Dikur pjesë e vizionit strategjik të SHBA-së, sot Kosova mezi shfaqet në Strategjinë e tyre Kombëtare. Prioritetet e Uashingtonit kanë ndryshuar dhe Kosova nuk e ka shfrytëzuar periudhën e qetësisë, duke mbetur e cenueshme, thekson radio Evropa e Lire .
Më herët këtë muaj, Shtëpia e Bardhë publikoi Strategjinë e Sigurisë Kombëtare – një dokument i lëshuar nga secila administratë amerikane për të shpjeguar përparësitë e politikës së jashtme.
Kosova përmendet vetëm në kapitullin “parimet”, si një nga sukseset e Presidentit Donald Trump në arritjen e paqes me Serbinë.
Evropianët e pritën këtë strategji me shqetësim – “themelet e partneritetit kërkojnë respekt të ndërsjellë, veçanërisht në momentet e divergjencës politike”, tha Presidenti i Këshillit Evropian, Antonio Costa, kujton REL.
Sipas Olivia Hino të Institutit Hudson, strategjia pranon hapur se Amerika nuk mund të përballojë gjithçka, lë jashtë disa rajone dhe probleme dhe përcakton qartë prioritetet, duke filluar me Hemisferën Perëndimore, pastaj Azinë, Evropën dhe së fundmi Lindjen e Mesme.
Kjo zgjedhje, sipas saj, është e diskutueshme për ata që duan një politikë të jashtme më të qëndrueshme, por është e drejtuar qëllimisht.
“Unë e interpretoj si një listë renditjeje prioritetesh. Të tjerët mund të mos jenë dakord, por për mua mesazhi është i qartë: kjo është hemisfera jonë, kështu që kjo është me rëndësi të madhe për ne. Ne do të sigurohemi që kufiri ynë të jetë i sigurt. Ky është përparësia kryesore”, tha Ino për Radion Evropa e Lirë.
Ish-ndihmës sekretari i shtetit i SHBA-së, Daniel Fried, thotë se kjo i ndan vlerat nga interesat, bie ndesh me politikat e tjera të SHBA-së dhe favorizon të djathtën radikale në Evropë, gjë që është në kundërshtim me qëllimet strategjike të vetë SHBA-së.
Mospërfshirja e Kosovës dhe e Ballkanit në përgjithësi në strategji, sipas tij, pasqyron urgjencën e reduktuar të krizës, si dhe pritjen që Evropa të marrë një rol udhëheqës.
Ai shton se, duke pasur parasysh tonin ideologjik të strategjisë së re, mund të jetë madje “më mirë” të mos përmendet fare Kosova.
Megjithatë, sipas fjalëve të tij, konfuzioni është i dukshëm edhe në kryeqytetin e vendimmarrjes botërore – në Uashington.
Kongresi po promovon Aktin e Autorizimit të Mbrojtjes Kombëtare atje, i cili bie ndesh me Strategjinë Kombëtare.
Qëllimi është të forcohet angazhimi ushtarak amerikan në Evropë dhe të rritet vëmendja ndaj bashkëpunimit të Rusisë me Kinën dhe Korenë e Veriut.
Në seksionin për Ballkanin Perëndimor, ndër të tjera thuhet se “është në interesin e ndërsjellë të Shteteve të Bashkuara dhe vendeve të këtij rajoni të kenë rritje dhe zhvillim të qëndrueshëm ekonomik”.
Ai e vlerëson Marrëveshjen mbi Udhërrëfyesin për normalizimin e marrëdhënieve midis Kosovës dhe Serbisë si “një hap pozitiv përpara në avancimin e normalizimit midis dy vendeve” dhe thekson se ato duhet të përpiqen të arrijnë përparim të menjëhershëm në zbatimin e saj.
“Shtetet e Bashkuara duhet të vazhdojnë të mbështesin një marrëveshje përfundimtare gjithëpërfshirëse midis Kosovës dhe Serbisë bazuar në njohjen reciproke”, thuhet gjithashtu në dokument.
Fried vëren se formulimi në Aktin e Mbrojtjes Kombëtare është “krejtësisht i kundërt” me formulimin në strategji.
“Kjo kufizon aftësinë e administratës për të tërhequr trupat nga Evropa. Ky është gjithashtu një dokument republikan. Kryetari i Dhomës së Përfaqësuesve, Mike Johnson, e mbështeti atë”, thotë Fried.
Për shkak të këtyre kontradiktave, siç i quan ai, Fried sheh gjithashtu “shpresë relative” – se SHBA-të nuk janë aq të vendosura të tërhiqen nga Evropa sa mund të sugjerojë strategjia.
Për Kosovën, aleanca me SHBA-në mbetet një bosht i pandashëm. Pas takimit me Presidentin Trump në shtator, Presidentja e Kosovës Vjosa Osmani tha se e falënderoi atë për atë që e quajti angazhimin e tij të palodhur për paqen.
Trump e ka përmendur Kosovën disa herë këtë vit, kryesisht për të theksuar rolin e tij si ndërmjetës që ndaloi konfliktin midis tij dhe Serbisë.
Për ish-diplomatin austriak Wolfgang Petrich, epoka e aleancës klasike midis Evropës dhe SHBA-së – ajo e ndërtuar pas vitit 1945 – ka mbaruar.
Në Ballkan, thotë ai, roli i SHBA-së po zvogëlohet si strategjikisht ashtu edhe politikisht. Rajoni po shihet gjithnjë e më shumë si një përgjegjësi evropiane dhe shtetet e Ballkanit, veçanërisht Kosova, e cila nuk është as anëtare e OKB-së dhe as e NATO-s, duhet të përshtaten me këtë realitet.
“Tani po jetojmë në një epokë pasigurie – pasigurie të plotë – e cila për shtetet më të vogla dhe më të brishta si Kosova përfaqëson një sfidë edhe më të madhe sesa për ato që janë tashmë në Bashkimin Evropian dhe që mund të përpiqen të veprojnë së bashku brenda BE-së”, tha Petrič për Radion Evropa e Lirë.
Ai nuk pret që të shpërthejë një konflikt i ri i madh në Ballkanin Perëndimor vetëm sepse SHBA-të mund të zvogëlojnë nivelin e përfshirjes së tyre. Ai thekson se Evropa ka një interes jetësor për të mos lejuar një luftë tjetër në pragun e saj, përveç asaj që po ndodh tashmë në Ukrainë.
Kampi amerikan Bondsteel në Kosovë mbetet një element kyç i sigurisë, por rëndësia e tij në të ardhmen, thotë Petrich, do të varet ndjeshëm nga marrëdhënia midis SHBA-së dhe Rusisë.
Fried, nga ana tjetër, paralajmëron se rajoni do të bëhej më i prekshëm nëse SHBA-të do të zvogëlonin praninë dhe angazhimin e tyre.
Ai vlerëson se Rusia dhe Kina do ta shfrytëzonin një hendek të tillë amerikan në mënyra të ndryshme, por plotësuese.
“Kina do të përpiqet të blejë infrastrukturë dhe nyje kyçe në mënyrë që të fitojë kontroll mbi më shumë sektorë të ekonomisë. Rusia do të përpiqet të përdorë disa vende si ndërmjetës, duke shfrytëzuar dobësitë e tyre dhe duke krijuar kaos kudo që të jetë e mundur. Në të dyja rastet, të dyja vendet do ta shohin Ballkanin si një platformë për të realizuar ambiciet e tyre më të gjera”, thotë Fried.
