xi] sigurisht që dëshiron ta ndryshojë plotësisht rendin ndërkombëtar. Por, si të gjithë diktatorët, ai i frikësohet një lloj ‘infektimi demokratik’. Për këtë arsye, mendoj se Xi mbështet Putinin.”
Faktori i Tajvanit
Tenzer shtoi se Kina është e interesuar të mbajë lidhje të forta ekonomike me Evropën, pasi kjo do të ndihmojë në mbrojtjen e Pekinit nga sanksionet e mundshme në rast të një sulmi ndaj Tajvanit, të cilin e konsideron pjesë të territorit kinez. Pekini i bëri thirrje Francës për mbështetje në çështjen e Tajvanit gjatë vizitës së Macron, mes një konflikti diplomatik në thellim me Tokion. Kryeministrja japoneze Sanae Takaichi, në nëntor, duke përdorur një gjuhë jashtëzakonisht të fortë për politikanët bashkëkohorë japonezë, deklaroi se konflikti mbi Tajvanin mund të paraqesë një kërcënim ekzistencial për vendin e saj.
Macron nuk iu drejtua publikisht Tajvanit gjatë vizitës së tij në Kinë, por politikëbërësit evropianë po monitorojnë nga afër tensionet në rajon, të vetëdijshëm se një luftë e zgjatur në Ukrainë mund të dobësojë njëkohësisht Rusinë dhe Perëndimin dhe të largojë vëmendjen nga Kina dhe Indo-Paqësori.
“Kina po zhvillon aftësitë e saj ushtarake shumë përtej asaj që është e nevojshme për mbrojtje. Lind pyetja në mënyrë të pashmangshme: pse?” tha Ministrja e Jashtme Letoneze Baiba Braže në një intervistë me RS . “Ne gjithashtu e shohim qartë se Kina po lehtëson luftën e Rusisë kundër Ukrainës. Është e rëndësishme t’i paraqesim këto sfida Kinës përmes dialogut të hapur.”
