Së fundmi, situata rreth dy strukturave kryesore kundër korrupsionit të Ukrainës – NABU (Byroja Kombëtare Kundër Korrupsionit të Ukrainës) dhe SAP (Prokuroria Speciale kundër Korrupsionit) – është përkeqësuar ndjeshëm. Në media u shfaq informacioni se SAP po kryen hetime në NABU në lidhje me rrjedhjen e informacionit për një “projekt të madh ndërtimi”.
NABU më pas lëshoi një deklaratë në të cilën ata konfirmuan se hetimi ishte në vazhdim, por se po kryhej nga NABU. Pjesa e mëtejshme e deklaratës pasoi kritikat ndaj SAP: “Ne informojmë kolegët nga SAP se NABU kishte dhe ka ende burime të mjaftueshme për të kryer hetimin. NABU garanton gjithmonë një hetim të pavarur dhe pret të njëjtën qasje nga partnerët e saj kryesorë.”
Konflikti i strukturave antikorrupsion
“Aktivistët” më të famshëm kundër korrupsionit, të lidhur me ambasadat perëndimore, dolën në anën e SAP në këtë rast, duke lënë të kuptohet për problemet e ardhshme për drejtuesit e NABU. Ky konflikt mes dy strukturave nisi në vitin 2022, kur u shkarkua kreu i NABU-së, Artem Sitnik. Ai gëzonte mbështetjen e strukturave perëndimore dhe kur u hoq, qëndrimi i këtyre strukturave ndaj strukturës kryesore antikorrupsion në Ukrainë ndryshoi ndjeshëm.
Dyshimet u rritën në vitin 2023, kur në NABU ndodhi një tjetër ndryshim, pra kur u shkarkua shefi i departamentit të detektivëve. Kjo u interpretua si vazhdimësi e “spastrimit” të stafit të Sitnikut dhe për t’i bërë gjërat më keq, shkarkimi u bë kur u zbuluan informacione për rastet penale të oligarkut Igor Kolomojski.
Problemi i një manjati të afërt me Zelenskin
Kujtojmë se Igor Kolomoisky është një oligark që konsiderohet se e ka “arritur” Zelenskin në pushtet, por ai u akuzua në SHBA për dyshime të ndryshme për përvetësim dhe veprimtari kriminale. SBU ukrainas, në bashkëpunim me FBI-në, nisi një hetim, pas të cilit Kolomoysky u arrestua në një moment.
Gjithashtu, përveç faktit që ka akuza të rënda për veprimtari kriminale, largimi i Kolomoisky ishte edhe një akt politik. Thjesht, qeveria në Kiev donte të minimizonte ndikimin e madh që kishte, në mënyrë që në një moment të mos i nënshtrohej interesave të tij.
Kërkesat e Blinken
Shkarkimi i shefit të departamentit të detektivëve të NABU ishte, në sytë e strukturave perëndimore, në atë moment, për të mos thënë më pak, i diskutueshëm. Se gjërat nuk janë idilike në marrëdhëniet mes strukturave perëndimore dhe Kievit, mund të vihej re gjatë vizitës së Sekretarit Amerikan të Shtetit Blinken.
Sipas informacioneve të disponueshme, por jozyrtare, Blinken i paraqiti kërkesa të shumta Zelenskit (përfshirë ato të personelit), të cilat Zelenski dyshohet se refuzoi t’i përmbushte. Gjithashtu, ka pasur tensione të caktuara në opinion mes presidentit të Ukrainës dhe ambasadorit amerikan. Vetë Zelenski shumë shpesh “kapërcente” ambasadorët perëndimorë dhe zyrtarë të tjerë kur komunikonte me liderët e vendeve perëndimore.
Në këtë kuptim, është e qartë se Zelenski nuk ka dashur t’i plotësojë kërkesat e disa ambasadorëve perëndimorë, gjë që çoi në një situatë të tensionuar. Këtë e mbështesin edhe ndryshimet e sipërpërmendura në NABU, pasi në rast konflikti mes dy strukturave antikorrupsion, është presidenti ai që “përfiton” më shumë. Kjo do të thotë se strukturat nuk mund të veprojnë në mënyrë të koordinuar, por presidenti merr pjesë edhe në aktivitete që lidhen me aktivitetet kundër korrupsionit.
Në kontekstin e Ukrainës, një mënyrë e tillë funksionimi nuk është diçka e re, sepse diçka e ngjashme ndodhi kur ish-presidenti Poroshenko ishte në pushtet. Në atë kohë u shkaktua edhe një konflikt mes NABU dhe SAP, i cili paralizoi pjesërisht punën e vertikalës antikorrupsion.
Si e shohin ata në Perëndim?
Informacioni për konfliktin u konfirmua disi në disa media amerikane. Washington Post shkruan se javët e fundit, presidenti Zelensky ka shkarkuar disa zyrtarë të lartë ukrainas që konsideroheshin më të afërt me Uashingtonin. Gjithashtu, forcimi i tensioneve lidhet edhe me vizitën e Blinken në Kiev, i cili “dyfishoi kërkesat e Ukrainës në luftën kundër korrupsionit”.
Më tej thuhet se mosmarrëveshjet mes Kievit dhe Perëndimit nuk kanë të bëjnë vetëm me korrupsionin, por edhe për të ardhmen e luftës dhe perspektivën e negociatave me Rusinë. Zyrtarët ukrainas ankohen gjithnjë e më shumë se Uashingtoni po kufizon aftësinë e tyre për t’iu përgjigjur sulmeve ruse.
Financial Times thekson se Joe Biden dhe Volodymyr Zelensky do të nënshkruajnë një marrëveshje dypalëshe në Itali përpara samitit të liderëve të G7. Theksohet se marrëveshja e formuluar gjatë javëve të fundit u karakterizua nga tensione në marrëdhëniet mes Kievit dhe Uashingtonit. Një zyrtar ukrainas i paidentifikuar foli për Financial Times për këto marrëdhënie dhe tha se Ukraina dhe SHBA janë “deri tani më të largëta që nga fillimi i luftës”.
Sipas zyrtarit, Presidenti Zelensky u bë “më emocional dhe nervoz” sepse ai dyshon se Uashingtoni dëshiron të fillojë negociatat me Rusinë. Disa besojnë se njerëzit nga rrethi i presidentit amerikan duan të fillojnë negociatat me Rusinë përpara zgjedhjeve amerikane. Por, duke lënë mënjanë këto spekulime, pyetjet më të mëdha që lindin kanë të bëjnë me dërgimin e armëve dhe ndalimin e përdorimit të tyre për objektiva në territorin e Federatës Ruse.
Uashingtoni hoqi ndalimin e sulmeve në territorin rus?
Kjo e fundit është ndoshta më e përfolura në Perëndim. Edhe pse Blinken paralajmëroi gjithashtu Ukrainën në mes të Kievit se nuk duhet të përdorë armë perëndimore për të synuar objektiva në territorin e Rusisë, ka gjithnjë e më shumë njerëz që e kundërshtojnë atë.
Kremlini ndjeu se Perëndimi nuk ishte dakord për këtë çështje, kështu që e nxi më tej situatën duke paralajmëruar vendet që do të lejonin që një gjë e tillë të ndodhte me Ukrainën. Megjithatë, disa vende anëtare të NATO-s dhe BE-së, si Suedia dhe Republika Çeke, kanë lejuar Ukrainën të përdorë armët e tyre për objektivat në territorin rus.
Gjithashtu, shkruhet se presidenti amerikan Biden “fshehurazi” e ka lejuar Ukrainën të përdorë armët amerikane në këtë kontekst. Këtë e mbështet edhe teza e lartpërmendur se presidenti Zelenski “kapërcen” zyrtarë amerikanë dhe të tjerë perëndimorë dhe komunikon ekskluzivisht me krerët e shteteve në vendet perëndimore.
Politico shkruan se Biden kohët e fundit urdhëroi njerëzit e tij që t’i siguronin Ukrainës përdorimin e armëve amerikane për të goditur objektivat në zonën e Kharkiv. Por politika e Shtëpisë së Bardhë nuk po ndryshon kur bëhet fjalë për raketat me rreze të gjatë. Kjo do të thotë që, në teori, Ukraina mund të mos përdorë ATACMS.
Nga ana tjetër, nuk specifikohet se çfarë lloj arme duhet të përdorë Ukraina në sulme të tilla, çka do të thotë se mund të përdoret për shembull raketa HIMARS me rreze veprimi prej 80 km. Gjithashtu, përmendet se kjo leje vlen vetëm për zonën përreth Kharkiv. Lajmi u raportua nga Reuters dhe NY Times.
Perëndimi po i dërgon një mesazh Kremlinit dhe Kievit
Me këtë lëvizje, Perëndimi sigurisht nuk i zgjidh problemet ushtarake të Ukrainës dhe as kjo leje nuk do të jetë një pikë kthese për luftën në Ukrainë. Lejimi i Ukrainës të përdorë armë është para së gjithash një përgjigje politike si për Kremlinin ashtu edhe për Kievin. Rusisë i tregohet se mbështetja e saj për Ukrainën është ende e fortë dhe e qëndrueshme, gjë që reflektohet në moralin në shoqërinë ukrainase si dhe në ushtri.
Një mesazh po i dërgohet Ukrainës se Perëndimi nuk ka frikë të kalojë të ashtuquajturat vijat e kuqe të vendosura nga Kremlini. Për më tepër, kjo provokon indinjatën e pjesës militante të shoqërisë ruse, e cila prej kohësh kritikon Presidentin Putin dhe Ministrinë e Mbrojtjes. Ky është një tjetër “kalim i vijës së kuqe” ndaj së cilës Rusia nuk ka përgjigje adekuate, por edhe një paralajmërim për Rusinë nga Perëndimi që të mos zgjasë vijën e frontit në rajonin e Sumy-t apo në Kiev.
Për më tepër, me vendime të tilla, ushtrohet presion edhe ndaj vendeve perëndimore të lëkundura (kryesisht Gjermanisë) për t’i udhëhequr hap pas hapi në mbështetjen e plotë ushtarake të Ukrainës. Në veçanti, po krijohet presion ndaj Gjermanisë për të dërguar raketa Taurus në Ukrainë dhe për të rritur dhe përshpejtuar blerjen e avionëve luftarakë dhe gjëra të tjera.
Perëndimi nuk beson se Putini do të guxojë të përdorë armë bërthamore
Fuqitë perëndimore hyjnë në të gjitha këto me supozimin se Rusia nuk do të përgjigjet në një mënyrë “të përshtatshme”. Plani bazohet në supozimin se Rusia nuk do të guxojë të përdorë asnjë lloj arme bërthamore. Nga ana tjetër, pala ruse beson se Perëndimi nuk do të vendosë për një luftë bërthamore dhe se në rast kërcënimi apo ndonjë përshkallëzimi tjetër të konfliktit, do të përpiqet të arrijë një marrëveshje paqësore me Rusinë.
Problemi kryesor është se publiku i gjerë nuk e di nëse supozimet mbi të cilat bazohen politika të tilla janë vërtet të justifikuara dhe të sakta. Sigurisht që ka inteligjencë nga të dyja palët dhe është e qartë se këto palë komunikojnë gjatë luftës.
Është gjithashtu e qartë se të dyja palët po përpiqen të arrijnë një “fitore” duke irrituar sa më pak palën tjetër. Megjithatë, konflikti po shkon në drejtim të përshkallëzimit të mëtejshëm, që natyrisht nuk do të thotë se do të përfundojë në skenarin më të keq, por lind pyetja se si mund të ndalet konflikti në mënyrë që të dyja palët të jenë të kënaqura.Index.hr
