Nëndetëset kërkimore kineze kanë lundruar mijëra metra nën akullin e Arktikut për herë të parë këtë verë, duke shkaktuar shqetësim të përhapur në Perëndim. Zyrtarët e sigurisë kombëtare të SHBA-së kanë paralajmëruar se ekspeditat po përforcojnë pretendimet për një kërcënim në rritje kinez në rajonin e Arktikut. Sipas një raporti të nëntorit nga Departamenti i Sigurisë Kombëtare i SHBA-së, anijet ushtarake dhe kërkimore kineze kanë operuar në ujërat e Arktikut pranë Alaskës në numër më të madh këtë vit se kurrë më parë.
Për Kinën, zotërimi i rrugëve të Arktikut mund të sjellë përfitime të shumëfishta: mbledhjen e të dhënave të vlefshme mbi burimet natyrore nën shkrirjen e kapelave polare, shkurtimin ndjeshëm të kohës së transportit tregtar dhe aftësinë për të afruar nëndetëset bërthamore me objektiva të mundshëm, përfshirë Shtetet e Bashkuara, paralajmërojnë strategët detarë dhe zyrtarët ushtarakë perëndimorë.
“Kinezët po bëhen gjithnjë e më agresivë në Veriun e Epërm”, tha Komandanti Suprem i Forcave Aleate të NATO-s, Alexus Grynkewich, për WSJ , duke iu referuar rajonit dhe vendeve që shtrihen brenda Rrethit Arktik. Ai shtoi se misionet shkencore kineze shpesh shërbejnë si mbulesë për aktivitetet ushtarake.
Në vitin 2018, Kina e shpalli veten një “fuqi pranë Arktikut” dhe njoftoi planet për t’u bërë një “fuqi e madhe polare” deri në vitin 2030, e barabartë me SHBA-në dhe Rusinë. Megjithatë, Ministria kineze e Punëve të Jashtme pretendon se të gjitha aktivitetet në Arktik janë të ligjshme dhe paqësore dhe se ato “kontribuojnë në paqen, stabilitetin dhe zhvillimin e qëndrueshëm të rajonit”.
Admirali holandez në pension, Rob Bauer , deri vonë një nga komandantët më të lartë të NATO-s, paralajmëron se situata po ndryshon. Kina tani po vendos anije të rojes bregdetare që i ngjajnë anijeve luftarake pranë Alaskës. “Ato janë në thelb anije luftarake, thjesht të lyera me të bardhë”, tha Bauer. Patrullat e përbashkëta me anijet luftarake ruse, shtoi ai, tregojnë qartë ambicien e Kinës për të fituar një avantazh ushtarak, jo vetëm sigurinë bregdetare.
Përveç kësaj, avionët ushtarakë kinezë dhe rusë vitin e kaluar kryen patrullime të përbashkëta pranë Alaskës për herë të parë, dhe bombarduesit kinezë me rreze të gjatë veprimi operuan nga bazat ruse. Një bashkëpunim i tillë rrit mundësinë e një sulmi të koordinuar nga dy rivalët më të mëdhenj të Amerikës. Gjenerali Gregory Guillot , komandant i Komandës së Mbrojtjes Hapësinore të Amerikës së Veriut (NORAD), paralajmëroi Kongresin në prill.
Analistët amerikanë besojnë se të dhënat që kinezët po mbledhin në veri të Alaskës dhe Groenlandës nuk përdoren vetëm për të studiuar ndryshimet klimatike, siç kanë raportuar mediat shtetërore kineze, por edhe për të trajnuar marinën, nëndetëset e së cilës aktualisht janë relativisht të zhurmshme dhe dallohen lehtësisht nga forcat amerikane. “Kina nuk po ndërton flotën më të madhe në botë të anijeve kërkimore oqeanografike për të shpëtuar balenat. Të kuptuarit e oqeanit dhe klimës është thelbësore për suksesin e operacioneve detare, veçanërisht në luftën anti-nëndetëse”, tha strategu detar Hunter Stires .
Kushtet e Arktikut e bëjnë jashtëzakonisht të vështirë zbulimin e nëndetëseve: akulli pengon mbikëqyrjen ajrore, shtresat e temperaturës dhe ndryshimet e kripësisë për shkak të shkrirjes së akullit prishin sonarin, dhe përplasjet e ajsbergëve dhe tingujt e gjitarëve detarë krijojnë zhurmë. Të dhënat e mbledhura u lejojnë shkencëtarëve kinezë të krijojnë modele të sakta kompjuterike të shtratit të detit, të cilat marina mund t’i përdorë më pas për të planifikuar rrugë më të sigurta.
Pekini i sheh rrugët detare të Arktikut si një pjesë kyçe të të ashtuquajturës Rruga Polare e Mëndafshit, një shkurtore për tregtinë globale. Këtë verë, një anije mallrash kineze lundroi në portin polak të Gdanskut nëpërmjet Veriut të Largët, dy herë më shpejt sesa lundrimi nëpër Kanalin e Suezit. Strategët ushtarakë amerikanë janë të bindur se qëllimi përfundimtar i Pekinit është t’i japë fund “dominimit nënujor” amerikan dhe se rusët, të cilët aktualisht kanë të vetmen flotë operative të akullthyesve bërthamorë në botë, do ta ndihmojnë atë ta arrijë këtë.
