Lufta kundër pranimit të Kosovës në Këshillin e Evropës dhe rezoluta për Srebrenicën, betimi në rrugën evropiane, vizita e zonjës së parë ukrainase dhe të folurit në rusisht… Politika e jashtme e Serbisë është “skizofrene” apo ka sistem duke u fshehur atje?
Pranvera diplomatike e stuhishme në Serbi. Vizita e presidentit kinez, lufta kundër rezolutës për Srebrenicën në Kombet e Bashkuara, vizita e Olena Zelenska dhe ministres së Jashtme të Ukrainës, fushata kundër Kosovës në Këshillin e Evropës, fjalimi i Vuçiqit në Dhomën e Rusisë. ..
Ngjarjet e rëndësishme të politikës së jashtme janë të rreshtuara si në një kasetë. Disa do të thoshin, plot mospërputhje dhe bredhje të politikës së jashtme serbe, të cilën disa analistë e cilësojnë si skizofrenike.
Deklarativisht ende në rrugën evropiane, Serbia ose, më saktë, presidenti i saj Aleksandar Vuçiq, po përpiqet të gjejë aleatë nga të gjitha anët, gjë që për vëzhguesit nga jashtë duket si një ylber i politikës së jashtme në të cilin është e vështirë të gjesh një sistem.
Propaganda e promovimit të regjimit
Dushko Lopandiq, kryetar i Forumit për Marrëdhënie Ndërkombëtare, thekson për DW se politika e jashtme serbe “ka shumë ngjashmëri” me politikën e brendshme.
Sepse, ashtu si Partia Progresive Serbe është një parti e ashtuquajtur “catch-all” – ajo nuk e ka grupin e saj të synuar apo një profil të qartë, por përkundrazi që të gjithë duhet të votojnë për të – ashtu edhe shtrirja diplomatike është e gjerë, beson Lopandić.
“Ajo diplomaci e gjerë përdoret kryesisht për qëllimin e promovimit të regjimit dhe për propagandën e brendshme.” Ne kemi një politikë të jashtme shumë të pasuksesshme sa i përket integrimit evropian dhe bashkëpunimit rajonal. Në vend të kësaj, regjimi zbaton një lloj politike të jashtme propagandistike”, vlerëson bashkëbiseduesi ynë.
Mirëpo, bashkëbiseduesi ynë i dytë mendon se ka ndonjë sistem në një politikë të tillë. “Fokusi tani është në dy akse, përkatësisht Amerikën dhe Kinën”, thotë Igor Novakovic nga Qendra për Çështjet Ndërkombëtare dhe Sigurinë.
“Bashkimi Evropian është në vendin e tretë dhe Rusia në të katërtin. Tani të gjitha kartat janë vendosur në njëfarë realpolitike, e cila bazohet në një lloj marrëdhënieje të caktuar transaksioni dhe që synon të mbajë në pushtet elitën ekzistuese. Meqenëse ata i kontrollojnë të gjitha proceset në vend, ata mund të udhëheqin një politikë të jashtme të tillë quid pro quo”, beson Novaković.
Dushko Lopandiq, nga ana tjetër, flet për improvizim – për vizitën e rëndësishme të presidentit kinez Xi, e cila nuk është në pozita të barabarta, për vizitën e delegacionit ukrainas, e cila “në radhë të parë ka të bëjë me marrëdhëniet me Amerikën”.
“Pastaj kemi që një ditë kritikohet BE-ja, ndërsa të nesërmen thuhet se jemi në rrugën evropiane. Është një akt xhonglimi që shtron çështjen e çmimit të një politike të tillë dhe nuk është i vogël”, thekson Lopandiq.
Serbia dhe Ukraina – marrëdhënie ilegale
Vizita e bashkëshortes së presidentit ukrainas, Olena Zelenska dhe ministrit të Jashtëm, Dmitry Kuleba, është interesante për faktin se mediat e regjimit pothuajse nuk raportuan për vizitën.
Igor Novaković vë në dukje se “qeveria kontrollon si narrativën pro-ruse dhe pro-perëndimore në media. Kjo zvogëlon rëndësinë e Perëndimit dhe BE-së nga njëra anë, dhe nga ana tjetër parandalon disa manipulime më të thella nga pala ruse”.
Regjimi ka zhvilluar një fushatë antiperëndimore për një kohë të gjatë, dhe në një masë më të vogël një fushatë pro-ruse, thotë Dushko Lopandiq.
“Është vërtet interesante që kjo vizitë u regjistrua kaq modeste, sepse nuk ishte vetëm gruaja e presidentit ukrainas, por edhe ministri i tyre i punëve të jashtme”. Në fund, ajo fushatë u reflektua edhe në qëndrimet e opinionit publik, i cili është kryesisht pro-rus. Në këtë kuptim, kthimi në Ukrainë sigurisht që nuk është i popullarizuar për momentin”, thotë Lopandić.
Mbështetje për Dodik
Ditët në vijim sigurisht që do të shënohen me miratimin e paralajmëruar të rezolutës për Srebrenicën në Kombet e Bashkuara.
Igor Novakoviq e vlerëson luftën e autoriteteve në Beograd kundër asaj rezolute si mbështetje për Milorad Dodik.
Paradoksalisht, ajo histori erdhi në kohën e duhur për Vuçiqin dhe Dodikun, të cilët kanë shumë probleme të brendshme”. Kjo temë mund të përdoret për të mobilizuar njerëzit”, vlerëson Novakoviq.
Në këtë kontekst, liderët politikë të Serbisë dhe Republika Srpska shpallin Parlamentin e madh serb më 8 qershor në Beograd. Parlamenti do të ndjekë seancën e Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së të enjten (23 maj), ku do të diskutohet rezoluta për Srebrenicën, si dhe zgjedhjet lokale në Serbi (2 qershor).
Dushko Lopandiq e sheh atë parlament si pjesë të një “fushate populiste-nacionaliste”.
“Është pjesë e ideologjisë së regjimit në pushtet, e cila buron nga rrënjët e tij radikale. Zhurma që rrethon rezolutën është e lidhur me ato rrënjë, sepse kujtojmë se Vuçiq ka ngjitur postera me emrin e Ratko Mlladiqit mbi emrin e bulevardit Zoran Gjinxhiq”, kujton Lopandiq.
Autogoli i Kosovës
Edhe diplomacia serbe bëri përpjekje të mëdha për të penguar hyrjen e Kosovës në Këshillin e Evropës, gjë që tani për tani ia ka dalë. Të premten (17 maj) Kosova nuk ishte në rend dite sepse vendet e Kuintit këmbëngulën për fillimin e formimit të Unionit të Komunave Serbe, gjë që Prishtina e refuzon.
Bashkëbiseduesit tanë nuk janë të sigurt se kjo është një fitore diplomatike e Serbisë, por më tepër flasin për hapat e gabuar të ndërmarra nga Prishtina.
“Këtë rezultat e solli mosbashkëpunimi që Kurti po tregon prej vitesh dhe mohimi i një pjese të Marrëveshjes së Brukselit”, përfundon Dushko Lopandiq.
Ngjashëm mendon edhe Igor Novakoviq: “Kosova ndoshta do të shkojë në zgjedhje të jashtëzakonshme parlamentare dhe për Kurtin çdo lëvizje që sugjeron se ZSO mund të jetë diçka më shumë se një organizatë e zakonshme joqeveritare mund të jetë e dëmshme”. Në këtë mënyrë, autoritetet e Kosovës sillen shumë ngjashëm me autoritetet serbe, mjaft transaksionale dhe të palëkundura”.
