Pasi Bernardo Arevalo, një luftëtar kundër korrupsionit, fitoi papritur zgjedhjet presidenciale të vitit të kaluar në Guatemala, demokracia në vendin e Amerikës Qendrore ishte në prag. Mes bastisjeve të policisë në zyrat zgjedhore dhe kërcënimeve për dhunë, administrata Biden ka punuar për të hedhur bazat për një transferim paqësor të pushtetit, por jo Richard Grenell, një ish-diplomat dhe zyrtar i inteligjencës në administratën e Donald Trump. Ai mbrojti zyrtarët e Guatemalës që konfiskuan kutitë e votimit.
Sipas Washington Post , Grenell u takua me një grup që kërcënoi të ndalonte inaugurimin. Ai mbrojti zyrtarët e Guatemalës që kapën kutitë e votimit në një përpjekje për të anuluar një votë që Shtetet e Bashkuara dhe vëzhguesit ndërkombëtarë e kishin shpallur “të lirë dhe të drejtë”, dhe ai sulmoi sanksionet amerikane.
Ndërhyrja e Grenell nënvizon rolin e rëndësishëm që ai ka luajtur në tre vitet e fundit që kur Trump u largua nga Shtëpia e Bardhë. Nga Amerika Qendrore në Evropën Lindore dhe më gjerë, Grenell ka vepruar si një lloj sekretari shtetëror në hije – duke u takuar me liderë dhe lëvizje të ekstremit të djathtë, duke premtuar mbështetjen e Trump dhe ndonjëherë duke punuar kundër politikave të administratës aktuale.
Në këtë proces, Grenell hap hapur një udhërrëfyes të politikës së jashtme për një kandidat presidencial republikan, i cili ka gjetur gjuhën e përbashkët me udhëheqësit autoritarë dhe kërcënoi të shkatërrojë partneritetet me aleatët demokratë.
“Unë mendoj se Trump dhe Grenell do të ndryshonin udhëheqjen amerikane të botës së lirë”, tha Daniel Fried, i cili kaloi 40 vjet në postet më të larta të Departamentit të Shtetit.
Grenell e quan veten diplomat, por vepron si një drejtor kabineti lufte, i cili vazhdimisht lavdëron Trumpin dhe sfidon armiqtë e tij politikë në mediat sociale dhe në intervista.
Në Ballkan, ku shërbeu si i dërguar nën Trump, ai vazhdoi të fliste me krerët e shteteve që punojnë veçmas me administratën Biden. Vitin e kaluar, ndërsa Turqia kërcënoi Suedinë në rrugën e saj drejt NATO-s, Grenell u përpoq të ndërmjetësonte një takim midis Trump dhe presidentit turk.
Pasuri të paluajtshme në Ballkan
Zëdhënësi i fushatës së Trump, Stephen Chung nuk pranoi të komentojë nëse Trump mbështet aktivitetet e jashtme të Grenellit.
Ligji federal kërkon që shumë njerëz të paguar për të vepruar në emër të interesave të huaja të regjistrohen në Departamentin e Drejtësisë dhe të zbulojnë punën e tyre. Bloomberg dhe New York Times raportuan së fundmi se Grenell dhe dhëndri i Trump, Jared Kushner po propozojnë një zhvillim të madh të pasurive të paluajtshme në Ballkan që mund të përbëjë një konflikt interesi nëse njëri prej tyre shërben në një administratë tjetër Trump.
“Ky është një investim i sektorit privat. Kjo nuk është çështje politike. Unë dhe Jared nuk jemi në qeveri”, tha Grenell në një intervistë të fundit për një televizion shqiptar.
Me origjinë nga Michigan, Grenell punoi për disa vite si zëdhënës i politikanëve të ndryshëm republikanë dhe më pas si ambasador i SHBA në Kombet e Bashkuara. Gjatë një qëndrimi të shkurtër si zëdhënës i fushatës presidenciale të Mitt Romney 2012, Grenell fshiu një numër postimesh të shthurura dhe seksiste në mediat sociale dhe kërkoi falje. (Ai dha dorëheqjen pasi u refuzua nga disa konservatorë fetarë se doli si homoseksual).
Aftësia e Grenellit për të “torturuar” liberalët dhe gazetarët u bë një pasuri kur Trump u bë president, i cili e ftoi atë të ndërmjetësonte mes Kosovës dhe Serbisë. Kosova është njohur si shtet sovran nga SHBA, por jo nga Serbia, e cila ka kohë që është e lidhur me Rusinë. Grenell ndihmoi për të arritur një marrëveshje për normalizimin e bashkëpunimit ekonomik në rajon. Kryeministri i Kosovës e akuzoi Grenell-in se ka ndihmuar në fundosjen e administratës së tij të majtë dhe për favorizimin e presidentit të Serbisë, Aleksandar Vuçiq, por të dy vendet më vonë vlerësuan punën e tij.
Pasi Grenell u largua nga detyra në maj 2020, Trump e quajti atë “aktori më i madh i të gjitha kohërave, në çfarëdo cilësie që ai mbante”.
Kthimi në Ballkan
Pas humbjes së Trump, Grenell nuk ishte më një diplomat, por një qytetar që vazhdoi të udhëtonte dhe të takohej me liderët botërorë.
Në udhëtimet e tij të përsëritura në Kosovë dhe Serbi, ai përdori statusin e tij në rajon për të nxitur aleatët e Trump dhe për të denigruar përpjekjet e Biden për të negociuar një marrëveshje të re paqeje.
Në Serbi, Grenell shpesh përshëndetet si një pothuajse zyrtar, duke reflektuar perceptimin se ai flet në emër të Trump dhe mund të luajë një rol të rëndësishëm në një administratë të ardhshme. “Ai është padyshim mik i Serbisë”. Ishte në kohën kur ai mbante një post zyrtar dhe është e njëjtë edhe sot. Të gjithë në Serbi e vlerësojnë shumë këtë”, tha ambasadori serb në SHBA, Marko Gjuriq në një intervistë vitin e kaluar.
Ndonjëherë kjo tendencë e afronte atë me zyrtarë me lidhje me Rusinë. Në vitin 2021, Grenell mori pjesë në një klub kabareje në Beograd me ministrin serb të financave, një aleat i ngushtë i presidentit Aleksandar Vuçiç, i cili është përballur me kritika në SHBA për prirjet e tij autoritare dhe lidhjet me Rusinë.
Lidhjet e thella ballkanike të Grenell-it ndihmuan në krijimin e projekteve miliarda dollarësh të pasurive të paluajtshme që ai po ndjek tani me firmën e investimeve të Kushner Affinity Partners, duke përfshirë një hotel luksoz dhe hapësirë zyre në qendër të Beogradit. “Isha i emocionuar që isha në gjendje të bëja Jared dhe Affinity të shikonin projektin dhe të investonin në të”, tha Grenell në një intervistë të fundit.
