Si pjesë e shkëmbimit më të madh të të burgosurve në histori me Shtetet e Bashkuara dhe vendet evropiane, Rusia priti tetë shtetas rusë – një vrasës, hakerë dhe spiunë të fshehtë. Ndër këta të fundit është edhe 42-vjeçari Pavel Rubtsov, i cili për shumë vite në forume dhe konferenca të opozitës demokratike në BE prezantohej si gazetari spanjoll Pablo Gonzalez dhe ishte “miq” me aktivistët rusë.
Në vitin 2022, disa ditë pas pushtimit të plotë të Ukrainës, ai u arrestua në Poloni me dyshimin për spiunazh për Rusinë. Në maj 2023, Agjencia raportoi se Gonzalez ishte ndoshta një agjent i instaluar nga GRU në rrethin e Zhanna Nemtsova, vajzës së politikanit të vrarë të opozitës Boris Nemtsov. Por atëherë nuk kishte asnjë shpjegim zyrtar nga shërbimet e inteligjencës polake për faktin e ndalimit dhe çështjen e hapur, dhe shumë në opozitë nuk besonin se Gonzalez ishte vërtet një agjent i rekrutuar.
Që nga fillimi i çështjes, organizatat ndërkombëtare gazetareske dhe të të drejtave të njeriut janë ngritur vazhdimisht në mbrojtje të Gonzalez. Sidoqoftë, në gusht 2024, Gonzalez ishte ndër ata që Vladimir Putin personalisht erdhi për t’i takuar në aeroportin Vnukovo.
Si kaloi Pablo Gonzalez vite duke e kënaqur veten, duke mashtruar dhe mashtruar opozitën ruse dhe në fund duke i shpëtuar duart e drejtësisë polake – thotë Yulia Akhmedova, korrespondente e Evropës së Re.
Në tetor 2017, Berlini priti Forumin Boris Nemtsov , një ngjarje vjetore ku opozita ruse takohet me politikanë dhe intelektualë evropianë për të diskutuar të ardhmen e marrëdhënieve Rusi-BE. Atë vit, politikanët Ilya Yashin, Dmitry Gudkov, avokati Ilya Novikov dhe përfaqësues të tjerë të opozitës demokratike erdhën në forum.
Por shumë njerëz kujtojnë nga ai forum gazetarin spanjoll Pablo Gonzalez, i cili ishte shumë aktiv dhe donte të njihej me të gjithë. Një burrë gjigand, brutal rreth tridhjetë e pesë vjeç u prezantoi të gjithëve si një profesionist i pavarur i specializuar në Evropën Lindore dhe konflikte ushtarake. Ai fliste rusisht shkëlqyeshëm pa theks, ishte shumë dashamirës ndaj opozitës ruse dhe mori pjesë në diskutime për rëndësinë e lirisë së fjalës. Në atë forum, Pablo Gonzalez bëri shumë kontakte të dobishme, arriti të bënte një foto me politikanin Ilya Yashin dhe më pas mori pjesë në ngjarjet e Fondacionit Nemtsov më shumë se një herë.
Pablo Gonzalez, Alisa Ganieva, Ilya Yashin, Pavel Elizarov (nga e majta në të djathtë). Foto: nga arkivi personal i Alisa Ganievës
Vetëm shtatë vjet më vonë, kur Vladimir Putin të takohet personalisht me spiunët rusë të marrë si rezultat i një shkëmbimi me vendet evropiane në Vnukovo, opozita ruse më në fund do të bindet se gjatë gjithë kësaj kohe spanjolli mik po i shikonte dhe po shkruante raporte për GRU.
“Dukej si një gazetar profesionist”
Pablo Gonzalez u takua për herë të parë me bashkëthemeluesin e Fondacionit Boris Nemtsov për Lirinë, Zhanna Nemtsova, në Bruksel në vitin 2016 gjatë një diskutimi rreth kandidaturës së raportuesit special të PACE për vrasjen e babait të saj, opozitarit rus Boris Nemtsov. Siç kujton aktivisti politik dhe ish-bashkëshorti i Nemtsova, Pavel Elizarov, i cili tani jeton në mërgim në Portugali, Gonzalez i kërkoi Zhanna-s një intervistë. Pas kësaj, ai “hyri në rrethin e saj”.
Sipas Elizarov, ai vetë kaloi rrugët me Gonzalez jo vetëm në punë, por edhe në udhëtime miqësore, për shembull, në Vendin Bask, ku, siç pretendonte vetë Gonzalez, ai jetonte. Ata u takuan gjithashtu në Barcelonë, ku Elizarov erdhi si vëzhgues nga Golos në referendumin për pavarësinë e Katalonjës në 2017. Atje Gonzalez i bëri përshtypje si një njeri i zhytur mirë në mjedisin lokal.
“Ai ishte si një rosë për të ujitur atje. Më prezantoi me njerëz të ndryshëm që organizuan referendumin dhe më shoqëruan në qendrat e votimit. Ai [tha se] ka studiuar në universitetin në Barcelonë dhe ka jetuar atje për disa vite. Ai fliste shkëlqyeshëm spanjisht, me sa di të them, pa theks.
Gonzalez dinte të shkruante, të ndërvepronte me folësit, gazetarët dhe fotografët që udhëtonin me të. Në përgjithësi, ai dukej si një gazetar profesionist.
Zhanna Nemtsova merr Çmimin e Lirisë së Këshillit Atlantik 2015, i dhënë pas vdekjes babait të saj Boris Nemtsov, gjatë Forumit Global të Wroclaw 2015 në Wroclaw, Poloni, 12 qershor 2015. Foto: Maciej Kulczynski/EPA
Si rezultat i atij referendumi për pavarësinë e Katalonjës, në Spanjë filluan protestat masive , të organizuara nga politikani katalanas Carles Puigdemont. Por Spanja më pas nuk lejoi që Katalonja të shkëputej dhe si rezultat, Puigdemont, i cili po përballej me një çështje penale, u arratis në Bruksel, ku krijoi një qeveri në mërgim. Në tetë vjet pas referendumit dhe protestave, politikanët që mbrojnë një Katalonjë të pavarur janë akuzuar se kanë lidhje me Kremlinin. Mediat raportuan se në kulmin e protestave, Rusia dyshohet se i ka ofruar kreut të Katalonjës 10 mijë ushtarë dhe qindra miliarda euro. Prandaj, ka shumë mundësi që edhe Gonzalez të ketë bërë detyrë të dyfishtë.
Pavel Elizarov pranon se në një moment marrëdhënia e tyre me Gonzalez mund të quhej mjaft miqësore në 2017-2018 ata komunikuan mjaft. Më pas spanjolli u pozicionua si aktivist i majtë, u interesua për grupet e tifozëve, pyeti për tifozët e Spartakut: sa nacionalistë janë ata, a ka të majtë mes tyre?
“Pablo është një djalë kaq i lezetshëm, i pëlqen të ulet në një bar dhe të pijë birrë. Ai e do adrenalinën, ndaj shkonte shpesh në vende ku ndodheshin disa veprime: konflikte ushtarake, protesta etj. Ai ishte i interesuar për të gjitha këto”, thotë Pavel Elizarov.
Aktivisti civil Pavel Elizarov. Foto: korniza video në YouTube
I këndshem për t’u folur dhe i besueshem në luftime
Në pikat e nxehta – në Donbass, në Nagorno-Karabakh – Gonzalez “u bë mik” me gazetarin, korrespondentin special për Novaya Gazeta Europe Ilya Azar.
“Kemi kryqëzuar rrugë në vende të tilla që, për të qenë i sinqertë, as që kam menduar se ai mund të ishte një punonjës i GRU,” thotë Azar.
“Kur mbërrin natën, me predha që bien nga lart, në një hotel në Stepanakert dhe pi uiski me kolegë të çmendur me jelek antiplumb në një hotel me ndriçim të dobët, disi nuk mendon: “A nuk je një person i trishtuar ndonjëherë? , Pablo?”
Azar e kujton Gonzalezin si një koleg të lehtë dhe të besueshëm “në luftim”, një shok profesionist, “me të cilin është mirë të shkëmbesh histori dhe të pish një pije”.
“Në përgjithësi, jam mësuar t’u besoj njerëzve dhe kolegëve, dhe ka një lloj vëllazërie gazetarësh në luftëra dhe konflikte,” thotë Azar.
Gonzalez pyeti gjithashtu shkrimtaren Alisa Ganieva për një rajon që është i vështirë për Kremlinin – Kaukazi. Ai gjithashtu e takoi atë në forumin Nemtsov në Berlin në 2017. Në bisedë, ai ngriti temën e pavarësisë së mundshme të Kaukazit: ai u përpoq të kuptonte nëse kjo ide ishte e njohur atje, duke përmendur rastet e baskëve dhe katalanasve.
“Me sa duket, ai shpresonte që unë të thosha se ideja ishte e njohur dhe të emëroja disa emra. Por nuk kisha asgjë për ta kënaqur atë. fare
Pablo dinte të luante së bashku me bashkëbiseduesin e tij dhe të dukej plotësisht në shtëpi. Njohja ime me të ishte e rastësishme, megjithatë, ai e kapërceu hendekun, me mjeshtëri, si rastësisht, duke ndarë përshtypjet e tij të mira për librat e mi,
por kjo është një mënyrë e shkurtër për të fituar një shkrimtar,” kujton Ganieva.
Gonzalez ishte gjithashtu i interesuar në mënyrë aktive për Donbass, thotë kryeredaktori i New Europe Kirill Martynov, i cili, si shumë të tjerë, u takua me Gonzalezin në forumin e Nemtsov.
“Ai shprehu simpatinë për njerëzit që përfunduan në territorin e DPR. Më pas shumë shkruan për problemet e tyre, shkuan atje dhe bënë raporte. Kishte një ndjenjë se ishte një gazetar i pavarur që fliste për tmerret e luftës, i cili donte të ishte shok me të gjithë, sepse kishte një punë të vështirë. Ai u socializua në mënyrë aktive gjatë konferencës, bëri kontakte dhe foli për rëndësinë e lirisë së fjalës. Me sa mbaj mend, në atë konferencë ai takoi fjalë për fjalë të gjithë”, thotë Martynov.
Pasardhës i revolucionarëve spanjollë
Bashkëbiseduesit e “Evropës së Re” theksojnë se ata e kujtuan Gonzalezin jo vetëm sepse ai dinte të fitonte njerëzit, por edhe për shkak të origjinës së tij të pazakontë. Ai ka lindur në Moskë në vitin 1982 dhe është regjistruar me emrin Pavel Rubtsov. Nëna e tij ishte një pasardhëse e të ashtuquajturve “fëmijët spanjollë” – prindërit e tyre republikanë luftuan kundër regjimit të diktatorit Francisco Franco. Në vitet 1930, ata u dërguan nga Spanja në BRSS, e cila më pas u rreshtua në anën e kundërshtarëve të diktaturës, për t’i shpëtuar ata nga armiqësitë gjatë Luftës Civile. Babai i Gonzalez, Alexey Rubtsov, ka punuar në strukturat e RBC në pozicione menaxheriale që nga viti 1999 .
Në fund të viteve 1980, nëna e Gonzalez u zhvendos në atdheun e saj historik, Spanjë, dhe mori djalin e saj me vete. Atje ajo e regjistroi atë si Pablo Gonzalez Yagüe. Ata jetuan për një vit në Bilbao dhe më pas u transferuan në Katalonjë. Në vitin 2005, Gonzalez u vendos në vendin Bask. Dhe dy vjet më parë, në Moskë mora një pasaportë ruse në emër të Pavel Rubtsov.
Gonzalez filloi të punojë si gazetar në vitin 2014, i specializuar në vendet e Evropës Lindore dhe konfliktet ushtarake: ai mbuloi aneksimin e Krimesë dhe pushtimin e Donbasit, luftën në Nagorno-Karabakh dhe çështjet e mosnjohjes së Kosovës dhe Transnistrisë. Ai ka bashkëpunuar me gazetën spanjolle Público, agjencinë EFE, kanalin televiziv laSexta, Zërin e Amerikës, Deutsche Welle dhe botimet rajonale baske Naiz dhe Gara. Gonzalez ka një diplomë në filologji sllave dhe dihet gjithashtu se ka shkruar një tezë doktorature në Universitetin e Shtetit Bask (UPV/EHU) mbi persekutimin e lëvizjes LGBT në Gjeorgji.
Paraburgimi në Poloni
Në fillim të shkurtit 2022, para shpërthimit të një lufte në shkallë të gjerë, kur Gonzalez ishte në Ukrainën lindore, gjoja duke bërë punë gazetareske, ai mori një telefonatë nga shërbimet speciale të Ukrainës dhe kërkoi të vinte në Kiev. Atje ai u mor në pyetje dhe u akuzua për “orientim pro-rus”, por u la i lirë. Në të njëjtën kohë, oficerët e inteligjencës spanjolle morën në pyetje të afërmit e tij në Spanjë. Por nuk vazhdoi më tej. Pablo u kthye në Spanjë dhe askush nuk e shqetësoi për gati një muaj. Më 25 shkurt, ai vendosi se mund të largohej i sigurt nga vendi dhe shkoi në kufirin e Polonisë me Ukrainën, gjoja për të mbuluar krizën e refugjatëve.
Dy ditë më vonë, më 28 shkurt 2022, Gonzalez u ndalua në qytetin polak Przemysl, pranë kufirit me Ukrainën. Autoritetet polake thanë se, sipas informacioneve të tyre, gazetari punonte për inteligjencën ruse dhe synonte të shkonte në Ukrainë.
Pastaj filluan demonstratat në vendin Bask duke kërkuar lirimin e Gonzalez. Organizatat ndërkombëtare si Reporterët pa Kufij , Amnesty International dhe Federata Ndërkombëtare e Gazetarëve e dënuan arrestimin .
Të gjithë ata, si dhe mediat spanjolle, kur mbuluan arrestimin e Gonzalez-it, theksuan se në atë kohë Polonia zinte vendin e 66-të nga 180 në renditjen e lirisë së shtypit. Vetë BE-ja pastaj kishte gjithashtu pyetje për Poloninë në lidhje me respektimin e sundimit të ligjit në vend.
Në një bisedë me New Europe, përfaqësuesja e Reporterëve pa Kufij, Jeanne Cavillier sqaroi se organizata nuk e konsideroi kurrë Gonzalez të “arrestuar në mënyrë arbitrare”, por vetëm u kërkoi autoriteteve polake që të organizonin shpejt një gjyq të drejtë që do të përcaktonte nëse Gonzalez është fajtor apo jo.
“Ishte e pazakontë për standardet e BE-së për ta mbajtur atë në burg për dy vjet pa gjyq. Gjyqi është gjithashtu i nevojshëm që të mund të zbulojmë nëse Pablo Gonzalez ishte spiun. Tani ai duhet të japë një shpjegim”, tha Jeanne Cavillier.
Në maj 2023, “Agjencia”, duke cituar burime në Fondacionin Nemtsov , raportoi se Gonzalez ishte një agjent i përfshirë nga GRU në rrethin e Zhanna Nemtsova. Sipas burimeve të njohura me hetimin, në raportet e tij Gonzalez përshkroi në detaje aktivitetet e Nemtsova dhe miqve të saj, punonjësve dhe partnerëve të fondacionit, si dhe studentëve të shkollës vjetore verore të gazetarisë, e cila mbahet nga fondacioni që nga ajo kohë. 2018. Për më tepër, letra nga Boris Nemtsov u gjetën në pajisjet e Gonzalez, të cilat gazetari dyshohet se i kopjoi nga laptopi i vetë Nemtsova.
Fondacioni Nemtsov nuk iu përgjigj kërkesës së Evropës së Re. Bashkëthemeluesja e fondit, Olga Shorina, gjithashtu nuk pranoi të komentonte, duke përmendur një marrëveshje moszbulimi.
Shtetasit rusë të liruar pas shkëmbimit të të burgosurve ruso-amerikanë në Turqi zbresin nga një aeroplan në Aeroportin Ndërkombëtar Vnukovo në Moskë, Rusi, 1 gusht 2024. Foto: Sergey Ilyin / Sputnik / Kremlin Pool / EPA-EFE
Dyshimet e fundit
Pasi Pablo Gonzalez u përfshi në një shkëmbim të burgosurish me Rusinë, ka pak dyshim se ai ishte një spiun rus. Megjithatë, gazetarët polakë dhe spanjollë janë të shqetësuar për mënyrën se si Varshava e trajtoi rastin Gonzalez.
Ende nuk dihet se cilat janë arsyet e arrestimit të tij dhe vetë hetimi është i klasifikuar.
I vetmi informacion i njohur për arsyet pse u shkëmbye Gonzalez është se Polonia e bëri këtë “për shkak të aleancës së ngushtë polako-amerikane dhe interesave të përbashkëta të sigurisë”.
Prokuroria polake refuzoi t’u përgjigjej pyetjeve të gazetarëve se në çfarë faze është çështja penale e Gonzalez dhe nëse do të shkojë në gjyq.
E gjithë kjo shkaktoi zemërim publik. Kështu, për shembull, sipas deputetit të Parlamentit Evropian Marek Biernacki, prokuroria dhe shërbimet e inteligjencës polake duhet t’u shpjegojnë të gjithëve se çfarë do të ndodhë më pas me çështjen penale të Rubtsov në Poloni, në çfarë kushtesh ai u shkëmbye dhe çfarë bëri në të vërtetë në Poloni.
Jeta është shumë e mirë për një gazetar të pavarur
Pavel Elizarov kujton se ai kurrë nuk dyshoi në Gonzalez për diçka të tillë, megjithatë, ai ndaloi së komunikuari me të disa vjet para arrestimit të tij, sepse në një moment sjellja e spanjollit ndryshoi.
“Ai filloi të zhvillonte homofobinë, urrejtjen ndaj emigrantëve dhe unë fillova të mendoj se ndoshta ai nuk ishte vërtet një aktivist i majtë. Nuk është se ai papritmas filloi të transmetojë pikëpamje pro-Kremlinit, por ai ndryshoi patjetër, mund ta ndjeni.
Me sa duket, ai nuk e kishte më detyrën të zhvillonte mua dhe ndonjë nga opozitarët. Kur u arrestua, vura re se qeveria spanjolle nuk e komentoi këtë; dhe atëherë mendova se, me sa duket, kishte baza serioze për akuzat”, thotë Elizarov.
Pas faktit, Ilya Azar kujtoi gjithashtu detaje të dyshimta: “Në praninë e tij në Karabakh pothuajse më gjatë se të gjithë gazetarët e tjerë, në gjuhën e tij të përsosur ruse dhe mbijetesën në profesion të pavarur, gjë që nuk ishte plotësisht e dukshme për mua si anëtar i stafit, kishte diçka te dyshimtë. Por më pas mendova se ai ishte kaq romantik me profesion. Ishte edhe më e vështirë të zbulohej më vonë se Pablo ishte GRU. Në fillim, madje mendova të shkoja në kuvend në mbështetje të tij, por kolegët e mi (më të zgjuar se unë, me sa duket!) më zhgënjyen. Epo, tani dyshimet e fundit janë zhdukur.”
Pablo Gonzalez shoqërohet për shkëmbim në palën ruse. Foto: korniza video nga kanali televiziv Rusia 1
Mendimi se Gonzalez gjithmonë përshtatej mirë në ekip dhe gjeti lehtësisht një gjuhë të përbashkët me kolegët, konfirmohet nga gazetarët perëndimorë. Për shembull, Jaap Arriens, një video reporter holandez me bazë në Varshavë, e kujton Gonzalezin si një djalë të gëzuar dhe të thjeshtë, por vëren se Pablo dukej se kishte më shumë para se gazetari mesatar i pavarur. Kështu, ai përdorte gjithmonë celularët dhe kompjuterët më të rinj dhe më të shtrenjtë, dhe në kufirin polako-ukrainas ai punoi në MacBook Pro më të fundit 14 inç.
“Një ditë Gonzalez tha: “Jeta po shkon mirë, jeta po shkon pothuajse shumë mirë,” kujton Arriens. Dhe unë mendova, ‘O njeri, jeta si gazetar i pavarur nuk është kurrë shumë e mirë, për çfarë po flisni?’/Kosovatimes/
